Του Αντώνη Ι. Αντωνόπουλου
Την περίοδο της διακυβέρνησης τούτης της χώρας από τους «εκσυγχρονιστές» του Κώστα Σημίτη όλοι θα θυμούνται μεταξύ άλλων ένα «πολιτισμικό μπουμ» που το ωστικό του κύμα είχε διαπεράσει για τα καλά το «είναι μας». Από παντού ξεπηδούσαν «ειδήμονες» της τέχνης και ασυγκράτητοι εραστές του πνεύματος. Κριτικές και βαθυστόχαστες επιφυλλίδες … Οράματα…Ιδέες… Ο κόσμος του βιβλίου τότε γνώρισε μεγάλες δόξες, τουλάχιστον σε επίπεδο παραγωγής! Τώρα ποιοι τα διάβαζαν, είναι μια άλλη κουβέντα… Αλλά και σε επίπεδο ουσίας αξιομνημόνευτη και μοναδική σε αποτελέσματα η προσπάθεια με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) που είχε στο πηδάλιο την Μυρσίνη Ζορμπά, να πραγματοποιεί μοναδικά ταξίδια σε «αχαρτογράφητες θάλασσες»…(περασμένα αλλά πραγματικά μεγαλεία)… Αίθουσες τέχνης και φιλολογικές βραδιές που δεν είχαν που να βάλουν να ξαποστάσει την πλημμυρίδα του πνευματικού μας κόσμου που δυσφορούσε στην αναμονή της ουράς, με ένα ποτήρι χλιαρό λευκό κρασί στο χέρι… Φτάσαμε στο σημείο, να έχουμε σε κάθε σοκάκι και ένα θέατρο… με κρατική επιχορήγηση! Η υπερβολή ανέκαθεν γοήτευε τον λαό μας…Γι’ αυτό και το ξεφτιλίσαμε… Το λαμπερό life-style διεκδίκησε τον θρόνο και τον πήρε στα ίσια! Ακόμη και φωτεινές προσωπικότητες έπεσαν στη παγίδα αυτής της απατηλής αστερόσκονης. Δεν είναι μομφή. Αφενός έπρεπε να επιβιώσουν, αφετέρου έπρεπε να δοκιμάσουν αυτή τη περίεργη λάμψη που τόσα χρόνια είχαν στερηθεί στο όνομα μιας αέναης δημιουργικότητας. Κάποιοι υπέκυψαν σε αυτό το εκτυφλωτικό φως! Κάποιοι άλλοι προκειμένου να αντισταθούν βρήκαν καταφύγιο στο σκοτάδι.
Και ξαφνικά, ένα βράδυ τα λαμπερά φώτα άρχισαν σιγά-σιγά να θαμπώνουν… Και το σκοτάδι απλώθηκε παντού. Ήρθε και αυτή η κακούργα η κρίση και τα ισοπέδωσε όλα! Μάτια και στόματα ερμητικά κλειστά. Οι εξαιρέσεις ελάχιστες, παρασύρθηκαν και αυτές στη δίνη των εξελίξεων… Τότε ήταν μια ευκαιρία για την λεγόμενη διανόηση να βγει από το σκοτάδι και να βάλει πλάτη ως όφειλε στην πνευματική ανασυγκρότηση αυτού του τόπου. Στην δεκαετή περιπέτεια των ανθρώπων αυτής της χώρας, αυτό το στοίχημα χάθηκε πριν ακόμη μπει. Και φτάνουμε στο σήμερα και συζητάμε με όρους και θέματα ενός «μακρινού χθες» που όλοι όσοι το ζήσαμε, πολύ απλά δεν μας αρέσει… Décliner, που θα έλεγαν και οι φίλοι μας οι Γάλλοι!
«Κοριοί», παρακολουθήσεις, υποκλοπές, «λαμογιές»… Όχι δεν πέφτουμε από τα σύννεφα! Εδώ ζούμε… κάτω από τον ίδιο «ψηφιακό ουρανό»… κάτι έχουμε ακούσει και εμείς… και χωρίς τη βοήθεια του κάθε «κοριού». Αυτό όμως δεν σημαίνει νομιμοποίηση. Αυτό δεν σημαίνει παραχώρηση του αναφαίρετου δικαιώματος της προσωπικής ελευθερίας στον κάθε «πρακτοράκο ΘΒ». Πως όμως το παίρνει κάποιος αυτό το δικαίωμα; Μια σκέψη είναι ότι αυτό συμβαίνει όταν η κοινή γνώμη, δηλαδή οι πολίτες, αδιαφορούν. Μια άλλη οπτική βλέπει την αφετηρία τέτοιων γεγονότων στην απουσία κριτικής σκέψης από τη δημόσια σφαίρα, που έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός άνευρου και υποτακτικού στα εξουσιαστικά κελεύσματα κοινωνικού γίγνεσθαι. Πιστεύω πως αν αυτό που ονομάζουμε, «κόσμος της διανόησης» είχε κάνει αισθητή την παρουσία του δημιουργώντας συνθήκες κοινωνικής αφύπνισης, σήμερα τα πράγματα θα ήταν κάπως διαφορετικά. Δηλαδή αν οι πολίτες ήταν υποψιασμένοι τότε και αυτοί που διεκδικούν και έχουν το πάνω χέρι θα έκαναν τουλάχιστον και δεύτερες σκέψεις πριν πατήσουν το οποιοδήποτε κουμπί! Όπως έχει σημειώσει και σε πιο πρακτικό επίπεδο ο Αμερικανός φιλόσοφος John Rawls,«αν δε συμμετέχει στο δημοκρατικό πολιτικό βίο ένα ενεργό πολιτικό σώμα ενήμερων πολιτών, και αν επίσης παρατηρείται μία γενική απόσυρση στον ιδιωτικό βίο, τότε ακόμη και η πιο καλοσχεδιασμένη πολιτικοί θεσμοί θα πέσουν στα χέρια όσων προσπαθούν να κυριαρχήσουν και να επιβάλουν την βούληση τους μέσω του κρατικού μηχανισμού».
Επειδή λοιπόν ο πλούτος του πνεύματος είναι ότι πιο λαμπερό υπάρχει σε αυτό τον «ανούσιο» κόσμο ποτέ δεν είναι αργά έστω και για μια όαση! Αρκεί να γίνει η αρχή. Όχι όμως με «paparology», αλλά με μικρά βήματα ουσίας, χωρίς κόμπλεξ και μικροκομματικά στερεότυπα και με όσο το δυνατόν λιγότερα απωθημένα. Εξ άλλου, η προσαρμογή στο φως ύστερα από μακρόχρονη παραμονή στο σκοτάδι απαιτεί μια διαδικασία προσαρμογής.
