Της Ήλιας Ιατρού
Ο Δήμος Βύρωνα αποφάσισε να κάνει δώρο στα σχολεία των νταμαριών ένα κλειστό γυμναστήριο, με θόλο τύπου «μπαλόνι». Με τον χώρο ήδη έτοιμο (ένα προαύλιο σχολείου) τα παιδιά θα έχουν γυμναστήριο ως τον Σεπτέμβρη. Βέβαιος πως όλοι θα ενθουσιαστούν, ο δήμαρχος φάνηκε να ξαφνιάζεται όταν, στο πρόσφατο Δημοτικό Συμβούλιο, γονείς και εκπαιδευτικοί αρνήθηκαν το «δώρο». Γιατί όμως αντιδρούν;
- Θέμα προτεραιοτήτων
Τα παλιά νταμάρια της Εργάνης φιλοξενούν 8 σχολεία: 2 νηπιαγωγεία, 2 δημοτικά, 2 Γυμνάσια και 2 Λύκεια. Τα κτίρια είναι παλιά και ακατάλληλα. Πέφτουν σοβάδες, ξεκολλούν κάγκελα, τα ηλεκτρολογικά τους είναι προβληματικά, οι τουαλέτες άθλιες. Τα σχολεία παγώνουν τον χειμώνα και ψήνονται από το λιοπύρι το καλοκαίρι. Τα μισά νηπιαγωγάκια κάνουν μάθημα σε κοντέινερ.
- Θέμα δημοκρατίας
Ο δήμαρχος δεν κάλεσε γονείς και καθηγητές για να καταρτίσουν μια λίστα αναγκών και να θέσουν προτεραιότητες με βάση τις ανάγκες των σχολείων. Αντίθετα, αποφάσισε για εμάς, χωρίς εμάς. Συζήτηση; Ελάτε τώρα…
- Χρειαζόμαστε ένα κλειστό;
Πάνω από 2.000 παιδιά πηγαίνουν στα σχολεία των νταμαριών. Υπάρχει γυμναστήριο που μπορεί να φιλοξενήσει αυτά τα παιδιά σε περίπτωση καύσωνα ή βροχής; Μόνο ένα, πίσω από το 5ο Λύκειο, που φυσικά δεν επαρκεί. Όλοι παραδέχονται πως χρειάζεται τουλάχιστον άλλο ένα.
- Τι σημαίνει «μπαλόνι»
Οι εγκαταστάσεις τύπου «μπαλόνι» έχουν έναν θόλο από διπλή στρώση PVC (ένα είδος πλαστικού). Ο θόλος διαιρείται σε αεροθαλάμους που, όταν φουσκώσουν με αέρα, κρατούν τον θόλο όρθιο. Για να αντέξει η κατασκευή, φτιάχνεται χωρίς ανοίγματα, εκτός από την πόρτα. Επομένως ο εξαερισμός γίνεται με ειδικό μηχάνημα που συνδέεται στην εξωτερική πλευρά του θόλου, μαζί με τον κλιματισμό. Συνήθως αυτοί οι θόλοι στήνονται εποχιακά (τον χειμώνα) ή για συγκεκριμένες εκδηλώσεις (π.χ. αγώνες, συναυλίες, ακόμη και γάμους). Ωστόσο μπορούν να στηθούν και μόνιμα. Σ’ αυτή την περίπτωση η διάρκεια ζωής τους είναι περίπου 10-20 χρόνια, λίγο παραπάνω αν συντηρηθούν σωστά.
- Κόστος
Λένε πως το μπαλόνι είναι φτηνότερο από ένα μόνιμο κτίριο. Πόσο όμως; Πού είναι η ανάλυση κόστους; Δεν είδαμε καμία μελέτη για το πόσο θα κοστίσει συνολικά. Θα έχει έξοδα λειτουργίας (εξαερισμός, ψύξη και θέρμανση) συντήρησης και, φυσικά, αντικατάστασης. Μήπως θα ήταν πιο συμφέρον ένα γήπεδο που θα κρατήσει 100 χρόνια, αντί για 5-10 γήπεδα που θα κρατήσουν 10-20 χρόνια το καθένα;
- Η ελληνική εμπειρία
Στο λεκανοπέδιο, από όσο ξέρουμε, έχουν ήδη στηθεί τρία «μπαλόνια», ως μόνιμες εγκαταστάσεις: δύο στη Γλυφάδα κι ένα στην Ηλιούπολη. Βρήκαμε γνωστούς με παιδιά που προπονούνται σε δύο από αυτά. Μας είπαν πως η ποιότητα του αέρα δεν είναι καλή – τα γήπεδα έχουν μια βαριά, δυσάρεστη μυρωδιά. Όταν βρέχει στάζουν νερά, ενώ τους ζεστούς μήνες τα παιδιά δεν μπορούν να προπονηθούν γιατί οι θόλοι βράζουν, ακόμη και με τα κλιματιστικά στο φουλ. Πιθανώς, οι κατασκευαστές δεν τα σχεδίασαν για το ελληνικό κλίμα. Ίσως να μπορούν να προστεθούν περισσότεροι εξαεριστήρες και κλιματιστικά. Δεν έχω ιδέα αν είναι τεχνικά εφικτό, ούτε αν θα επαρκέσουν. Σίγουρα όμως το κόστος για να λειτουργήσουν όλα αυτά θα ανέβει πολύ.
- Θέμα αισθητικής
Στη φωτογραφία θα δείτε ένα από τα «μπαλόνια» που στήθηκαν στη Γλυφάδα. Μοιάζει με τεράστιο, φουσκωτό …μαξιλάρι από λευκό πλαστικό. Έξω από το κατασκεύασμα, μεγάλοι σωλήνες συνδέουν τα μηχανήματα παροχής αέρα και κλιματισμού. Το σύνολο από γυαλιστερό πλαστικό, σωλήνες και μεταλλικά κουτιά θυμίζει κέντρο αντιμετώπισης βιολογικού κινδύνου, σαν αυτά που βλέπουμε στις ταινίες. Κι όμως, ούτε λίγο ούτε πολύ, ο δήμος πιστεύει πως αυτό το τερατούργημα είναι κατάλληλο για να φιλοξενεί τα παιδιά μας, διαμορφώνοντας την αισθητική και τους χαρακτήρες τους.
- Ανάγκη για ομορφιά
Θα μου πείτε «Βρε Ήλια, η αισθητική σε νοιάζει;» Ε, ναι, με νοιάζει. Η ομορφιά δεν είναι πολυτέλεια. Η διαφορά του ανθρώπου από τον πίθηκο δεν είναι τα εργαλεία – κι οι χιμπαντζήδες χρησιμοποιούν ρόπαλα και πέτρες. Είναι ότι οι άνθρωποι ζωγράφιζαν τους τοίχους των σπηλαίων. Διακοσμούσαν τα τόξα και τα βέλη τους. Έφτιαχναν χάντρες.
Για την ομορφιά πάμε βόλτα στην Πλάκα κι όχι στα Σεπόλια. Για την ομορφιά έχει η Κέρκυρα τουρίστες κι όχι το Αγρίνιο. Για την ομορφιά στολίζουμε τούρτες, ξοδεύουμε για ρούχα, ασβεστώναμε τις αυλές. Θαυμάζουμε τους Ρωμαίους για τους δρόμους και τα γεφύρια τους, αλλά, κακά τα ψέμματα, επισκεπτόμαστε τον Παρθενώνα.
Η ομορφιά είναι για τις αισθήσεις ό,τι είναι το χάδι για την ψυχή. Χωρίς κάτι όμορφο γύρω μας, ο ψυχισμός μας επηρρεάζεται αρνητικά μ’ ένα σωρό αόρατους τρόπους. Στα βόρεια του Παρισιού μια πόλη, η Σαρσέλ (Sarcelles) παρουσίασε έντονο στεγαστικό πρόβλημα τη δεκαετία του 1960. Οι αρχές έφτιαξαν μοντέρνες εργατικές κατοικίες που στέγασαν περίπου 40 χιλιάδες άτομα. Όμως οι κάτοικοι της πόλης άρχισαν να υποφέρουν από μια παράξενη μορφή κατάθλιψης που ονομάστηκε «σαρσελίτιδα» (sarcellose). Οι ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι που μελέτησαν το φαινόμενο κατέληξαν ότι οφειλόταν στο περιβάλλον. Σήμερα, η Γαλλική κυβέρνηση συνεχίζει να ρίχνει μια-μια τις παλιές αυτές πολυκατοικίες, αντικαθιστώντας τις με πιο ανθρώπινες κατασκευές.
- Η επίδραση στα παιδιά
Έχετε δει το τσιμεντένιο κτίριο της Φιλοσοφικής σχολής, τυπικό παράδειγμα της αρχιτεκτονικής του μπρουταλισμού; Θυμάμαι πόσο με ψυχοπλάκωνε, όλα τα χρόνια που ήμουν εκεί, κι ας ήμουν ήδη ενήλικη. Τα παιδιά είναι πολύ πιο ευαίσθητα. Τι επίδραση έχουν λοιπόν τα άσχημα, τσιμεντένια κτίρια στις ψυχούλες τους; Γιατί δεν κάνουμε την προσπάθεια να φτιάξουμε ένα όμορφο περιβάλλον, στο οποίο θα θέλουν να πηγαίνουν γιατί θα νιώθουν ευχάριστα; Άλλωστε εκεί περνούν τη μισή μέρα τους, κάθε μέρα. Είμαι σίγουρη πως τα παιδιά θα αγαπούσαν περισσότερο το σχολείο τους αν ήταν ευχάριστο κι όχι απλά χρηστικό.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα μεγάλα ιδιωτικά καταβάλλουν σημαντικά έξοδα για να έχουν συγκροτήματα όμορφα κι ευπαρουσίαστα. Δείτε για παράδειγμα τη φωτογραφία με τα εκπαιδευτήρια Ζηρίδη όπου, αντί για ένα μεγάλο τσιμεντένιο «κουτί», έφτιαξαν «σπιτάκια», που δίνουν την εντύπωση ενός μικρού χωριού. Λέτε οι επιχειρηματίες να σκορπάνε τα λεφτά τους έτσι, από καπρίτσιο;
Η Φινλανδία, που είναι πάντα κορυφαία στις επιδόσεις των μαθητών της, κάνει αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και φροντίζει κάθε σχολείο να έχει προσωπικότητα, άνετους χώρους και σύνδεση με το περιβάλλον. Τα δικά μας παραμένουν τσιμεντένια κουτιά με κάγκελα που θυμίζουν φυλακές.
- Έλλειψη χώρου
Ο Βύρωνας δεν σχεδιάστηκε όπως η Ηλιούπολη. Κάθε προσφυγικό έγινε πολυκατοικία χωρίς κανείς να προβλέψει ελεύθερους χώρους. Αν δεν υπήρχαν οι εκκλησίες δεν θα είχαμε πάρκα κι αν δεν είχαν κλείσει τα νταμάρια, πού θα πήγαιναν σχολείο τόσα παιδιά;
Εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα. Τα παιδιά χρειάζονται γυμναστήριο. Δεν υπάρχει όμως χώρος για γίνει. Να χτιστεί στο βουνό απαγορεύεται, για να χτιστεί όμως στην πόλη θα πρέπει να γίνει απαλλοτρίωση, μια διαδικασία πολυέξοδη και χρονοβόρα. Γι αυτό ο Δήμος αποφάσισε να στήσει το γήπεδο σε έναν χώρο που ήδη του ανήκει: το προαύλιο ενός από τα σχολεία. Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται άλλο ένα πρόβλημα.
- Το 5ο Λύκειο
Το σχολείο είναι αυτό που βρίσκεται στα δεξιά σας, όπως στρίβετε από Ταταούλων για να πάτε στα Θέατρα Βράχων. Το προαύλιό του διαιρείται σε δύο τμήματα: το μικρότερο, πίσω ακριβώς από το σχολείο, ίσα-ίσα που χωρά τους μαθητές για την πρωινή προσευχή. Αμέσως μετά είναι το μεγαλύτερο τμήμα, υπερυψωμένο κάπου ενάμισι μέτρο, όπου βρίσκεται το γήπεδο μπάσκετ του σχολείου. Εκεί ακριβώς θέλει ο δήμαρχος να στήσει το «μπαλόνι».
- Ήλιος, αέρας, κίνηση
Αν το «μπαλόνι» σκεπάσει το μπασκετάκι της αυλής, θα μείνει μόνο το κάτω προαύλιο, που ίσα-ίσα χωρά 310 παιδιά παραταγμένα. Τι προαυλισμό θα κάνουν τα παιδιά εκεί μέσα; Υπάρχουν νόμοι που ορίζουν 3τμ ελεύθερου χώρου ανά παιδί – αυτό που θα μείνει δεν θα έχει ούτε τα μισά.
Με το μπαλόνι να υψώνεται από πάνω του, το προαύλιο ξαφνικά θα μοιάζει με ακάλυπτο. Τον χειμώνα, που τα παιδιά χρειάζονται ήλιο, θα είναι στη σκιά των δύο κτιρίων, αλλά το καλοκαίρι, που ο ήλιος χτυπάει κάθετα, κανένα από τα δύο κτίρια δεν θα προσφέρει προστασία. Αντίθετα, τους θερμούς και ηλιόλουστους μήνες, ο άσπρος θόλος θα είναι εκτυφλωτικός και οι τάξεις των πάνω ορόφων θα υποφέρουν. Αυτό που χρειάζεται το σχολείο θα ήταν ένα σκίαστρο, μια πέργολα ή έστω κουρτίνες σε κάθε τάξη, αλλά ο δήμος λέει πως δεν διαθέτει κωδικό για κουρτίνες! Προφανώς, κωδικό για γυμναστήριο έχει.
Προτάθηκε από τον δήμο να προαυλίζονται οι μαθητές στο «μπαλόνι». Δηλαδή θα βγαίνουν από έναν κλειστό χώρο από τσιμέντο για να μπουν σ’ έναν άλλο, από πλαστικό; Ακόμη και στις φυλακές οι κρατούμενοι έχουν δικαίωμα να βλέπουν τον ουρανό κάθε μέρα. Τα παιδιά μας δεν έχουν το ίδιο δικαίωμα;
- Θέμα υγείας
Με βάση την παιδίατρό μας, όλα τα παιδιά του Βύρωνα έχουν έλλειψη βιταμίνης D – έχει βαρεθεί να γράφει συμπληρώματα. Προφανώς τα παιδιά δεν τα βλέπει ο ήλιος αρκετά – θέλουμε να τα περιορίσουμε ακόμη περισσότερο; Ιδιαίτερα τους μαθητές λυκείου που, μεταξύ σχολείου, φροντιστηρίου και διαβάσματος, έχουν ακόμη λιγότερες ευκαιρίες να κυκλοφορήσουν;
- Ζήτημα ασφάλειας
Ένα άλλο σοβαρό θέμα είναι ότι το «μπαλόνι» θα κλείσει τον μοναδικό χώρο συνάθροισης σε περίπτωση σεισμού. Με βάση τους κανονισμούς, πρέπει να υπάρχει ένας σε κάθε σχολείο, σε απόσταση τουλάχιστον όσο το ύψος του κτιρίου. Η κάτω αυλή είναι πολύ κοντά στο Λύκειο για να προσφέρει ασφάλεια. Αν συμβεί κάτι, τα παιδιά θα βρεθούν παγιδευμένα ανάμεσα στο σχολείο και το «μπαλόνι», με τους σοβάδες από το γερασμένο κτίριο να πέφτουν στα κεφάλια τους.
- Συμπέρασμα
Ναι, ο δήμος Βύρωνα υποφέρει από χώρους άθλησης. Ναι, τα σχολεία της Εργάνης σίγουρα χρειάζονται άλλο ένα κλειστό γήπεδο.
Όχι, το «μπαλόνι» δεν είναι η απάντηση. Μπορεί σε μια πρώτη ματιά να φαίνεται ως μια φτηνή κι εύκολη λύση, έχει όμως πολλά μειονεκτήματα. Η ποιότητα του αέρα, το ότι δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί τους μισούς μήνες το χρόνο, το άγνωστο κόστος λειτουργίας και συντήρησης είναι ήδη αρνητικά από μόνα τους. Επίσης (παρόλο που ξέρω ότι θέματα αισθητικής δεν συγκινούν τους αιρετούς μας άρχοντες) πιστεύω πως η επίδραση αυτού του εκτρώματος στον ψυχισμό των παιδιών δεν είναι κάτι που πρέπει να παραβλέψουμε. Αν συνυπολογίσουμε ότι θα στερήσει από 310 παιδιά την επαφή με τον ήλιο και τον αέρα, ενώ θα τα εκθέσει σε κίνδυνο σε περίπτωση σεισμού ή πυρκαγιάς, τότε, προφανώς, η επιλογή αυτή πρέπει να επανεξεταστεί.
