Του Γιώργου Βούλγαρη, Ηθοποιού – Θεατρικού Σκηνοθέτη
Κριτικοί θεάτρου, κινηματογράφου, τηλεόρασης, κουζίνας… Κριτικοί της ζωής των άλλων. Τις περισσότερες φορές με έλλειψη γνώσεων γι αυτό που κριτικάρουν και με κακή… προδιάθεση.
Επηρεασμένοι από τα πρότυπα της κοινωνίας, τα οποία προσπαθούν να μιμηθούν μία πραγματικότητα και μάλιστα… επικίνδυνη.
Πηγαίνουν σε συναυλίες, θέατρα, εικαστικές εκθέσεις για να το παίζουν ειδήμονες, αλλά μόλις αρχίζουν να μιλάνε γίνεται αντιληπτή η ανεπίγνωστη ηλιθιότητα που τους έχει ρουφήξει.
Το πρόβλημα της κριτικής διεθνώς είναι το γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία όσων την «υπηρετούν», αυτοαποκαλούνται με τον σχετικό τίτλο, δηλώνουν ειδικοί, χωρίς αυτό να προκύπτει από καμία εξειδίκευση. Στηριζόμενοι, στην καλύτερη περίπτωση, στην προσωπική τους γνώμη και στη χειρότερη σε κάποιο συμφέρον, φτιάχνουν «ουρανούς» με… αστεράκια και αποθεώνουν ή καταρρακώνουν δημιουργίες κατά το δοκούν.
Όσο για τη γνώμη τους, αποτελεί… θέσφατο.Το είπε ο τάδε κριτικός;Είναι νόμος. Σου άρεσε η παράσταση, ενώ ο ειδήμων την είχε χαρακτηρίσει κάτω του μετρίου; Έχεις πρόβλημα αισθητικής αν μη τι άλλο.
Ευτυχώς, η εποχή που ένας κριτικός μπορούσε να κατεβάσει παραστάσεις, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.
Δεν λέω ότι ξαφνικά πρέπει να καθαιρέσουμε την κριτική και τους κριτικούς γενικότερα. Είναι και αυτοί απαραίτητοι, καθώς πάντα πρέπει να υπάρχει ένας βασικός άξονας αξιολόγησης, ακόμα και στην Τέχνη.
Φυσικά, σε μια χώρα όπου η κρίση έχει θολώσει ανάμεσα σε άλλα και την κριτική ικανότητα και γενικώς τα κριτήρια νοσούν, το ποιος είναι ή θεωρεί εαυτόν κριτικό -θέατρου,κινηματογράφου,τηλεόρασης-και ποιος όχι, είναι κάτι που έχει ξεφύγει από κάθε λογική σε όλα τα επίπεδα.
Αυτή η διαρκής προσβολή στην αισθητική, στα ήθη, στη νοημοσύνη του θεατρόφιλου κοινού,των τηλεθεατών, υποδηλώνει τη συλλογική ξεφτίλα μας. Οι αστέρες που αναθρέψαμε με τις επιλογές μας, οι ευτελείς παραγωγοί, οι ψυχαγωγοί, η υποκουλτούρα των πιο χαμηλών επιδιώξεων που αναδύουν οι φτιασιδωμένες τηλεπερσόνες που ανάγονται σε πρωταγωνιστές, μας έχουν περικυκλώσει και θα μας πνίξουν. Κυριαρχούν και δεν αφήνουν χώρο για τίποτε άλλο.Οπότε εκεί έρχεται ο κριτικός για να βάλει ενα φρένο (ή μήπως όχι;)
Το θέατρο και οι τέχνες γενικά έχουν κανόνες, τους οποίους θα πρέπει κάποιος να γνωρίζει για να κρίνει. Υπάρχουν κάποια βασικά στοιχεία σε μία παράσταση, σε μία ταινία, σε μία εικαστική δημιουργία, ακόμα και σε ένα τηλεοπτικό προιόν, τα οποία μπορεί κανείς, εάν έχει τη σχετική γνώση, να αναζητήσει, να μελετήσει και να… αποφανθεί. Τίποτα όμως δεν μπορεί και δεν πρέπει να μπαίνει πάνω από εκείνον για τον οποίο δημιουργούμε.Το κοινό!
Εκτός αν θεωρούμε ότι παράγουμε Τέχνη μόνο για να βρει καταφύγιο η ανάγκη μας να δημιουργήσουμε. Σε αυτή την περίπτωση πάντως, καλό θα είναι να αποφύγουμε τους θεατές και να στραφούμε στους πέντε-δέκα ανθρώπους του στενού μας κύκλου που έχουν την ίδια ιδιοσυγκρασία και αντίληψη και να προφυλάξουμε τον κόσμο που έχει και άλλες ανάγκες.
Η κριτική θα έπρεπε να είναι τέχνη από μόνη της. Αν και στην πραγματικότητα συνήθως είναι αυτή που μαστιγώνει την τέχνη και την προσπάθεια τόσων ανθρώπων.
Γιατί σε τούτη την πολύπαθη χώρα ο κάθε ηλίθιος μπορεί να κριτικάρει, να κατηγορήσει, και οι περισσότεροι ηλίθιοι το κάνουν
Η κριτική (γενικά), είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο που δεν αναλύθηκε και δεν θα αναλυθεί ποτέ μέσα στους αιώνες και αυτό γιατί το έδαφος της κριτικής είναι ολισθηρό. Στηρίζεται βασικά στο υποκειμενικό κριτήριο αλλά προϋποθέτει γνώση, ένστικτο, τόλμη και ανιδιοτέλεια.
