Με έκθεση – παρέμβαση οι καθηγητές του ΑΠΘ, Αλ. Μπένος και Ηλ. Κονδύλης, επισημαίνουν ότι «η επιβολή της υποχρεωτικότητας και του εμβολιαστικού καταναγκασμού κινδυνεύει να βαθύνει ακόμη περισσότερο το ρήγμα εμπιστοσύνης ανάμεσα σε πολιτεία και πολίτες» και τονίζουν ότι ο στόχος του τείχους ανοσίας μπορεί να επιτευχθεί μόνο διά της πειθούς και της διατήρησης του εθελοντικού χαρακτήρα του εμβολιασμού.
«Η επιβολή της υποχρεωτικότητας και του εμβολιαστικού καταναγκασμού σε ένα πλαίσιο όπου η εμπιστοσύνη των πολιτών στην κυβέρνηση και στα μέτρα δημόσιας υγείας που λαμβάνει έχει κλονιστεί, κινδυνεύει να βαθύνει ακόμη περισσότερο το ρήγμα εμπιστοσύνης ανάμεσα στην πολιτεία και τους πολίτες, αυξάνοντας τον ανορθολογισμό και τελικά τα ποσοστά εμβολιαστικής άρνησης».
Η επιστημονική ομάδα του ΚΕΠΥ (Κέντρο Έρευνας & Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία, την Πολιτική Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας) είναι σαφής στη νέα συνοπτική έκθεση-παρέμβαση με τίτλο «Υποχρεωτικότητα εμβολιασμών: ένα δυσανάλογο και αναποτελεσματικό μέτρο για την καθολική εμβολιαστική κάλυψη εναντίον της COVID-19», που συνέταξε μετά τις πρόσφατες αποφάσεις της κυβέρνησης για την επιβολή εξαναγκασμού στον εμβολιασμό.
«Ο στόχος της καθολικής εμβολιαστικής κάλυψης μπορεί να επιτευχθεί μόνο διά της πειθούς και της διατήρησης του εθελοντικού χαρακτήρα του εμβολιασμού. Η εμβολιαστική διστακτικότητα μπορεί να αντιμετωπιστεί διά της εμπέδωσης κλίματος εμπιστοσύνης, της επένδυσης στην ενημέρωση και της διευκόλυνσης της πρόσβασης των πολιτών στα εμβόλια», επισημαίνουν οι συγγραφείς Ηλίας Κονδύλης, αναπληρωτής καθηγητής Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας-Πολιτικής Υγείας στο ΑΠΘ, και Αλέξης Μπένος, καθηγητής Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο ΑΠΘ.
«Η κυβέρνηση για ακόμη μία φορά διολίσθησε στον δρόμο του αυταρχισμού και της τιμωρητικότητας, ομολογώντας κατά έναν τρόπο το ρήγμα εμπιστοσύνης που έχει δημιουργήσει με τους πολίτες και την αδυναμία της να πείσει», εξηγεί στην «Εφ.Συν.» ο Ηλίας Κονδύλης.
Οι συστάσεις του ΠΟΥ
Το ΚΕΠΥ σημειώνει ότι «ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), ακολουθώντας άλλωστε την πάγια θέση του υπέρ των πολιτικών ενίσχυσης της ζήτησης των εμβολίων έναντι των πολιτικών υποχρεωτικής επιβολής τους, δεν συστήνει για τη νόσο COVID-19 τον υποχρεωτικό/καταναγκαστικό εμβολιασμό, προκρίνοντας λύσεις ενθάρρυνσης του εμβολιασμού μέσω καλύτερης ενημέρωσης και διευκόλυνσης του εμβολιασμού μέσω καλύτερης διαθεσιμότητας και προσβασιμότητας στα σχετικά εμβόλια».
Στις συστάσεις του προς τα κράτη-μέλη, «καλεί τις κυβερνήσεις που εξετάζουν αυτό το ενδεχόμενο να αναλογιστούν αν το σχετικό μέτρο είναι αναλογικό (proportional), αν δηλαδή έχουν εξαντλήσει όλα τα αναγκαία περιθώρια για λιγότερο παρεμβατικές λύσεις στην κατεύθυνση ενίσχυσης της εμβολιαστικής κάλυψης». Οπως επισημαίνει, «ένας στόχος δημόσιας υγείας μπορεί να επιτευχθεί με λιγότερο παρεμβατικά μέσα, η υποχρεωτικότητα δεν είναι ηθικά και επιχειρησιακά δικαιολογημένη».
«Στην περίπτωση της Ελλάδας η νομοθετική ρύθμιση της κυβέρνησης για εμβολιαστική υποχρεωτικότητα σε μια σειρά από επαγγελματικές κατηγορίες είναι μέτρο δυσανάλογο (non-proportional), δεδομένου ότι υπάρχουν ακόμη πολλά περιθώρια για βελτίωση της εμβολιαστικής κάλυψης κύρια μέσω πολιτικών ενίσχυσης της ζήτησης των εμβολίων», υπογραμμίζουν οι επιστήμονες.
Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορούν τα στοιχεία της πορείας των εμβολιασμών στη χώρα, τα οποία και παραθέτει αναλυτικά η έκθεση: «Το πρώτο τρίμηνο του 2021 η διαθεσιμότητα των εμβολίων στην Ελλάδα ήταν ιδιαίτερα χαμηλή. Από τα 6,5 εκατομμύρια εμβολιασμών που είχαν εξαγγελθεί πραγματοποιήθηκαν τελικά μόλις 1,7 εκατομμύρια εμβολιασμοί (26% του αρχικού στόχου), κύρια λόγω έλλειψης εμβολίων και εμβολιαστικών κέντρων. Στο δεύτερο τρίμηνο του 2021, οπότε και η διαθεσιμότητα των εμβολίων και των εμβολιαστικών κέντρων αυξήθηκε σημαντικά, το εμβολιαστικό πρόγραμμα εξακολουθεί να έχει σημαντικές καθυστερήσεις στη λήψη εξειδικευμένων μέτρων τα οποία θα διευκόλυναν την πρόσβαση τόσο του γενικού πληθυσμού όσο και εξειδικευμένων (κυρίως ευάλωτων) πληθυσμιακών ομάδων στα αναγκαία εμβόλια».
Και τα παραδείγματα που παραθέτει το ΚΕΠΥ ενισχύουν αυτόν τον ισχυρισμό: «Το εμβολιαστικό πρόγραμμα για τους 36.000 πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο που διαβιούν στα 6 Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης και τα 34 Κέντρα Φιλοξενίας ξεκίνησε μόλις στις αρχές Ιουνίου του 2021 και σε τρεις μόνο δομές, με τον ρυθμό υλοποίησής του να παραμένει εξαιρετικά χαμηλός και αβέβαιος.
Ομοίως η εξαγγελία για το κρίσιμο πρόγραμμα του εμβολιασμού ευπαθών ομάδων κατ’ οίκον έγινε στα τέλη Ιουνίου του 2021, με άγνωστη ακόμη την πραγματική ημερομηνία έναρξής του και το ακριβές χρονοδιάγραμμα υλοποίησής του. Άγνωστο επίσης παραμένει αν έχουν ολοκληρωθεί τα προγράμματα εμβολιασμών των φιλοξενουμένων στους οίκους ευγηρίας και των κρατουμένων στις φυλακές της χώρας. Καμία, τέλος, πρωτοβουλία δεν έχει ληφθεί για την αύξηση των εμβολιασμών στην ηλικιακή ομάδα άνω των 60 ετών (π.χ. μέσω της σχεδιασμένης εμπλοκής της ΠΦΥ), για τον εμβολιασμό προσφύγων και μεταναστών που δεν διαθέτουν ΑΜΚΑ και διαβιούν στην κοινότητα, εξειδικευμένα μέτρα για τον εμβολιασμό των φοιτητών εντός των πανεπιστημιακών camps ή διευκολύνσεις για τον εμβολιασμό του γενικού πληθυσμού (πχ. walk-in εμβολιαστικά κέντρα στις γειτονιές ή σε χώρους εργασίας για εμβολιασμό χωρίς ραντεβού και χωρίς λίστα αναμονής)».
H διεθνής εμπειρία
Πέραν του δυσανάλογου χαρακτήρα του, ο υποχρεωτικός εμβολιασμός κρίνεται και ως προς την αποτελεσματικότητά του σχετικά τόσο με την επιτάχυνση του εμβολιαστικού ρυθμού όσο και με το εύρος της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού.
Πρόσφατη μελέτη με δείγμα 2.000 υγειονομικούς στην Αγγλία έδειξε ότι, σε μια τετράβαθμη κλίμακα, η αύξηση κατά μία μονάδα της πίεσης που δέχονται οι εργαζόμενοι στο σύστημα υγείας από τους εργοδότες τους σημαίνει αύξηση κατά 75% της διστακτικότητάς τους να εμβολιαστούν κατά του κορονοϊού.
Άλλη πρόσφατη μελέτη με δείγμα 11.000 υγειονομικούς στη Μεγάλη Βρετανία έδειξε ότι ο κύριος παράγοντας που καθορίζει την εμβολιαστική διστακτικότητα, πέραν των θεωριών συνωμοσίας για την τρέχουσα πανδημία, είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στη κυβέρνηση. Οι ερευνητές αλλά και σωματεία υγειονομικών στην Αγγλία υποστηρίζουν ότι τα ευρήματα υποδεικνύουν πως πιθανή εφαρμογή της υποχρεωτικότητας στους υγειονομικούς θα διευρύνει ακόμη περισσότερο το χάσμα εμπιστοσύνης ανάμεσα στους εργαζομένους και το σύστημα υγείας, γεγονός που με τη σειρά του θα οδηγήσει σε ακόμη υψηλότερα ποσοστά εμβολιαστικής διστακτικότητας ή/και άρνησης.
«Βασικό επιχείρημα των υποστηρικτών της υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών είναι ότι η νομική επιβολή τους υποδηλώνει αποφασιστικότητα εκ μέρους των κυβερνήσεων, γεγονός το οποίο θα ενθαρρύνει και θα πολλαπλασιάσει την εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού.
Για τους δε υγειονομικούς η υποχρεωτικότητα υποστηρίζεται ότι αυξάνει τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης στο σύστημα υγείας, προστατεύοντάς το από ενδονοσοκομειακές εξάρσεις καθώς και από την απώλεια αναγκαίου ανθρώπινου δυναμικού λόγω νόσησης από την COVID-19», αναφέρουν οι καθηγητές και καταλήγουν: «Βέβαια ακόμη και οι υποστηρικτές της υποχρεωτικότητας έχουν επίγνωση τόσο του περιορισμένου χαρακτήρα στην εφαρμογή του μέτρου όσο και των σοβαρότατων αρνητικών επιπτώσεων που αυτό μπορεί να έχει στην εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού, ακυρώνοντας τα όποια προσδοκώμενα οφέλη».
Τι σημαίνει υποχρεωτικότητα
Η υποχρεωτικότητα των εμβολιασμών ή αλλιώς εμβολιαστικός καταναγκασμός είναι η επιβολή των εμβολιασμών με τη χρήση άμεσων ή έμμεσων απειλών ή αποκλεισμών, οι οποίες συνήθως παίρνουν τον χαρακτήρα προστίμων, ή αποκλεισμού από την εργασία (π.χ. απολύσεις ή μη πρόσληψη ανεμβολίαστων) ή αποκλεισμού από υποχρεωτικές εκ του νόμου δραστηριότητες (π.χ. αποκλεισμός από τη βασική ή ανώτατη εκπαίδευση).
Έλεγχος της πανδημίας
«Εφτά μήνες μετά την έναρξη των εμβολιασμών εναντίον της COVID-19 τα στοιχεία σχετικά με τη σημασία των εμβολίων στον έλεγχο της επιδημίας είναι συντριπτικά», αποσαφηνίζουν οι κ. Κονδύλης και Μπένος και προσθέτουν ότι «η ταχεία εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, σε συνδυασμό με τα αναγκαία μέτρα ατομικής προστασίας και τη συνεχή επιδημιολογική επιτήρηση μπορούν να εγγυηθούν τον σταδιακό, αλλά σίγουρα αποτελεσματικό, έλεγχο της πανδημίας».
Τι δείχνουν οι μελέτες
Πλέον πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση 30 μελετών από 8 διαφορετικές χώρες δείχνει ότι η μέση αποτελεσματικότητα έναντι της συμπτωματικής και ασυμπτωματικής νόσησης από COVID-19 των εγκεκριμένων από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) εμβολίων είναι της τάξεως του 80-90%, εύρημα το οποίο υποδεικνύει ότι τα εμβόλια εναντίον της COVID-19 μπορούν με αποτελεσματικό τρόπο να μειώσουν αποφασιστικά τη μετάδοση του SARS-CoV-2 στην κοινότητα. Σύμφωνα με άλλη συστηματική ανασκόπηση 25 τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών (RCTs), τα εμβόλια εναντίον της COVID-19 έχουν ήπιες άμεσες ανεπιθύμητες ενέργειες, εξαιρετικά σπάνιες οξείες αντιδράσεις (αναφυλακτικά σοκ) και ακόμη πιο εξαιρετικά σπάνιες απειλητικές για τη ζωή ανεπιθύμητες ενέργειες (θρομβοεμβολικά επεισόδια).
ΠΗΓΗ: efsyn.gr
