Οι Gospel και Blues ρυθμοί, που γεννήθηκαν στις φυτείες του αμερικανικού νότου, λειτούργησαν συχνά και σαν μέσα συντονισμού και εξέγερσης των καταπιεσμένων. Μια πραγματικότητα που δεν πρέπει να ξεχνά κανένα δουλοκτητικό καθεστώς.
Αργοί, ρυθμικοί ήχοι με τη συνοδεία μόνο μιας φωνής. Τα λεγόμενα τραγούδια των σκλάβων ακούγονταν για αιώνες στις νότιες πολιτείες της Αμερικής. Έφερναν μαζί τους κάτι από τη μουσική παράδοση της Αφρικής, αλλά τροποποιούνταν για να καλύψουν τις ανάγκες της εργασίας στις φυτείες των λευκών γαιοκτημόνων. Ο απότομος ρυθμός επέτρεπε στους εργάτες να συγχρονίζουν τις κινήσεις τους. Όσο για την ακαπέλα ερμηνεία, επιβάλλονταν υποχρεωτικά από τα αφεντικά των φυτειών.
Όταν στα πρώτα χρόνια του δουλεμπορίου σκέφτηκαν να χρησιμοποιούν τύμπανα για να συντονίζονται καλύτερα οι σκλάβοι, διαπίστωσαν ότι αυτοί τα χρησιμοποιούσαν για να επικοινωνούν μεταξύ τους ή να οργανώσουν τις αποδράσεις και τις εξεγέρσεις τους. Και πάντα, από την εποχή του Σπάρτακου μέχρι τους Μπαγκλαντεσιανούς αγρότες της Μανωλάδας, το αφεντικό δεν φοβόταν τίποτα περισσότερο από μια εξέγερση των σκλάβων.
Ο υπόγειος Σιδηρόδρομος
Στη μουσική των φυτειών ο επικεφαλής τραγουδιστής καλείται κάθε φορά να αυτοσχεδιάσει και πολλές φορές αυτός ο αυτοσχεδιασμός μετατρέπεται σε ένα δριμύ κατηγορώ για το αφεντικό. Από τους αυτοσχεδιασμούς θα αναπτυχθεί και η περίφημη στιχουργική μορφή του call and response, την οποία αργότερα η τζαζ θα χρησιμοποιήσει σαν μουσική φόρμα- ένας σκλάβος κάνει μια μουσική και στιχουργική ερώτηση και οι υπόλοιποι απαντούν.
Από αυτό το διάλογο θα προκύψουν και οι πρώτοι θρησκευτικοί ύμνοι, παράλληλα με τον εκχριστιανισμό των σκλάβων από την Αφρική. Πίσω όμως από τις αναφορές στην μετά θάνατον ζωή κρύβεται και πάλι το μήνυμα της στάσης, της εξέγερσης ή της απόδρασης.
Στα μέσα του 19ου αιώνα οι εργάτες χρησιμοποιούν στα τραγούδια τους αναφορές από την καινή διαθήκη σαν μυστικό κώδικα για να οργανώσουν την διαφυγή τους στον Καναδά. Ένα από τα γνωστότερα τραγούδια της εποχής, το “Swing Low, Sweet Chariot”, πιστεύεται ότι χρησιμοποιούσε αναφορές από την ανάληψη του προφήτη Ηλία σε ένα πύρινο άρμα, για να ειδοποιήσει τους σκλάβους για επερχόμενο σχέδιο απόδρασης.
Σε άλλες περιπτώσεις οι αναφορές στο πέρασμα του Μωυσή από τη θάλασσα μετατρέπονταν σε συγκεκριμένες οδηγίες για το πώς οι φυγάδες έπρεπε να απομακρύνονται περπατώντας μέσα σε ποτάμια για να χάνουν τα ίχνη τους τα σκυλιά των αφεντικών – που παρεμπιπτόντως, τότε ήταν αληθινά σκυλιά.
“Πήγαινε Μωυσή στη γη της Αιγύπτου
Και πες στον Φαραώ να ελευθερώσει τους ανθρώπους μου
Go Down Moses
Όσοι σκλάβοι κατάφερναν να απομακρυνθούν από τις φυτείες έμπαιναν στον λεγόμενο «υπόγειο σιδηρόδρομο», ένα τεράστιο δίκτυο από μυστικές διαδρομές και κρυψώνες που τους επέτρεπαν να διαφεύγουν από τους διώκτες τους. Ο υπόγειος σιδηρόδρομος δημιουργήθηκε από απελευθερωμένος σκλάβους, αλλά και αρκετούς λευκούς οι οποίοι θυσίαζαν τα πάντα για να φυγαδεύσουν όσους περισσότερους εργάτες μπορούσαν.
Τηρουμένων των αναλογιών, θα ήταν σαν να υπήρχαν στην Ελλάδα ή την Κύπρο μυστικά δίκτυα τα οποία θα απελευθέρωναν τις σκλάβες ιερόδουλες που κρατούνται από τους εμπόρους λευκής σαρκός, αφού πρώτα τους αφαιρούνται τα διαβατήρια.
Μαύροι σπάρτακοι
Στο 18ο και το 19ο αιώνα σημειώθηκαν τουλάχιστον 250 μεγάλες εξεγέρσεις σκλάβων στη Βόρεια Αμερική, οι οποίες όμως δεν είχαν καταγραφεί στην επίσημη ιστοριογραφία μέχρι και το 1940. Ίσως η μεγαλύτερη από αυτές σημειώθηκε το 1811 κοντά στη Νέα Ορλεάνη με τη συμμετοχή 500 σκλάβων. Οι τοπικοί γαιοκτήμονες δημιούργησαν εθελοντική πολιτοφυλακή για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, αλλά τελικά χρειάστηκε και η συμμετοχή του αμερικανικού στρατού. Κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων σκοτώθηκαν 66 εργάτες, ενώ 16 εκτελέστηκαν με εντολές των αφεντικών τους.
Τον τίτλο του «μαυρου σπάρτακου» των αμερικανικών φυτειών θα λάβει όμως ο Νατ Τέρνερ, ένας μορφωμένος σκλάβος από τη Βιρτζίνια που θα οργανώσει την εξέγερση του 1831. Οι εξεγερμένοι θα προλάβουν να σκοτώσουν τουλάχιστον 55 λευκούς πριν εξοντωθούν ολοκληρωτικά από ένοπλες παραστρατιωτικές ομάδες των γαιοκτημόνων.
Για να αποτρέψουν μάλιστα παρόμοια περιστατικά αρκετές πολιτείες του νότου θα απαγορεύσουν κάθε είδος μόρφωσης για τους μαύρους εργάτες και θα επιβάλλουν την παρουσία λευκών στους ναούς που εκκλησιάζονται.
Έχει σίγουρα πολύ ενδιαφέρον ότι τα περισσότερα από τα τραγούδια που χρησιμοποιούσαν τότε οι σκλάβοι στις φυτείες για να οργανώνουν τις εξεγέρσεις και τις αποδράσεις επέστρεψαν στην αμερικανική μουσική σκηνή τη δεκαετία του ’60. Ο Μπομπ Ντίλαν, η Τζόαν Μπαέζ και πολλοί ακόμη καλλιτέχνες θα τα εντάξουν στο αντιπολεμικό ρεπερτόριο της εποχής σαν σύμβολα αντίστασης στην πολιτική του Λευκού οίκου.
Χαρακτηριστικότερο όλων το “Wade in the Water”, με αναφορές στην έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο φτάνει στις μέρες μας μέσα και από τις ερμηνείες του Ντίλαν. Το 2008 μάλιστα μια ομάδα μαθητών από τη Νέα Ορλεάνη έδωσε τον τίτλο του τραγουδιού σε ένα ντοκιμαντέρ που ετοίμασε για την καταστροφή από τον τυφώνα Κατρίνα και την ολοκληρωτική εγκατάλειψη των μαύρων από την κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους.
Η μουσική των σκλάβων, από τις φυτείες του αμερικανικού νότου, κατάφερε να αντισταθεί αλλά και να προσαρμοστεί στο πέρασμα του χρόνου. Όπως ακριβώς συνέβη δηλαδή και με τη δουλεία.
Πηγή: info-war.gr
