Γράφει: Ευδοξία Πούλιου, Φιλόλογος, Med στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση, Διευθύντρια «περί αγωγής»
Υπάρχουν κάποιες στιγμές στη ζωή του ανθρώπου, που χαρακτηρίζονται ως σταθμοί. Ένας τέτοιος σταθμός έρχεται εκεί γύρω στα 15 χρόνια της ζωής, όταν τα παιδιά τελειώνουν την Γ΄ Γυμνασίου. Τότε είναι που πρέπει να αποφασίσουν: «Ποιο Λύκειο να επιλέξω; Ποιες σπουδές θα με οδηγήσουν σε ένα καλό επάγγελμα;».
Καλείται, λοιπόν, ένας έφηβος σε μια ηλικιακή καμπή που συμβαίνουν στο σώμα και στον ψυχισμό του άπειρες, απανωτές αλλαγές, να πάρει μια σοβαρή απόφαση για το επαγγελματικό του μέλλον, που απαιτεί γνώση του εαυτού. Η ανωριμότητα της ηλικίας, η άγνοια ή ακόμα χειρότερα, η αποσπασματική πληροφόρηση, οι κοινωνικές καταβολές και τα στερεότυπα που κουβαλάμε ως κοινωνία, αλλά και οι προσδοκίες των σημαντικών «άλλων», της οικογένειας για παράδειγμα, δυσκολεύουν την απόφαση.
Ο έφηβος χρειάζεται καθοδήγηση από ανθρώπους που έχουν τη γνώση, όπως, ιδανικά, ένας σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού ή κάποιοι καθηγητές του σε σχολείο και φροντιστήριο, που έχουν ασχοληθεί με αυτό το δίλημμα και νοιάζονται γι’ αυτόν. Πρέπει να βοηθηθεί στην αξιολόγηση των ενδιαφερόντων του, των προσδοκιών, των ιδιαιτεροτήτων, των αξιών και των σχολικών του επιδόσεων. Πρωτίστως, πρέπει να ενημερωθεί σωστά. Και η σωστή ενημέρωση στην περίπτωση αυτή προϋποθέτει την κατάρριψη κάποιων παραπλανητικών απόψεων, που εμποδίζουν την λήψη της ταιριαστής, για τον καθένα, απόφασης. Αυτός είναι και ο σκοπός αυτού του άρθρου.
- ΚΑΤΑΡΡΙΨΗ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ
«Οι καλοί μαθητές πάνε στο Γενικό Λύκειο, οι κακοί στα ΕΠΑΛ».
Στερεοτυπική αντίληψη, που θέλει τον πιο αδύναμο μαθητή, εργάτη και τον πιο δυνατό, επιστήμονα. Το Επαγγελματικό Λύκειο εξ ορισμού δημιουργήθηκε για να εκπαιδεύσει επαγγελματίες. Ο υδραυλικός ή ο ηλεκτρολόγος είναι λιγότερο χρήσιμοι από έναν γιατρό ή δικηγόρο; Έχουν τεράστια διαφορά στις απολαβές; Η απόφαση πρέπει να παρθεί με βάση τις δεξιότητες και τις επιθυμίες. Όταν κανείς βρίσκει έναν στόχο που βγαίνει από την ψυχή του, τον υπηρετεί αγόγγυστα και τον πετυχαίνει.
«Είναι πιο εύκολο να περάσει κάποιος στην Ιατρική, στο Πολυτεχνείο και, γενικά, στις υψηλόβαθμες σχολές από το ΕΠΑΛ».
Αθάνατη, ελληνική πονηριά…
Για πρώτη φορά το 2017 επιτράπηκε σε ποσοστό 1% η εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση από τα ΕΠΑΛ. Η βάση εισαγωγής στην Ιατρική Αθήνας, για παράδειγμα, διαμορφώθηκε τότε στα 18.970 μόρια (από τα ΓΕΛ ήταν 19.143 μόρια). Το 2018, το ποσοστό εισαγωγής στις Ιατρικές και Πολυτεχνικές σχολές έγινε 5% και στις υπόλοιπες πανεπιστημιακές σχολές 10%, κάτι που ισχύει μέχρι σήμερα. Η βάση, λοιπόν, στην Ιατρική Αθήνας διαμορφώθηκε τότε στα 18.775 μόρια (από τα ΓΕΛ στα 19.029). Και … τότε ήταν που έγινε η έκρηξη! Πολλοί γονείς «είδαν την ευκαιρία» να στείλουν τα παιδιά τους στα ΕΠΑΛ για να περάσουν, δήθεν, πιο εύκολα στο Πανεπιστήμιο. Για την Ιατρική (που έχουμε ως παράδειγμα), από τα ΕΠΑΛ οι υποψήφιοι εξετάζονται σε: Μαθηματικά, Ανατομία, Υγιεινή και Γλώσσα, ενώ από τα ΓΕΛ σε: Φυσική, Χημεία, Βιολογία και Γλώσσα. Δηλαδή, τα τρία μαθήματα των ΕΠΑΛ είναι σίγουρα ευκολότερα. Ας δούμε, όμως, πώς εξελίχτηκε αυτό στο πέρασμα των ετών: οι βάσεις το 2024 για τη συγκεκριμένη σχολή έφτασε στα 19.460 μόρια από το ΕΠΑΛ (από το ΓΕΛ: 18.775)! Απαιτείται, δηλαδή, σχεδόν 20 σε όλα τα μαθήματα για να καλυφθούν οι, περίπου, 10 θέσεις σε απόλυτο αριθμό, που δίνονται στους υποψηφίους από τα ΕΠΑΛ σε κάθε τμήμα…
Δεν είναι, επομένως, ευκολότερη η εισαγωγή στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση από τα ΕΠΑΛ, γιατί δεν είναι καθόλου εύκολο να γράψει κανείς τέτοιους βαθμούς ακόμα και σε πιο «εύκολα» μαθήματα, σε συνδυασμό με το να απευθύνεται σε ένα τόσο μικρό ποσοστό θέσεων. Ιδιαίτερα, όταν προετοιμάζεται σε ένα πλαίσιο, όπου φοιτούν πιο αδύναμοι μαθητές. Και είναι απόλυτα λογικό αυτό. Η Επαγγελματική εκπαίδευση δεν σχεδιάζεται με στόχο την εισαγωγή στα Πανεπιστήμια. Σχεδιάζεται για να καταρτίσει ικανούς επαγγελματίες που προορίζονται για ανταγωνιστικά περιβάλλοντα εργασίας.
Η ύλη είναι πιο εύκολη και πολύ λιγότερη στα ΕΠΑΛ από ό,τι στα ΓΕΛ, άρα, αν προσπαθήσει κάποιος πολύ θα πετύχει.
ΠΑΓΙΔΑ! Πράγματι, η ύλη είναι, σαφώς, πιο διαχειρίσιμη και πολύ διαφορετική. Αλλά, η απτή πραγματικότητα, πλέον, σε συνδυασμό με την κοινή λογική αποδεικνύουν ότι οι υποψήφιοι από τα ΕΠΑΛ υστερούν σε κατάρτιση σε βασικά αντικείμενα, όπως Φυσική, Χημεία, Βιολογία, Μαθηματικά, που αποτελούν, στοιχειωδώς, αναγκαία βάση για την απρόσκοπτη φοίτηση στο Πανεπιστήμιο. Το αποτέλεσμα είναι ότι κι αυτοί που καταφέρνουν να εισαχθούν στα Πανεπιστήμια δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της φοίτησης και εγκαταλείπουν τις σπουδές τους.
- ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Μετά την κατάρριψη των μύθων, πρέπει να γίνει σαφές ότι οι δύο τύποι Λυκείου έχουν διαφορετική δομή, καθώς έχουν σχεδιαστεί να υπηρετήσουν διαφορετικούς σκοπούς. Το Γενικό Λύκειο, μέσα από 4 προσανατολισμούς (Ανθρωπιστικό, Θετικό, Υγείας και Οικονομίας – Πληροφορικής) προετοιμάζει τους μαθητές για την είσοδο στα Πανεπιστήμια. Τα πανεπιστημιακά πτυχία είναι επιπέδου 6 για τις σχολές 4ετούς φοίτησης και επιπέδου 7 (intergrated master) για τις σχολές 5ετούς φοίτησης.
Το Επαγγελματικό Λύκειο επικεντρώνεται σε πρακτικές δεξιότητες και επαγγελματική κατάρτιση μέσα από 9 τομείς. Το απολυτήριό του ισοδυναμεί με πτυχίο επιπέδου 4, με συγκεκριμένα επαγγελματικά δικαιώματα. Οι απόφοιτοι μπορούν να αναβαθμίσουν το πτυχίο τους σε επίπεδο 5, φοιτώντας στα ΣΑΕΚ σε αντίστοιχη ειδικότητα για 1 χρόνο, ή κάνοντας τη μαθητεία σε ένα τέταρτο έτος φοίτησης, κατά το οποίο, παράλληλα, εργάζονται υπό την εποπτεία του Λυκείου με μειωμένο μισθό.
Τα δύο Λύκεια είναι ισοδύναμα μεν, διαφορετικά δε. Τελικά, σωστή απόφαση είναι εκείνη που ταιριάζει στον καθένα. Αδιαπραγμάτευτα, όμως, παίρνεται κατόπιν ορθής ενημέρωσης, αναζήτησης του εαυτού και υποστήριξης από τα κατάλληλα πρόσωπα.
