Στον περιοδικό Τύπο και στη βιβλιογραφία εμφανίζεται πληθώρα άρθρων, σχετικά με την ιστορική, θεολογική και πολιτιστική προσέγγιση για το Πάσχα και την Ανάσταση.
Την Κυριακή 9 Απριλίου πραγματοποιήθηκε μια διαφορετική εκδήλωση για την Ανάσταση στο Βύρωνα.
Προσκαλεσμένος του μικρασιατικού συλλόγου ΠΑΝΙΩΝΙΟΣ ΣΤΕΓΗ, ο θεολόγος Θανάσης Ν. Παπαθανασίου μίλησε με θέμα:
«Ανάσταση: Ψευδαίσθηση ή Επανάσταση;»
Ο Θανάσης Παπαθανασίου με το ζεστό, μεστό του λόγο «καθήλωσε» τους παραβρισκόμενους και τις παρευρισκόμενες που είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την εξαίρετη του ομιλία του, έδωσε μια ιδιαίτερη προσέγγιση στο νόημα της Ανάστασης.
Την εκδήλωση προλόγισε ο Πρόεδρος του συλλόγου Δημήτρης Σάρολας ο οποίος καλωσόρισε όλες και όλους που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του συλλόγου, ευχαρίστησε και έδωσε το λόγο στον Απόστολο Κοκκόλια, υπεύθυνο πολιτισμού της Πανιωνίου Στέγης
για να παρουσιάσει τον ομιλητή, ο οποίος είναι Αναπλ. Καθηγητής στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθήνας (δημόσια πανεπιστημιακή σχολή) και διευθυντής του Περιοδικού ΣΥΝΑΞΗ. Ο κ. Παπαθανασίου διετέλεσε και δημοτικός σύμβουλος το 2014-15 για σύντομο διάστημα, με την δημοτική αρχή Κατωπόδη. Όπως ανέφερε ο κ. Κοκόλιας, πρόκειται για έναν θεολόγο που διαφοροποιείται από την σκοταδιστική αντίληψη περί θρησκείας.
Παίρνοντας το λόγο ο Θανάσης Παπαθανασίου, αφού ευχαρίστησε το σύλλογο για την πρόσκληση με την ευγένεια που τον χαρακτηρίζει, αναφέρθηκε στις ρίζες που ο ίδιος έχει από την Μικρά Ασία (από την γιαγιά του), στον τρόπο θέασης της ζωής και στην λαϊκή θεολογία που είχαν οι Μικρασιάτες για τον Θεό. Θύμισε ότι συχνά χρησιμοποιούσαν την έκφραση «αμαρτία είναι…», για να χαρακτηρίσουν το κοινωνικό άδικο. Αντιλαμβάνονταν δηλαδή την αδικία και την εκμετάλλευση ως κακό, σε αντίθεση με το θέλημα του Θεού. Ο ομιλητής επίσης (μιας και η ομιλία γινόταν Κυριακή των Βαΐων) αποκάλυψε στους παραβρισκόμενους ότι φέρει και το όνομα του θείου του Βάιου, τον οποίου εκτέλεσαν οι Γερμανοί Ναζί, αφού τον κατέδωσε δοσίλογος.
Στη συνέχεια ο κ. Παπαθανασίου αναφέρθηκε στην Ανάσταση ως πανίσχυρο σύμβολο, το οποίο παραπέμπει σε ένα πολύ σημαντικό νόημα: στη νίκη της ζωής μετά από κάποιον θάνατο. Η ευχή συνεπώς «Καλή ανάσταση» έχει νόημα, ακόμα κι αν δεν προσδίδουν όλοι το ίδιο (κυριολεκτικό ή μεταφορικό) περιεχόμενο. Αντίθετα, η σκέτη ευχή «καλές γιορτές» δεν έχει ουσιαστικά νόημα, σύμφωνα με τον ομιλητή, υπό την έννοια ότι δεν παραπέμπει σε νόημα, σε αφορμή εορτασμού. Ανάσταση σημαίνει ρήξη με κάθε τι άδικο και απάνθρωπο. Θάνατος είναι η βιολογική αποσύνθεση του ανθρώπου, αλλά και η κοινωνική αδικία, διότι η εκμετάλλευση είναι ουσιαστικά θανάτωση του αδικημένου. Ευχόμαστε λοιπόν Ανάσταση από κάθε θάνατο, και ζητάμε ελευθερία, αγάπη, αλληλοβοήθεια.
Ενδεικτική αναφορά έκανε ο κ. Παπαθανασίου (συνδέοντας την έννοια της Ανάστασης με την έννοια της Επανάστασης) στον αγωνιστή των κολίγων Μαρίνο Αντύπα, ο οποίος στις αρχές του 20ού αιώνα, στην εφημερίδα του ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ, προσπάθησε να θεμελιώσει την έννοια της επανάστασης στην Ανάσταση και στο έργο του Χριστού.*
Στη συνέχεια ο ομιλητής ανέπτυξε μια οραματική προσέγγιση για τη θρησκεία, που οδηγεί σε νέα μονοπάτια. “Είναι γενικά διαδεδομένη η πεποίθηση ότι κάθε χρόνο έρχεται η άνοιξη, η φύση ζωντανεύει, γιορτάζεται το Πάσχα, και ότι αυτό είναι κάτι που επαναλαμβάνεται, θα γίνει και θα ξαναγίνει. Η πεποίθηση αυτή έχει δηλαδή τη μορφή ενός αιώνιου κύκλου. Ο κύκλος όμως σημαίνει αιχμαλωσία. Δεν μας πάει πουθενά, παρά μόνο επαναλαμβάνεται.
Κύκλος σημαίνει ότι ο τωρινός τρόπος ύπαρξης του κόσμου δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ.
Αιώνια θα υπάρχει θάνατος, αιώνια εναλλασσόμενος με τη ζωή. Όραμα κατάργησης του θανάτου (του κάθε θανάτου) δηλαδή είναι αδιανόητο στον κύκλο.
Για να υπάρξει απελευθέρωση από αυτό τον τρόπο ύπαρξης, χρειάζεται να σπάσει ο κύκλος, ώστε ο κόσμος να εκτιναχτεί προς ένα αληθινό μέλλον, το οποίο δεν υπάρχει ακόμα. Το κοινωνικό μέλλον πρέπει να το φτιάξουμε, αν θέλουμε να μην υπάρχει αδικία και να είναι αυτονόητη η ανθρωπιά, η αλληλεγγύη.
Το σπάσιμο του αιώνιου κύκλου και η κίνηση προς τα μπροστά μπορεί να απεικονιστεί με ένα σπιράλ, κάθε σπείρα του οποίου δεν αποτελεί κλειστό κύκλο, αλλά προχώρημα προς το ανοιχτό μέλλον. Ο ομιλητής υπογράμμισε ότι η ιδέα του σπασίματος του αδιέξοδου κύκλου (σπάσιμο το οποίο, στη χριστιανική πίστη, πραγματοποίησε ο Χριστός) και η κίνηση προς ένα πραγματικό μέλλον, ιστορικά έχει υπάρξει συμβολή του Χριστιανισμού στον πανανθρώπινο στοχασμό, και αποτέλεσε την μήτρα για τις θεωρίες της Επανάστασης, που διαμορφώθηκαν κατόπιν”.
Ο κ. Παπαθανασίου παρουσίασε την χριστιανική πίστη στην Ανάσταση, διευκρινίζοντας ότι αφορά την ψυχοσωματική υπόσταση του ανθρώπου (κι όχι μόνο την αθανασία της ψυχής) και την οριστική κατάργηση του κακού σε κάθε του μορφή. Τόνισε ότι η Ανάσταση δεν νοείται ως ατομική υπόθεση του Χριστού, αλλά ως συν-ανάσταση του ανθρώπου και όλου του σύμπαντος στο μέλλον. Χρησιμοποίησε εποπτικά την εκκλησιαστική εικόνα της Ανάστασης, η οποία εικονίζει την κάθοδο του Χριστού στον Άδη, όπου εισέβαλε σπάζοντας τις πύλες και τα δεσμά του και ελευθερώνοντας τους ανθρώπους.
Την πίστη αυτή ο ομιλητής την συνέδεσε με την δίψα για κοινωνική απελευθέρωση. Χαρακτηριστικά παρουσίασε αφενός εκκλησιαστικά κείμενα (της Αγίας Γραφής, του Χρυσόστομου, του Μ.Βασιλείου) που καταδικάζουν με τόλμη τον πλουτισμό και την εκμετάλλευση, και αφετέρου κείμενα λογοτεχνών και συνθετών (Μαξίμ Γκόρκυ, Κώστα Βάρναλη, Σικελιανού, Νικόλα Άσιμου, Πάνου Τζαβέλλα), που εκφράζουν δίψα για νίκη της ζωής πάνω στον θάνατο, εμπνέονται από την Ανάσταση και αποτυπώνουν την οδύνη, όποτε το αναστάσιμο όραμα προδίδεται. Ο ομιλητής τόνισε ότι σε κάθε όραμα υπάρχει κάποιο είδος πίστης, αφού η πραγματικότητα την οποία λαχταρά το όραμα, είναι το «όχι εδώ», «όχι ακόμη» (καιπαρέπεμψε στους φιλοσόφους Φρήντριχ Ένγκελς, Ερνστ Μπλοχ, Θήοντορ Αντόρνο, Γιούργκεν Χάμπερμας κ.ά).
Ο κ. Παπαθανασίου έδωσε εναύσματα για νέες σκέψεις και αναζητήσεις που υπερβαίνουν τα συνήθη και μας οδηγούν στο όραμα για μια ζωή χωρίς θάνατο, χωρίς κοινωνική αδικία και εκμετάλλευση, δηλαδή στο όραμα για την απελευθέρωση.
Ακολούθησαν ερωτήσεις που απαντήθηκαν από τον ομιλητή, μέσα σε ένα όμορφο, ξεχωριστό και ζεστό κλίμα, με πολλά ερεθίσματα για περαιτέρω αναζητήσεις και απαντήσεις για την Ανάσταση, όχι ως ψευδαίσθηση αλλά ως μια διαρκή Επανάσταση.
Την εκδήλωση παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, εκπρόσωποι της δημοτικής αρχής, οι επικεφαλής των δημοτικών παρατάξεων Στάση Βύρωνα, Νέα Εποχή, Πρωτοβουλία Πολιτών, Αριστερή Παρέμβαση, Ριζοσπαστική Ενωτική Κίνηση, υποψήφιοι και νυν δημοτικοί σύμβουλοι.
* Σημειώνουμε ότι «τον Μαρίνο Αντύπα τον συνάρπασε η πρωτοχριστιανική διδασκαλία και η ηθική και η εντρύφησή του στις βασικές αρχές του κοινωνικού χριστιανισμού.
Ένοιωσε μέσα του τη θεία πνοή και την υποχρέωση να στρατευθεί στον αγώνα για να ανατείλει μία νέα ζωή σε μία νέα κοινωνία πρωτοχριστιανικής αγάπης και αδελφοσύνης, δηλαδή απαλλαγμένης από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και από κάθε αδικία, αθλιότητα και αμάθεια. Διότι ο Χριστιανός είναι επαναστάτης της αγάπης και της πράξης. Ο Χριστιανός που λιποτακτεί ή φυγομαχεί από τον αγώνα για ελευθερία, δημοκρατία, δικαιοσύνη είναι καρικατούρα της εικόνας του Θεού Δημιουργού, έγραφε στην εφημερίδα «ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ» ….
“…Ο Ιησούς παραγγέλλει “αγάπα τον πλησίον σου ως σεαυτόν”. Είναι δύσκολον ν’ αρνηθεί
τις ότι εάν ο νόμος ούτος εφαρμοσθεί ποτέ, οι άνθρωποι θα ώσιν αδελφοί και η χαρά και το μειδίαμα θα βασιλεύσωσι μεταξύ των αντί των δακρύων και του αίματος”. “…Είμαι επαναστάτης, υποσκάπτων το άγριο καθεστώς μεθ’όλων μου των δυνάμεων, θεωρώ τους συντηρητικούς αξίους σεβασμού ως άτομα, αξίους θεραπείας ως μέλη του κοινωνικού σώματος… και όχι της βόμβας των αναρχικών…”. “…Η ελευθερία συνίσταται εις το να δύναταί τις να πράττει παν ό,τι δεν βλάπτει τον άλλον (ο συ μισείς ετέρω μη ποιήσεις)…”. “Ζητούμεν Επανάστασιν ιδεών, επανάστασιν αισθημάτων, Παγκόσμιον Επανάστασιν Διοικητικού και Πολιτικού και Θρησκευτικού Συστήματος…
Επιζητούντες δηλαδή την αντικατάσταση του Θεού ον κηρύσσουσι οι τύραννοι και δεσπόται δια του Αληθούς Θεού ον εκήρυξεν ο Χριστός και όστις καλείται ΘΕΟΣ ΑΓΑΠΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ και ΑΛΛΗΛΟΒΟΗΘΕΙΑΣ και όχι Θεός σκληρότατος, δακρύων και δουλείας”. Πηγή: https://xristianiki.gr/5135-2/
. Να σημειώσουμε ότι ο Θανάσης Παπαθανασίου, εκτός από καθηγητής θεολογίας, σε πολύ νεαρή ηλικία ήταν συν-ιδρυτής της συλλογικότητας Ορθόδοξη Παρέμβαση Βύρωνα τη δεκαετία του 1980.
Μπορείτε να αναζητήσετε και να διαβάσετε Βιβλία του Θανάση Παπαθανασίου:
– Υποτέλεια, ιεραποστολή και Θεολογία της Απελευθέρωσης στην Άπω Ανατολή (εκδ. Red n’ Noir, Αθήνα 2023).
– Η ρήξη με το μηδέν. Σφηνάκια πολιτικής θεολογίας (εκδ. Αρμός, Αθήνα 2 2017).
– Ο Θεός μου ο αλλοδαπός. Κείμενα για μιαν αλήθεια που είναι “του δρόμου” (εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 5 2018).
– Γυναίκες στον δρόμο της ιεραποστολής. Η γυναίκα ως θύμα, ως ύποπτη, ως ευαγγελίστρια (εκδ. Εν Πλω, Αθήνα 2019).
– Βασιλιάς και θερμοστάτης. Το οικουμενικό όραμα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, η πανουργία της δουλείας κι ένας θεολογικός εμφύλιος (εκδ. Manifesto, Αθήνα 2019).
Καθώς και το Περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ.
Πηγή: Ρωγμή στην ενημέρωση
