Εκτός από τους άφθονους λατρευτικούς χώρους της αρχαιότητας, που έχει εντοπίσει στον Υμηττό η αρχαιολογική έρευνα (ναούς, αγάλματα θεών, βωμούς, ιερά, θυσιαστήρια κ.λ.π.), όπως ήταν φυσικό σώζονται μέχρι σήμερα και πολλά Βυζαντινά μοναστήρια. Χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα και χωροθετούνται όλα χωρίς εξαίρεση στη δυτική πλαγιά του βουνού, αυτή δηλ. που βλέπει προς την Αθήνα.
Τα μοναστήρια αυτά από Βορρά προς Νότο είναι κατά σειρά: Η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού, η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, η Μονή Καλοπούλα της Καισαριανής, η Μονή του Αστερίου, η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου του Καρέα, η Μονή Κουταλά, η Μονή της Ζωοδόχου Πηγής και η Ιερά Μονή Αναλήψεως.
Απ’ αυτά τα Μοναστήρια στα διοικητικά όρια του Δήμου Βύρωνα υπάγονται τα μοναστήρια του Καρέα, του Κουταλά, της Ζωοδόχου Πηγής και της Ανάληψης.
Η Μονή Καρέα ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. Για την επωνυμία της έχουν διατυπωθεί πολλές εκδοχές, που έχουν ως βάση είτε την ονομασία της τοποθεσίας, είτε το πρόσωπο του τιμώμενου Αγίου, είτε και το όνομα του ιδρυτή του.
Έχει γραφτεί δηλαδή ότι το Καρέας είναι παραφθορά του ονόματος Καρυδέα, αφού υπήρχαν στην περιοχή πολλές καρυδιές. Ή ότι προέρχεται από την προσθήκη του προσωνυμίου Καρέας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που προστέθηκε προς διάκριση προφανώς από την άλλη Μονή στον Υμηττό, που φέρει επίσης την ονομασία Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος. Αυτή η Μονή βρίσκεται κοντά στη Μονή της Καισαριανής και φέρει στο όνομα Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και την πρόσθετη επωνυμία «ο της αποτομής της κεφαλής».
Η πρώτη από τις δύο αυτές εκδοχές δεν φαίνεται πειστική. Και αν ακόμη δεχθούμε ότι στην περιοχή υπάρχουν πράγματι κάποιες καρυδιές, δεν μπορεί εύκολα να γίνει δεκτό ότι η καρυδιά έφθασε να γίνει Καρέας. Απομένουν η δεύτερη και η τρίτη εξήγηση, ότι δηλ. πήρε το όνομα αυτό από κάποιον που είχε σχέση με την περιοχή και ονομαζόταν Καρέας και που πιθανώς να ήταν ο άλλος Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, της Καισαριανής. Δηλαδή έπρεπε αυτός, εκτός από το Ιωάννης, το Πρόδρομος και το «ο της αποτομής της κεφαλής» να ονομαζόταν επι πλέον και Καρέας. Σαν πάρα πολλά, όμως, φαίνονται όλα αυτά τα προσωνύμια.
Αλλά υπάρχει και πειστικότερη εκδοχή. Αν ανατρέξει κανείς στις μελέτες για τον Υμηττό της αρχαιολόγου Ελσης Σπαθάρη και του αρχιτέκτονα του Υπουργείου Πολιτισμού Νικολάου Χαρκιολάκη, θα προσέξει ότι και οι δύο αναφέρονται στα αρχαία λατομεία της περιοχής με την ονομασία «Αρχαία λατομεία του Καρρά» ή «Λατομεία του Καρά». Δεν αποκλείεται, λοιπόν, αυτός ο Καρράς ή Καράς να ήταν ο λατόμος, που λειτουργούσε τα λατομεία της περιοχής όταν χτίσθηκε το Μοναστήρι. Άλλωστε το Καράς ευκολότερα γίνεται Καρέας απ’ ότι το Καρυδιά. Πάντως το 1528 ο ονομαστός Μητροπολίτης Αθήνας Λαυρέντιος επέλεξε ως έδρα της Μητροπόλεως τη Μονή Καρέα.
Το Μοναστήρι του Καρέα ανακαινίσθηκε το 1575. Κατά το 17ο αιώνα μόνασε σ’ αυτό ο ιατροφιλόσοφος Πέτρος Παπασταμάτης (Πετράκης), που το 1673 ίδρυσε τη γνωστή «Μονή Πετράκη» (Ασωμάτων) ως μετόχι της Μονής Καρέα. Το 1796 οι μοναχοί του Καρέα «δια το αιχμώδες, δύσβατον και στενωπόν του τόπου και άλλας επισυμβάσας περιπετείας» εγκατέλειψαν το μοναστήρι και μετακόμισαν στη Μονή Πετράκη. Έτσι τα πράγματα αντεστράφησαν και η εγκαταλελειμένη πια Μονή Καρέα έγινε τότε μετόχι της Μονής Πετράκη και τελικά βέβαια κατέρευσε.
Αλλά το 1971 το Μοναστήρι του Καρέα ανακαινίσθηκε ριζικά. Χρησιμοποιήθηκαν βέβαια και αρχαίες κατασκευές, όπως αρχαίοι κίονες και κιονόκρανα, καθώς και διάφορα γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη. Ακολούθως στελεχώθηκε από μεγάλο αριθμό μοναχών, σήμερα 35 – 40, και λειτουργεί από τότε οργανωμένο σε γυναικείο κοινόβιο. Αναπτύσει δραστηριότητα κυρίως ιεραποστολική στην Αφρική και πρόσφατα στην Αλβανία για την ενίσχυση του έργου του αρχιεπισκόπου Αναστασίου. Επίσης επιδίδεται και σε μεταφραστική εργασία σε σημαντικά ασκητικά έργα. Πανηγυρίζει στις 29 Αυγούστου στη μνήμη «του τιμίου ενδόξου προφήτη Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου».
Απ’ το βιβλίο “90 χρόνια Βύρωνας” με την άδεια του συγγραφέως Απόστολου Κοκόλια
