Ένα εμβληματικό έργο της Μολιερικής Δραματουργίας
σε σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη και Μανώλη Δούνια
Ο κορυφαίος Γάλλος θεατρικός συγγραφέας, Μολιέρος, ανέκαθεν ανέσυρε μέσα από τη συγγραφή του διάφορες και ποικίλες ατέλειες και ελαττώματα, ως προς τον χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του ανθρώπου της εποχής του, και μέσα από τον ίδιο τον άνθρωπο κατέληγε να συμπεριλαμβάνει συνολικά ένα μεγάλο μέρος της τότε Γαλλικής κοινωνίας. Αυτήν την κοινωνία των φιλοχρήματων μεγαλοαστών, που τους κυρίευε η αλαζονεία και η μεγαλομανία, που μέσα από αυτή δημιούργησαν και έθεσαν τους δικούς τους κανόνες και “πιστεύω”. Όμως μέσα σε αυτή φυσικά, δε λείπουν και οι ήρωες που εκπροσωπούν το αντίθετο από όσα αναφέραμε, δηλαδή νέοι άνθρωποι με όνειρα και θέληση για ζωή, έτοιμοι να δημιουργήσουν κάτι καλύτερο. Το έργο “Ο κατά φαντασίαν ασθενής” εμπεριέχει πολλά από τα παραπάνω στοιχεία, και στην παράσταση του Αιμίλιου Χειλάκη και του Μανώλη Δούνια μπορέσαμε να τα διακρίνουμε.
Μία παράσταση με έντονο το φαινόμενο της σάτιρας και του χιούμορ, αλλά και την ανάδειξη διαφόρων ανθρώπινων χαρακτηριστικών, όπως της δολιότητας και του ατομικισμού, πράγματα που υπερνικούν ακόμα και την τιμιότητα των φαινομενικά “τιμιότερων” ανθρώπων, όπως των γιατρών. Ο Μολιέρος πολύ έξυπνα μέσα από τον κατά φαντασίαν ασθενή μας δίνει μια εικόνα για μία μερίδα της κοινωνίας που ασκούν το συγκεκριμένο επάγγελμα, και οι ίδιοι δεν διστάζουν να καταπατήσουν τον όρκο τους στον βωμό του κέρδους και του συμφέροντος.
Ο Αιμίλιος Χειλάκης, υποδυόμενος τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Αργκάν, παρουσιάζεται ως ένας αριστοκράτης του καλού κόσμου, ο οποίος (όπως ο ίδιος πιστεύει) είναι συνέχεια άρρωστος και φιλάσθενος, αν και στην πραγματικότητα δεν έχει τίποτα. Όντας τσιγκούνης και φιλοχρήματος, στην προσπάθεια του να μπορεί να έχει δωρεάν ιατρική φροντίδα, αποφασίζει να παντρέψει την κόρη του Αγγελική με τον γιό του γιατρού Ντιαφουαρύς, τον Θωμά, έναν νέο αδέξιο και αταίριαστο για εκείνη, αγνοώντας ότι η κόρη του είναι ερωτευμένη με έναν άλλον νεαρό, τον Κλεάνθη, έναν νεαρό ρομαντικό και χαρισματικό που τον αγαπά και την αγαπά αληθινά.
Έχοντας την τάση να πιστεύει, σε εμμονικό βαθμό, ότι πάσχει από κάποια αρρώστια, ο Αργκάν, πέφτει ο ίδιος θύμα απάτης από τους γιατρούς του, οι οποίοι εσκεμμένα τον εκμεταλλεύονται προκειμένου να αποσπάσουν χρήματα από εκείνον. Ένας από αυτούς τους γιατρούς, είναι και ο Πιργκόν, που διατηρεί μάλιστα και κρυφό δεσμό με την δεύτερη σύζυγο του Αργκάν,την Μπελίνα, και μαζί προσπαθούν να του κλέψουν την περιουσία. Κάτι που θα είχαν καταφέρει, αν ο Αργκάν δεν είχε στο πλευρό του την υπηρετριά του Τουανέτ και τον αδερφό του Βεράλδο. Η Τουανέτ, αν και συχνά έχει την τάση να τον διακωμωδεί, στην πραγματικότητα νοιάζεται για εκείνον, το ίδιο και ο αδερφός του. Οι δυο τους καταστρώνουν ένα σχέδιο για να τον γλυτώσουν.
Tον πείθουν να παραστήσει τον νεκρό προκειμένου να δει με τα μάτια του ο ίδιος ποιοί είναι αυτοί που πραγματικά τον νοιάζονται και τον θεωρούν σημαντικό. Όταν αυτό συμβεί, η Μπελίνα, νομίζοντας ότι ο σύζυγός της είναι στα αλήθεια νεκρός, θα αναφωνήσει από χαρά και ενθουσιασμό, χλευάζοντάς τον και βρίζοντάς τον με τις χειρότερες προσβολές, αφού πιστεύει ότι κληρονόμησε την περιουσία του και επιτέλους τον ξεφορτώθηκε. Τελικά, ο Αργκάν αποκαλύπτει πώς είναι ζωντανός και έτσι την διώχνει, μετανιωμένος πλέον για την εμπιστοσύνη που της έδειξε. Όταν αντίστοιχα θα ξαναπαραστήσει τον νεκρό, αυτή την φορά στην κόρη του Αγγελική, θα λάβει μία εντελώς διαφορετική αντιμετώπιση, αφού η κόρη του εμφανώς λυπημένη και παρόλο που ο πατέρας της ήταν αυταρχικός και απόλυτος απέναντί της, η ίδια θα αισθανθεί πολύ άσχημα για τον “θάνατό” του βιώνοντας στα αλήθεια την απουσία του παρόλες τις δυσκολίες που πέρασαν μαζί. Όταν τελικά αποκαλυφθεί η αλήθεια και ο Αργκάν “αναστηθεί” θα συμφωνήσει η Αγγελική να παντρευτεί τον Κλεάνθη και να ζήσουν ευτυχισμένοι.
Ο Αιμίλιος Χειλάκης, προσέγγισε τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Αργκάν παρουσιάζοντας και αναδεικνύοντας στο κοινό όλες τις πτυχές του χαρακτήρα αυτού του ρόλου. Δηλαδή έναν πλούσιο αριστοκράτη που ζει κάτω από την χρηματική του άνεση, διακατέχεται από μεγαλομανία και εγωισμό, αλλά παρόλα αυτά ο ίδιος θέλει και αποζητά να λάβει την προσοχή και το ενδιαφέρον των γύρω του. Νιώθοντας άρρωστος και ανήμπορος, ενώ στην πραγματικότητα δεν έχει τίποτα, καταφέρνει να γίνει το επίκεντρο της προσοχής και να πάρει όσα του λείπουν. Αυτό μας μαρτυρά μια παιδική και κάπως ανασφαλή συμπεριφορά για τον χαρακτήρα, που όμως συνοδεύεται από έντονη κωμικότητα και μας θυμίζει ταυτόχρονα ότι ακόμα και ένας ενήλικας κάποιες φορές μπορεί να αισθάνεται μόνος και δίχως ασφάλεια και σιγουριά. Ο Αιμίλιος Χειλάκης με την υποκριτική του ικανότητα, τις εκφράσεις και την έντονα καθαρή και δυνατή του ομιλία, κατάφερε να ερμηνεύσει πολύ ικανοποιητικά έναν ήρωα του Μολιερικού θεατρικού ρεπερτορίου που διακατέχεται από μεγάλο ανθρωπολογικό και καλλιτεχνικό ενδιαφέρον και να τον κάνει να δείχνει επίκαιρος και “ζωντανός” ακόμα και σήμερα.
Η Αθηνά Μαξίμου στον ρόλο της Τουανέτ, ανέδειξε στοιχεία εξυπνάδας και εφευρετικότητας έχοντας άνεση στον σκηνικό χώρο και πλούσια θεατρική χημεία με τους συμπρωταγωνιστές της αφήνοντας να εννοηθεί, πως παρά την θέση της οικονόμου και την θεωρητικά κατώτερη κοινωνική της υπόσταση, αφού ήταν η μόνη που δεν ανήκε στα υψηλά κοινωνικά στρώματα, γνώριζε πολλά για τον κύριό της Αργκάν και τελικά παρόλο που συχνά του έμπαινε εμπόδιο με τις προστριβές και τις διαφωνίες τους, τελικά αποτέλεσε ταυτόχρονα και την σωτηρία του.
Η Μυρτώ Αλικάκη στον ρόλο της κομπιναδόρας Μπελίνας είχε μία πολύ αξιοπρεπή και ικανοποιητική ερμηνέια με αποτέλεσμα να αποτελέσει με την σειρά της μία σπουδαία σκηνική παρουσία.
Η Βίκυ Διαμαντοπούλου στον ρόλο της Αγγελικής, έδωσε μέσα από το παίξιμο της την εντύπωση μίας ερωτευμένης νέας που η ίδια καταπιέζεται από το συντηρητικό, οικογενειακό της περιβάλλον και προσπαθεί να ξεφύγει με γνώμονα μία καλύτερη ζωή με τον αγαπημένο της. Μία καλή εκτέλεση του ρόλου, χωρίς ωστόσο κάποια υπερβατικότητα απέναντι σε αυτόν. Αντίστοιχα ο Θοδωρής Ρωμανίδης, υποδύθηκε τον ρόλο του γιατρού Ντιαφουαρύς προσφέροντας και εκείνος μία πολύ ωραία αίσθηση κωμικότητας στην παράσταση. Ο Δημήτρης Φιλιππίδης και ο Παναγιώτης Γαβρέλας στους ρόλους του γιατρού Πυργκόν και του Κλεάνθη αντίστοιχα, κατέβαλαν σημαντικές προσπάθειες με τον πρώτο να μην είναι κακός, αλλά να μην μπορεί να προσθέσει επιπλέον ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στον ρόλο, χωρίς όμως απαραίτητα να μειονεκτεί στο γενικό θεατρικό σύνολο. Ο δεύτερος είχε σαν δυνατό ερμηνευτικό πλεονέκτημα την ισχυρή θεατρικότητα και τα πλούσια συστατικά του ρόλου του: ενός νέου γεμάτου ζωντάνια και ουσιαστικής αμφισβήτησης για τις καταστάσεις που τον περιβάλλουν με όπλο την αγάπη του για την νεαρή Αγγελική. Επίσης ο Νίκος Γκλέλιας στον ρόλο του αδερφού του Αργκάν, αν και κάπως άργησε να κάνει την εμφάνισή του στο έργο, αποτέλεσε μια πολύ καλή θεατρική παρουσία, χαρίζοντας άφθονο γέλιο μέσα από τις κινήσεις του και το παίξιμό του.
Ο Γιώργος Ζυγούρης ερμήνευσε με έναν ιδιαίτερο και αφάνταστα διασκεδαστικό τρόπο τον ρόλο του υιού Ντιαφουαρύς, Θωμά, λόγω της φυσικής και πολύ καλής του υποκριτικής ικανότητας, ενώ δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ξεχώρισε αρκετά κατά την διάρκεια του όλου έργου, τόσο για αυτή του την ικανότητα, όσο διότι ο ίδιος ο ρόλος εμπεριέχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως αστεία συμπεριφορά και έξυπνες γλωσσικές εκφράσεις που ήταν σε θέση να τα υποστηρίξει με το ταλέντο του.
Ο φωτισμός του Νίκου Βλασόπουλου έδωσε με την σειρά του μία πολύ ωραία χροιά στην παράσταση και έδεσε εξίσου ωραία με την μουσική του Θοδωρή Οικονόμου, δίνοντας μία πολύ όμορφη αίσθηση στην παράσταση
Η σκηνοθεσία του Αιμίλιου Χειλάκη και του Μανώλη Δούνια έδωσε μια νέα και σύγχρονη πνοή στο έργο, εμπλουτισμένη με αστείες ατάκες, έξυπνους διαλόγους και όμορφη ερμηνευτική ροή. Κομβικά σημεία αποτέλεσαν οι ομοιοκαταληξίες του υιού Ντιαφουαρύς, μέσα από τους υπόλοιπους διαλόγους που είχε με τους ηθοποιούς επί σκηνής, όπως και οι κινήσεις και οι χειρονομίες των υπόλοιπων πρωταγωνιστών, σε όλες τις φάσεις της παράστασης, χαρίζοντας έτσι γέλιο στους θεατές. Τα σκηνικά του Γιώργου Γαβαλά συνδυάστηκαν με τον ρουχισμό και τα κοστούμια της Αλεξίας Θεοδωράκη με έναν πολύ πρωτόγνωρο τρόπο, αφού τα ενδύματα από την μία έκαναν γνωστό στο κοινό ότι το έργο εκτυλίσσεται σε μία άλλη διαφορετική εποχή, με κοστούμια αριστοκρατικά, που θύμιζαν έντονα την εποχή του Μολιέρου, και με επίσης έντονο βάψιμο των ηθοποιών που ίσως και να αποτέλεσε μια κάποια υπερβολή χωρίς ωστόσο να επισκιάζει την γενική εικόνα του έργου. Ενώ τα σκηνικά από την άλλη, έδιναν μία εικόνα που πλησίαζε οριακά το πεδίο του φανταστικού, από την άποψη ότι υπήρχαν κάποια σκηνικά, όπως η πόρτα του σπιτιού του Αργκάν που αποτελούσε μία βούρτσα στην ουσία, προκειμένου να καθαρίζονται όσοι τον επισκέπτονται, δείχνοντας για άλλη μία φορά το πόσο πολύ αρρωστοφοβικός ήταν η νόμιζε πώς ήταν. Αλλά και διάφορα άλλα σκηνικά όπως το μηχάνημα παραγωγής φυσαλίδων, που χρησίμευε σε μία από τις θεραπείες του γιατρού Πυργκόν για τον Αργκάν. Όλα τα παραπάνω αποτέλεσαν ένα σύμπλεγμα μοντερνισμού και φαντασίας, τα οποία με την σειρά τους γέννησαν ένα σωστό και καλοδομημένο θεατρικό έργο.
Συμπερασματικά, το έργο ο κατά φαντασίαν Ασθενής, παρουσιάζει και θίγει μέχρι και σήμερα πολλά ζητήματα. Μέσα από την παράσταση του Χειλάκη και του Δούνια μπορέσαμε να αντιληφθούμε και να εντοπίσουμε αρκετά στοιχεία, για τον άνθρωπο ως άνθρωπο. Δηλαδή την διεφθαρμένη και άτιμη πλευρά του, όπως είδαμε να προβάλλεται μέσα από το πρόσωπο της Μπελίνας και του γιατρου Πυργκόν που μόνο τους μέλημα ήταν η εξαπάτηση του Αργκάν. Την φιλοχρήματη και σπαγκοραμμένη συμπεριφορά του ίδιου του Αργκάν, που δεν διστάζει, προκειμένου να μπορεί να έχει κάτι δωρεάν, να θυσιάσει ακόμα και τα συναισθήματα της ίδια της κόρης του, δίχως να τον ενδιαφέρει η δική της ζωή. Όμως έχουμε και την καλή και αγνή του πλευρά, αυτή της αγάπης και του έρωτα που εκπροσωπούσαν η Αγγελική και ο Κλεάνθης, αλλά και αυτή του νοιαξίματος και της συμπόνιας, που σίγουρα απονέμεται στον αδερφό του Αργκάν και την υπηρετριά του.
Ένα ακόμα αξιοσημείωτο στοιχείο της παράστασης, αποτέλεσε το γεγονός ότι στο τέλος του έργου, οι ηθοποιοί, φάνηκε σαν να έκαναν μια παρουσίαση των ρόλων τους, δίνοντας εξηγήσεις σχετικά με αυτούς, τα ελαττώματά τους και τον τρόπο συμπεριφοράς τους. Δόθηκε η εντύπωση πως, ενώ απευθύνθηκαν στο κοινό εκείνη την ώρα, ήταν σαν να έκαναν έναν σιωπηλό διάλογο με τους θεατές, αφού τους καλούσαν να σκεφτούν και να αναλογιστούν πράγματα και έννοιες σχετικά με τους ανθρώπους και κάποιες καταστάσεις που προκαλούνται από αυτούς. Μία πολύ δημιουργική κίνηση από την πλευρά των σκηνοθετών που μπόρεσε να προτρέψει όσους είδαν το έργο να ξανασκεφτούν συνολικά κάποια πράγματα για τους εαυτούς τους και για τους γύρω τους. Μία παράσταση καλοδουλεμένη και με όμορφες ερμηνείες που άφησε σπουδαίες εντυπώσεις.
