Μέχρι και το 1955 στο Βύρωνα δεν υπήρχε Γυμνάσιο. Αλλά και μέχρι το 1930 Γυμνάσιο δεν υπήρχε ούτε και στις γειτονικές παλαιότερες συνοικίες. Μόλις τότε ιδρύθηκε το Γυμνάσιο Παγκρατίου. Αρχικά λειτούργησε πρόχειρα στο κτίριο Σπ. Μερκούρη και Εριφύλης. Και το 1934 μεταφέρθηκε στο σημερινό κτίριο. Λίγο αργότερα ιδρύθηκε και το Γυμνάσιο του Αγίου Αρτεμίου στη Γούβα. Επομένως μέχρι το 1934 δεν υπήρχε στο Βύρωνα καμία δυνατότητα φοίτησης σε Γυμνάσιο. Έτσι, οι ελάχιστοι θαρραλέοι μαθητές του Βύρωνα άρχισαν να φοιτούν στο 7ο Γυμνάσιο αρρένων και στο 4ο Γυμνάσιο θηλέων στο Παγκράτι στην οδό Σπύρου Μερκούρη. Κάποιοι δε και στο 13ο γυμνάσιο του Αγίου Αρτεμίου, στην οδό Φιλολάου, όπου γυμνασιάρχης τότε ήταν ο Γρίβας.
Λέγοντας τότε Γυμνάσιο εννοούσαμε εξαετή φοίτηση, που αντιστοιχούσε στα σημερινά Γυμνάσιο και Λύκειο μαζί. Μόνο που η σημερινή πρώτη Γυμνασίου ονομαζόταν 3η Γυμνασίου και η σημερινή 3η Λυκείου ονομαζόταν 8η Γυμνασίου. Αυτό ήταν κατάλοιπο του θεσμού του Σχολαρχείου, που ιδρύθηκε και λειτούργησε στη δεκαετία 20-30. Το Σχολαρχείο ήταν διετές. Άρχιζε μετά το Δημοτικό. Γι΄ αυτό τότε και η πρώτη Γυμνασίου ονομαζόταν τρίτη. Δηλαδή εθεωρείτο η συνέχεια του Σχολαρχείου για άλλα δυο χρόνια.
Κατά τη σχολική χρονιά 1955-56 δημιουργήθηκε στο Βύρωνα παράρτημα του 7ου Γυμνασίου αρρένων Παγκρατίου μόνο για τις τρεις πρώτες τάξεις. Στεγάστηκε στο κτίριο του σχολείου του Χαραλαμπόπουλου στην οδό Κολοκοτρώνη. Τα μαθήματα γίνονταν εναλλάξ, τρεις μέρες πρωί και τρεις μέρες απόγευμα. Κι αυτό γιατί παράλληλα στο ίδιο κτίριο λειτουργούσε και το 4ο Δημοτικό Σχολείο. Το παράρτημα αυτό είχε Γυμνασιάρχη αυτόν που είχε και το 7ο Παγκρατίου. Είχε όμως δικό του Διευθυντή. Ο πρώτος διευθυντής ήταν ο Λέκκας και την επόμενη χρονιά ο Χρονόπουλος. Οι υπόλοιποι καθηγητές ήταν σχεδόν όλοι από το Γυμνάσιο Παγκρατίου. Φιλόλογοι σε αυτά τα δυο πρώτα χρόνια ήταν οι Χρονόπουλος, Ζαφείρης Καραμπάσης, Σπανού, Ευτυχία Κομιανού, Σακαρέλου και Φανή Πολυχρονάκη, αδελφή του φροντιστή μαθηματικού Χρόνη Πολυχρονάκη, Παναγ. Ζαφειράκος (Κεκές), Μαρία Δάρρα, Ιωάννα Σταμάτη. Μαθηματικοί ο Ιωάννης Ταμβακλής από τη Σάμο και ο Γεώργιος Αγριόπουλος, φυσικοί οι Γιώσης, Σταυρούλα Τσαφαρά και Στεφ. Παγκράτης. θεολόγος ο Ιωάννης Κλέντος, Γαλλικής Γλώσσας η Σοφία Φερτινίδου, Πόντια πρόσφυγας και στα Τεχνικά οι Ουρανία Φουτρή και Σταυρούλα Κουρεντάκου. Και φυσικά γυμναστής ο πανταχού παρών πια Μέμος Κολοκυθάς. Μάλιστα το 1964 ο Μέμος ήταν και υποψήφιος Δήμαρχος Βύρωνα (εξελέγη δημοτικός σύμβουλος), αλλά και μέλος του Δ.Σ. των Νέων Βύρωνος.
Μετά την πρώτη διετία, στη χρονιά 1957, 1958 το παράρτημα αυτό ανεξαρτητοποιήθηκε από το Γυμνάσιο του Παγκρατίου και έγινε αυτοτελές πλέον μεικτό Γυμνάσιο με την ονομασία Γυμνάσιο Βύρωνος.
Οι τρεις πρώτες τάξεις συνέχισαν να στεγάζονται στο κτίριο Χαραλαμπόπουλου και οι τρεις τελευταίες (δηλ. το σημερινό Λύκειο) στεγάστηκαν στο κτίριο της ιδιωτικής Σχολής Παταριά, στην οδό Ατταλείας, στη Νέα Ελβετία. Στο δυναμικό του νέου Γυμνασίου προστέθηκαν οι φιλόλογοι Κλειώ Δανιηλίδου, πρόσφυγας από τον Πόντο, ο Γεώργιος Τριανταφύλλου, ο Μπάμπαλης, ο Σωτήρης Ρωμέσης, ο Μπιρλιράκης, και ο Δήμου. Μαθηματικοί ο Φίλιππος Κούκης και ο Ευσταθόπουλος. Θεολόγος ο Παπαθανασίου. Μουσικοί ο γραφικός Παπαχαραλαμπίδης, επίσης Πόντιος, που του είχαμε κολλήσει το παρατσούκλι «Βούτζος» και ο Κων. Παπαδόπουλος με το παρατσούκλι «τσίτα» γιατί ήταν πολύ κοντός και νευρώδης σαν μαϊμού και η Ανθούλα Κομποθέκρα. Φυσικός ήταν και ο Παπαδάκης, ο επιλεγόμενος Παπαδούσης, γιατί έκλινε τα ρήματα κατά τον αρχαιοελληνικό τρόπο, δηλαδή έλεγε έχουσι, λέγουσι, αποτελούσι, φέρουσι κ.λ.π.. Ο γραφικότερος όλων ήταν ο Γιαννομήτρος, Φυσικός. Δίδασκε και Φυτολογία. Ήταν καθαρευουσιάνος και το φασόλι το ονόμαζε φασίολο, όπως άλλωστε το έγραφε τότε και το βιβλίο μας. Έτσι του κολλήσαμε το παρατσούκλι «Φασίολος». Γυμναστής βέβαια πάντα ο Μέμος. Και δεν ξέρω αν μέχρι τότε υπήρξε ποτέ στα Σχολεία του Βύρωνα, Δημοτικά και Γυμνάσιο άλλος γυμναστής από το Μέμο. Και δεν είμαι βέβαιος αν τον χρησιμοποιούσαν ταυτόχρονα και τα ιδιωτικά. Από το 1958 όμως, προστέθηκαν κι άλλοι γυμναστές. Ο Σανιδάς από το Παγκράτι και για τα κορίτσια η Βιβή Λασκαρίδου- Παπαγεωργίου, Πόντια κι αυτή. Φυσικά στη Σχολή Παταριά χώρος για γυμναστική δεν υπήρχε. Το μικρό προαύλιο αρκούσε μόνο για τα κορίτσια. Τα αγόρια ο Μέμος μας πήγαινε πότε στους «Νέους Βύρωνος» και πότε σε άχτιστα χορταριασμένα οικόπεδα. Εννοείται βέβαια ότι μ’ αυτό το πήγαινε – έλα η ώρα περνούσε και γυμναστική δεν κάναμε. Ίσως γι΄ αυτό γεράσαμε πρόωρα.
Αυτού του αυτοτελούς πια Γυμνασίου Βύρωνος πρώτος Γυμνασιάρχης ήταν ο Λέκκας και δεύτερος ο Σοφοκλής Σίδερης και πρώτος Διευθυντής ο Ζαφείρης Καραμπάσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο παράρτημα (και στη συνέχεια Γυμνάσιο Βύρωνα) φοιτούσαν και μαθητές από γειτονικές συνοικίες, όπως ο Υμηττός, η Χαραυγή, η Αγία Μαρίνα, η Ηλιούπολη κ.α. που δεν είχαν ακόμα δικό τους Γυμνάσιο. Πολλοί μάλιστα απ΄ αυτούς έρχονταν στη Νέα Ελβετία με τα πόδια μέσα απ΄ τα Νταμάρια του Υμηττού, από κεί που σήμερα βρίσκεται το θέατρο Βράχων. Μια περιοχή καθαρά τότε ερημική. Και τις μέρες που η φοίτηση ήταν απογευματινή επέστρεφαν στο σπίτι τους τη νύχτα, πάλι μέσα από το βουνό. Και ανάμεσά τους βέβαια υπήρχαν και κορίτσια.
Τέλος το αυτοτελές Γυμνάσιο Βύρωνος απέκτησε και δικό του κτίριο στο Άλσος της Ανάληψης. Το θεμελίωσε το 1962 ο τότε υπουργός Παιδείας Γρηγόρης Κασιμάτης.
Σήμερα στο Βύρωνα λειτουργούν 5 Γυμνάσια και 5 Λύκεια.
Για τις κοντινές ημερήσιες εκδρομές δεν υπήρχε πρόβλημα. Οι εξοχικοί χώροι ήταν τότε κοντά. Αρχικά τα Δημοτικά σχολεία είχαν ως πρόχειρη λύση το Άλσος της Αγίας Τριάδας. Αργότερα το Γυμνάσιο χρησιμοποιούσε το δασάκι της Ανάληψης, πριν αυτό συρρικνωθεί από την ανέγερση του νέου Γυμνασίου. Αρκετές φορές φτάναμε και μέχρι τη Ζωοδόχο Πηγή. Και μόνο δύο φορές στην εξαετία της δικής μου φοίτησης πήγαμε ημερήσια εκδρομή στον Πόρο και στο Μεγάλο Πεύκο.
Ετήσιες πολυήμερες εκδρομές δεν υπήρχαν τότε. Οι λόγοι ήταν κυρίως οικονομικοί. Μόνο μία φορά το 1959 με προσωπική πρωτοβουλία του φιλόλογου Σωτ. Ρωμέση, μαθητές και μαθήτριες των τριών τελευταίων τάξεων ντυθήκαμε τσολιάδες και βλαχοπούλες και φτάσαμε μέχρι το Μεσολόγγι για να πάρουμε μέρος στην αναπαράσταση της θρυλικής εξόδου. Εκεί τα βράδια κοιμόμαστε στις αίθουσες της Μέσης Εμπορικής Σχολής. Μαζί μας φυσικά και ο Μέμος. Εκεί συναντήσαμε και τον αρχηγό της ΕΟΚΑ στρατηγό Γρίβα Διγενή. Είχαν μόλις υπογραφεί οι συνθήκες του 1959 και η Κύπρος είχε γίνει ανεξάρτητο κράτος. Έτσι ο Γρίβας κυκλοφορούσε πια φανερά και στην Ελλάδα. Ο Μέμος μας έβαλε να τον σηκώσουμε μαζί του στους ώμους και να τον περιφέρουμε στο προαύλιο της Σχολής.
Απ’ ότι είμαι σε θέση να γνωρίζω αυτή ήταν και η πρώτη, ίσως και η μόνη μέχρι σήμερα, ημιεπίσημη επαφή ανάμεσα στο Δήμο Βύρωνα και στο Μεσολόγγι, τόπο της θυσίας του μεγάλου φιλέλληνα. Συνηθίζεται για λόγους ιστορικούς και συμβολικούς η λεγόμενη αδελφοποίηση κάποιων πόλεων. Στην περίπτωση Βύρωνος και Μεσολογγίου αυτό θα ταίριαζε κατ’ εξοχήν.
Απ’ το βιβλίο “90 χρόνια Βύρωνας” με την άδεια του συγγραφέως Απόστολου Κοκόλια
