Του Χρήστου Παναγιωτόπουλου
Τα απορρίμματα είναι υπολείμματα προϊόντων που έχουν πληρωθεί. Κρύβουν χρυσό, δεν είναι για πέταμα! Μπορούν να αξιοποιηθούν ώστε να προκύπτουν οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη για την κοινωνία!
Και αυτό μπορεί να γίνει διασφαλίζοντας τον δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα της διαχείρισης των απορριμμάτων, με μείωση των απορριμμάτων που καταλήγουν στη χωματερή και συνεπακόλουθα των δημοτικών τελών, με δημιουργία νέων θέσεων σταθερής εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος.
Εισαγωγή Δήμος & Πολιτεία
Αυτό τον καιρό συζητάµε ξανά στην πόλη µας, για το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων. Στο ξεκίνηµα της, η εφηµερίδα µας ασχολήθηκε µε το ζήτηµα αυτό και αποτέλεσε µάλιστα το κύριο θέµα της στο 1ο φύλλο. Στο Δηµοτικό Συµβούλιο βέβαια έχουν γίνει πολλές συζητήσεις από το 2015 µέχρι σήµερα, χωρίς αποτέλεσµα.
Για σκουπίδια µιλάµε, γιατί να είναι τόσο δύσκολο να βρεθεί µια λύση, θα σκεφτεί κάποιος. Η απάντηση είναι απλή. Το σκουπίδι είναι ΧΡΥΣΟΣ κι όταν µιλάµε για χρυσό, οι παίχτες είναι πολύ δυνατοί και τα συµφέροντα κάνουν το παιχνίδι δύσκολο. Δεν είναι τυχαίο, που ακόµη και η µαφία ασχολείται µε τα σκουπίδια. Το χρήµα που φέρνουν είναι περισσότερο απ’ την πορνεία, ακόµη κι από τα ναρκωτικά. Αξίζει να δείτε (µια και µε τον εγκλεισµό, όλοι το ρίξαµε στις τηλεοπτικές σειρές, Netflix, κλπ) την αµερικάνικη σειρά Sopranos, για να πάρετε µια γεύση, σχετικά µε τη µαφία και τα σκουπίδια.
Αλλά ας αφήσουµε στην άκρη την Αµερική κι ας έρθουµε στην Ελλάδα και στο Βύρωνα. Από το 2015 λοιπόν, ξεκίνησε το νέο µοντέλο διαχείρισης αποβλήτων, σύµφωνα µε το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και προωθείται η αποκεντρωµένη διαχείριση αποβλήτων, δίνοντας έµφαση στη διαλογή στην πηγή.
Πολύ απλά, στη διαχείριση των αποβλήτων οι Δήµοι αποκτούν σηµαντικό ρόλο και οφείλουν να έχουν ένα σχέδιο το οποίο θα δίνει προτεραιότητα: 1. Στην ιεράρχηση της διαχείρισης των αποβλήτων (πρόληψη, επαναχρησιµοποίηση, ανακύκλωση και κοµποστοποίηση). 2. Στη βελτίωση των υπηρεσιών καθαριότητας του Δήµου. 3. Σε δράσεις ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού. Κι εδώ να σηµειώσουµε πως ο χρόνος για να αποκτήσουµε σχέδιο ΤΕΛΕΙΩΝΕΙ! Στο Βύρωνα σήµερα η ανακύκλωση µε το ζόρι αγγίζει το 5%, ενώ έπρεπε το 2020 να βρίσκεται στο 26% και το 2025 ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΝΟΥΜΕ το 55% των απορριµµάτων, αλλιώς τα πρόστιµα θα µας γονατίσουν. Πιστεύει κανείς πως ο Δήµος µας έχει κάνει κάποια προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση; Ο Χρήστος Παναγιωτόπουλος είναι ίσως ο καταλληλότερος να µας µιλήσει για το θέµα.
Δημοτικά Τέλη: Οι ανισότητες της νομοθεσίας και η κατάσταση στη διαχείριση απορριμμάτων στον Βύρωνα
Μοιάζουν σαν να πανηγυρίζουν οι δυο «γαλάζιες» δημοτικές παρατάξεις των κ.κ. Γώγου και Μπαντή (ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΒΥΡΩΝΑ, ΜΑΖΙ για το Βύρωνα) για την σημαντική (;) μείωση των δημοτικών τελών αφού κατάφεραν από κοινού και υπερψηφίστηκε κατά πλειοψηφία στο Δημοτικό Συμβούλιο της 17ης Δεκεμβρίου, πρότασή τους, εξασφαλίζοντας μείωση του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους καθαριότητας και ηλεκτροφωτισμού σε 3,20 €/τ.μ. από 3,70 €/τ.μ. (-13,5%) για τους επαγγελματίες της πόλης μας το 2021, υποχρεώνοντας την Δημοτική αρχή ΣΥΡΙΖΑ με Δήμαρχο τον κ. Κατωπόδη να την εφαρμόσει.
Όπως ανέφεραν σε δελτίο τύπου: «Πρώτη φορά πανελλαδικά, προϋπολογισμός που κατατίθεται από την αντιπολίτευση εγκρίνεται και υπερψηφίζεται με τέτοιες ελαφρύνσεις για τούς δημότες».
Είναι πράγματι έτσι;
Πρόκειται για μια μείωση που περισώζει τα μειωμένα εισοδήματα των μικρών επιχειρήσεων εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης και της πολιτικής της διαχείρισης της πανδημίας από την κυβέρνηση της Ν.Δ.; Ή γίνεται μόνο για επικοινωνιακούς λόγους και φανερώνει τα νεοφιλελεύθερα χαρακτηριστικά των παρατάξεων αυτών, αφού δεν συμπεριέλαβαν στην πρόταση τους μείωση των δημοτικών τελών καθαριότητας για το σύνολο των νοικοκυριών που ζουν στη πόλη (εργαζόμενοι, άνεργοι, χαμηλοσυνταξιούχοι, σπουδαστές).
Η μείωση σε ευρώ, με πραγματικά δεδομένα είναι μηδαμινή και ασήμαντη. Αν π.χ κάποιος πληρώνει για 100 τ. μέτρα ανταποδοτικά τέλη η μείωση το χρόνο ανέρχεται σε περίπου 50 ευρώ. Πράγμα που δεν βελτιώνει σε καμία περίπτωση την οικονομική του κατάσταση.
Η πρόταση της δημοτικής αρχής και του Δημάρχου Γρηγόρη Κατωπόδη ηταν να παραμείνει αμετάβλητο το ενιαίο ανταποδοτικό τέλος καθαριότητας και ηλεκτροφωτισμού εν καιρώ κρίσης, καταψηφίστηκε από την πλειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου. Πρόκειται για μια πρόταση που δείχνει ότι η Δημοτική αρχή δεν αντιλαμβάνεται το τι πραγματικά συμβαίνει στο κόσμο που ζει στην πόλη. Αρκείται σε μια απλή διαχείριση της κατάστασης, εφαρμόζοντας τις κατευθύνσεις της νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης και αδιαφορεί για τις επιπτώσεις που έχει στους κατοίκους της πόλης. Αδυνατεί να σχεδιάσει και να ασκήσει μια έστω και στοιχειωδώς διαφορετική πολιτική που προεκλογικά εξήγγειλε, τουλάχιστον στα λόγια.
Τα ανταποδοτικά δημοτικά τέλη και ο τρόπος με τον όποιο καθορίζονται με νόμο, ειναι άδικος και άνισος. Λειτουργούν ως ένας ενιαίος κεφαλικός φόρος. Λαμβάνει υπόψη του μόνο τα τετραγωνικά του σπιτιού, του καταστήματος και όχι και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτών που διαμένουν στο ακίνητο ή το χρησιμοποιούν επαγγελματικά. Ένας άνεργος, ένας συνταξιούχος, ένας χαμηλόμισθος των 500 -700 ευρώ, που μένει σε ένα σπίτι των 55 τ. μ. πληρώνει τα ίδια δημοτικά τέλη με έναν που έχει πολλαπλάσιο εισόδημα. Το ίδιο συμβαίνει και με την επαγγελματική στέγη, με εξαίρεση τις Τράπεζες και τα Σουπερ Μάρκετ που έχουν υψηλότερο συντελεστή επιβάρυνσης δημοτικών τελών.
Με την μέχρι σήμερα ασκούμενη πολιτική και διαχείριση της κατάστασης οι κάτοικοι αυτής της πόλης, θα πληρώνουμε υπέρογκα δημοτικά τέλη που φτάνουν τα 5.000.000 ευρώ το χρόνο και πόλη καθαρή και σύγχρονη δεν θα έχουμε.
Η σημερινή Δημοτική Αρχή, τα έξι χρόνια διοίκησής της, προχώρησε σε ελάχιστες ενέργειες που έχουν καθηλώσει την ανακύκλωση στο 5% των απορριμμάτων. Υπέγραψε συμβάσεις -αναθέσεις με ιδιώτες και δεν προχώρησε σε αγορά του αναγκαίου μηχανολογικού εξοπλισμού. Αντίθετα, προχώρησε σε άστοχη αγορά ενός πλυστικού μηχανήματος που σήμερα αναγνωρίζει ότι χρειάζεται άλλο. Οι καφέ κάδοι για τα βιοαπόβλητα παραμένουν στο αμαξοστάσιο από το καλοκαίρι του 2017. Τέλος, δεν προχώρησε στην πρόσληψη του αναγκαίου μόνιμου προσωπικού.
Ο Δήμος λειτουργεί ως επιχείρηση με τους κατοίκους πελάτες, που βάζουν βαθιά το χέρι στην τσέπη και πληρώνουν υπέρογκα δημοτικά τέλη.
Τι θα μπορούσε να γίνει, έτσι ώστε να έχουμε λιγότερη επιβάρυνση από τα δημοτικά τέλη σε κατοικία και μικρούς επαγγελματικούς χώρους;
Χρειαζόμαστε μια διαφορετική πολιτική στον τρόπο υπολογισμού των ανταποδοτικών τελών και μια διαφορετική οργάνωση της υπηρεσίας καθαριότητας στην πόλη. Στα απορρίμματα κρύβεται χρυσός εάν τα διαχειριστεί σωστά ο Δήμος, με δημόσιο κοινωνικό χαρακτήρα, χωρίς την σύμπραξη με ιδιώτες και εργολάβους. Το σωματείο των εργαζομένων έχει καταθέσει επανειλημμένα προτάσεις για την καθαριότητα στη πόλη. Εξάλλου δική του ήταν η πρόταση που ξεκίνησε το 2008 για τη διαλογή των ανακυκλώσιμων υλικών στην πηγή στο Δήμο, χωρίς ιδιώτες.
Από το Νοέμβριο του 2008 μέχρι και το 2014 η περισυλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών έφτασε σε 2.859 τόνους. Σήμερα, χωρίς το γυαλί, συγκεντρώνονται πάνω από 500 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών το χρόνο. Ποσοστό μικρό και όχι ικανοποιητικό. Οι κάδοι ανακύκλωσης που έχουν τοποθετηθεί δεν φτάνουν για να αναπτυχθούν οι δυνατότητες που υπάρχουν και χρειάζεται να επεκταθεί η ανακύκλωση και σε άλλα υλικά.
Όλα αυτά τα χρόνια που γίνεται ανακύκλωση, εκτός της συμβολής στην προστασία του περιβάλλοντος, έχει υπάρξει οικονομικό όφελος για το Δήμο:
> Πλήρωσε 250.000 ευρώ λιγότερα για τέλη ταφής στον ΕΔΣΝΑ, χάρη στο ότι τα ανακυκλώσιμα υλικά δεν πετάχτηκαν στη χωματερή.
> Εισέπραξε χρήματα από την πώληση των υλικών.
> Εάν υπολογίσουμε και την επιδότηση (τέλος ανακύκλωσης) που έπρεπε να εισπράξει ο Δήμος από το Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης του ΥΠΕΚΑ, τα έσοδα από την ανακύκλωση θα ήσαν πολύ μεγαλύτερα! Αλλά τόσο η προηγούμενη Δημοτική αρχή, όσο και η σημερινή, όλα αυτά τα χρόνια δεν διεκδίκησαν τη χρηματοδότηση –τέλος ανακύκλωσης– για τα ανακυκλώσιμα υλικά που συγκεντρώνει ο Δήμος.
Στόχος θα πρέπει να είναι η μείωση του όγκου των απορριμμάτων που καταλήγουν στη χωματερή:
Όσο λιγότερα απορρίμματα μεταφέρει ο Δήμος στην χωματερή τόσο λιγότερο κόστος έχει, μέσα από την μείωση του τέλους ταφής. Σήμερα πληρώνει περίπου 900.000 ευρώ το χρόνο για να θάβονται στη χωματερή της Φυλής. Θα έχει, λιγότερα δρομολόγια, καύσιμα, εργατοώρες, συντηρήσεις. Να ενισχυθεί η ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή. Με τοποθέτηση περισσότερων καδών, ακόμα και στις πιλοτές των πολυκατοικιών, σε συνεργασία με τους διαχειριστές, για την περισυλλογή περισσότερων υλικών.
Τα ογκώδη απορρίμματα να περισυλλέγονται πόρτα-πόρτα και όχι να δημιουργηθούν γωνίες συγκεντρώσεις διάφορων ογκώδη απόβλητων, που τις ονομάζουν δήθεν γωνιές ανακύκλωσης στο τοπικό σχέδιο που προτείνει η δημοτική αρχή. Να δημιουργηθεί ειδική τηλεφωνική γραμμή για αυτό.
Τα αδρανή υλικά και τα μπάζα από ιδιωτικές οικοδομικές εργασίες να μην τα περισυλλέγει ο Δήμος, εξ αλλού είναι υποχρέωση του ιδιώτη και όχι του Δήμου.
Να σκουπίζονται όλοι οι δρόμοι της πόλης, τα απορρίμματα να περισυλλέγονται καθημερινά όλη την εβδομάδα από όλους τους κάδους και να πλένονται απορριμματοφόρα και κάδοι. Χωρίς να παραβιάζεται το πενθήμερο και τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Να ξεκινήσει πιλοτικά πρόγραμμα για την ξεχωριστή συλλογή βιοαποβλήτων καθημερινά.
Να διεκδικήσει ο Δήμος το τέλος ανακύκλωσης για τους τόνους των ανακυκλώσιμων υλικών που περισυλλέγει. Να δημιουργηθεί ενιαίος δημόσιος φορέας διαχείρισης και επεξεργασίας των ανακυκλώσιμων υλικών
Για όλα τα παραπάνω χρειάζεται:
>>> Διαφορετική οργάνωση στην υπηρεσία καθαριότητας, χωρίς ιδιώτες και εργολάβους, για να υπάρξει μια νέα επανεκκίνηση της υπηρεσίας: Με σύγχρονα τεχνικά μέσα και αξιοποίηση νέων τεχνολογιών. Με σύγχρονο συνεργείο επισκευών αυτοκίνητων και μηχανημάτων. Πόσα χρόνια θα χρειαστεί να περάσουν ακόμη για να προμηθευτεί ο Δήμος ηλεκτρονικό εγκέφαλο για την διάγνωση των βλαβών και να μην πηγαίνουν τα οχήματα σε εξωτερικό συνεργείο;
Επαρκές μόνιμο ανθρώπινο δυναμικό, με σεβασμό στα δικαιώματά του. Να αναπληρώνονται άμεσα τα κενά που δημιουργούνται είτε από συνταξιοδοτήσεις, είτε μετακινήσεις. Εργαζόμενοι που έχουν προσληφθεί και αμείβονται από τα ανταποδοτικά έσοδα να μην απασχολούνται για να καλυφθούν ελλείψεις άλλων υπηρεσιών.
Να εργάζεται κάτω από ανθρώπινες συνθήκες και μέσα προστασίας της υγείας του και της δημόσιας υγείας. Δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχουν μέχρι και σήμερα ούτε φοριαμοί για τα ρούχα εργασίας των εργαζομένων. Να υπάρχει καθημερινό ωράριο και στην περισυλλογή, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της εργασίας, την καταπόνηση του εργαζόμενου, την έκθεσή του σε μικρόβια και εργατικά ατυχήματα. Το ωράριο στην περισυλλογή των απορριμμάτων να διαμορφωθεί στις 5 ώρες εργασία την ημέρα.
>>> Διαρκής ενημέρωση και συμμέτοχη των πολιτών. Όχι μόνο για την αξία της ανακύκλωσης (περιβαλλοντολογικής και οικονομικής). Αλλά και για μια προσέγγιση, λιγότερη καταναλωτική, επαναχρησιμοποίηση ορισμένων υλικών, ώστε να παράγουμε λιγότερα απορρίμματα, λιγότερες συσκευασίες, πλαστικά κ.λ.π.
Να δοθούν κίνητρα στους κατοίκους, να διαθέσει ο Δήμος πάνινες σακουλές για τη συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών και των καθημερινών αγορων κόντρα στη χρήση της σακούλας μιας χρήσης.
>>> Τα παραπάνω απαιτούν και τον ανάλογο χώρο για τις υποδομές λειτουργίας, για ΣΜΑ, ανακυκλώσιμα υλικά, ογκώδη. Αυτός ο χώρος δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι ο Υμηττός και ο ορεινός του όγκος, όπως γίνεται από το 1997-98, έως σήμερα με τις δημοτικές αρχές- Ρογκάκου, Χαρδαλιά, Κατωπόδη και τις αντίστοιχες κυβερνήσεις. Πράγμα απαράδεκτο και για το περιβάλλον επιζήμιο.
Μόνο με ένα τέτοιο σχεδιασμό που θα έχει αποκλειστικά δημόσιο χαρακτήρα, με την κατάργηση των συμβάσεων που έχει ο Δήμος με ιδιωτικές εταιρείες και εργολάβους, μπορεί να υπάρξει ουσιαστική μείωση των δημοτικών τελών, να έχουμε καλύτερη καθαριότητα στην πόλη και να δημιουργηθούν και νέες θέσεις σταθερής εργασίας.
Πρόταση για ένα εθνικό σχέδιο δημόσιας διαχείρισης απορριμμάτων
– Η διαχείριση των απορριμμάτων να παραμένει αποκλειστικά στην αρμοδιότητα της αυτοδιοίκησης Α και Β βαθμού.
– Να καταργηθεί όλο το νομικό πλαίσιο που επιτρέπει τη συμμετοχή, με κάθε μορφή, ιδιωτικών εταιρειών και εργολάβων στη διαχείριση των απορριμμάτων και των ανακυκλώσιμων υλικών.
– Να δημιουργηθεί ενιαίος, αποκλειστικά δημόσιος, φορέας διαχείρισης απορριμμάτων, με πλήρη κάλυψη των δαπανών για τις υποδομές του από τον κρατικό προϋπολογισμό και τα ευρωπαϊκά κονδύλια, που θα υπηρετεί τις λαϊκές ανάγκες, την υγεία των πολιτών, με σεβασμό στο περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους. Ο ενιαίος φορέας θα έχει το συντονισμό και την ευθύνη όλου του κύκλου διαχείρισης των απορριμμάτων, μαζί με την τοπική αυτοδιοίκηση Α και Β βαθμού, αποκλείοντας σε όλα τα στάδια της περισυλλογής, ανακύκλωσης, διαλογής και τελικής διάθεσης των απορριμμάτων/αποβλήτων τις ιδιωτικές -μεγάλες και μικρές- εταιρείες.
-Να χρηματοδοτηθούν οι δήμοι για την αγορά του αναγκαίου μηχανολογικού τεχνικού εξοπλισμού (οχήματα, μηχανήματα νέων τεχνολογιών, κάδων κ.λ.π.).
– Να δημιουργηθεί δημόσιο εργοστάσιο κατασκευής και επισκευής οχημάτων και μηχανημάτων διαχείρισης απορριμμάτων.
Μια τέτοια πολιτική και πρακτική κατεύθυνση είναι προς όφελος της κοινωνίας, γιατί:
* Θα φέρει έσοδα στο Δήμο και το δημόσιο. Θα προστατεύσει το περιβάλλον
* Θα δημιουργήσει νέες θέσεις μόνιμης σταθερής εργασίας.
* Θα μπορούν να μειωθούν τα δημοτικά τέλη.
* Θα βελτιώνει διαρκώς τις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων στην καθαριότητα.
Με αυτή τη λογική μπορούμε να μειώσουμε τα απορρίμματα από Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), να περάσουμε σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), χωρίς την καύση και τα τεράστια εργοστάσια επεξεργασίας απορριμμάτων, που είναι περιβαλλοντολογικά επιζήμια και κερδοφόρα μόνο για τις ιδιωτικές εταιρείες.
