Στην Ελλάδα επιστρέφουν μετά από πολλές δεκαετίες τα αρχεία των ελληνικών εβραϊκών κοινοτήτων που είχαν «αρπάξει» οι ναζί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρόκειται για πολύτιμο αρχειακό υλικό που οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής πήραν μαζί τους το 1943 και το οποίο εντοπίστηκε την άνοιξη του 1945 στο Βερολίνο από άνδρες του σοβιετικού στρατού με αποτέλεσμα τελικά τη μεταφορά του στη Μόσχα.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε στον Βλαντίμιρ Πούτιν την εκκρεμότητα της επιστροφής στην Ελλάδα των Αρχείων των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων, με τον Ρώσο πρόεδρο να αποδέχεται το πάγιο αίτημα της Ελλάδας.
Κατά τις δηλώσεις των δύο ηγετών, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ενημέρωσε για την απόφαση της Ρωσίας «να παραδώσουμε στην Ελληνική Δημοκρατία τα αρχεία των εβραϊκών κοινοτήτων των Ναζί που είχαν βρεθεί στη Μόσχα».
«Θέλω να τον ευχαριστήσω για το ενδιαφέρον το οποίο έδειξε, για τα αρχεία των εβραϊκών κοινοτήτων τα οποία θα επιστρέψουν στην Ελλάδα λύνοντας έτσι μία εκκρεμότητα πολλών δεκαετιών», ανέφερε από την πλευρά του ο Έλληνας Πρωθυπουργός.
Σύμφωνα με τον ιστότοπο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, «στις 11.7.1942 οι άνδρες Εβραίοι ηλικίας 18 – 45 ετών διατάζονται να παρουσιαστούν στην πλατεία Ελευθερίας. Εκεί αφού υφίστανται απερίγραπτα μαρτύρια καταγράφονται και οδηγούνται σε καταναγκαστικά έργα. Η Κοινότητα θα καταβάλει στους Ναζί 2,5 δισ. δρχ. για να τους απελευθερώσει. Στο τέλος του ίδιου χρόνου, οι ναζί κατάσχουν τις ανθούσες εβραϊκές επιχειρήσεις και καταστρέφουν το Ισραηλιτικό Νεκροταφείο.
Στις 6.2.43 φτάνει στη Θεσσαλονίκη μια επιτροπή των SD με επικεφαλής τους Ντήτερ Βισλιτσένι και Αλόις Μπρύνερ και βάζει σε κίνηση τον μηχανισμό για το οριστικό ξεκλήρισμα των Εβραίων, που υποχρεώνονται τώρα να φορούν το κίτρινο άστρο του Δαυίδ και να κατοικούν σε ορισμένες μόνο συνοικίες. Τους απαγορεύεται επίσης η χρήση τηλεφώνων και δημοσίων μεταφορικών μέσων.
Οι Ναζί, κρύβοντας τις πραγματικές τους προθέσεις, ισχυρίζονται ότι αποβλέπουν στην αναδιοργάνωση της Κοινότητας σε μια αυτόνομη περιοχή της πόλης με δικό της Δήμαρχο και Επιμελητήριο. Σχηματίζουν ακόμα μια εβραϊκή πολιτοφυλακή και επιβάλλουν στους Εβραίους να συντάξουν αναλυτικές δηλώσεις των περιουσιακών τους στοιχείων.
Στις 6 Μαρτίου 1943 απαγορεύεται η έξοδος των Εβραίων από τα γκέτο, ενώ στο συνοικισμό του Βαρώνου Χιρς στήνεται το σκηνικό για την τελευταία πράξη της τραγωδίας. Εκεί θα οδηγηθεί το ανθρώπινο κοπάδι έτοιμο να παραδοθεί στη σφαγή.
Στις 15 Μαρτίου 1943 αναχωρεί ο πρώτος συρμός με προορισμό τα στρατόπεδα του θανάτου Αουσβιτς και Μπιρκενάου. Διαδοχικές αποστολές που αναχωρούν η μια μετά την άλλη θα μεταφέρουν σε λίγες εβδομάδες τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης στοιβαγμένους σε βαγόνια που προορίζονταν για ζώα, στον τόπο της εξόντωσης.
Από τους 46.091 Θεσσαλονικείς Εβραίους που μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, επέστρεψαν μόνο 1950, δηλ. ένα ποσοστό 4% περίπου».
Τα αρχεία των ελληνικών εβραϊκών κοινοτήτων
Άνοιξη του 1945: στα βαγόνια ενός εγκαταλελειμμένου τρένου, στις παρυφές του κατεστραμμένου Βερολίνου, άνδρες αποσπάσματος του σοβιετικού στρατού που κατέφυγαν εκεί για να προστατευθούν από το κρύο, εντόπισαν χιλιάδες φακέλους και κιβώτια γεμάτα με έγγραφα, τα οποία μεταφέρθηκαν στη Μόσχα και αργότερα τοποθετήθηκαν σε ένα από τα στρατιωτικά μουσεία.
Όταν 50 χρόνια μετά, η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε και τα αρχεία του καθεστώτος άνοιξαν τις πόρτες τους, από κάποια σκονισμένα κιβώτια ξεπρόβαλε η ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. 297 φάκελοι με στοιχεία και υλικό για τις δραστηριότητες της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και άλλοι 117 για την Κοινότητα των Αθηνών.
Πηγή: enikos.gr
