Οι αδυναμίες, οι ελλείψεις, τα λάθη και οι παραλείψεις της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης και των ΟΤΑ, οι οποίες επιβαρύνουν οικονομικά το Δημόσιο, καταγράφονται στην ετήσια έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η οποία δημοσιεύθηκε.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο συγκέντρωσε τα πορίσματα των εκθέσεών του, οι οποίες συντάσσονται μετά από ελέγχους που πραγματοποίησε κατά το τελευταίο έτος στον Δημόσιο και ευρύτερο Δημόσιο τομέα και τις ταξινόμησε σε 24 βασικές μεγάλες θεματικές ενότητες, προτείνοντας παράλληλα λύσεις για τις αδυναμίες της κρατικής μηχανής, που σε κάποιες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του τραγικού δυστυχήματος των Τεμπών, έχουν ως αποτέλεσμα ακόμα και την απώλεια της ανθρώπινης ζωής.
Τα διεξοδικά πορίσματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορούν καίριους τομείς του Δημόσιου τομέα, των ΟΤΑ, κ.λπ. Ξεκινούν από την έμφυλη βία, προχωρούν στην υγεία, στα νοσήλια, στους ανέργους, στο ύψος τελών των δήμων, στην ανακύκλωση, στη λειτουργία της ΕΡΤ, στις καθυστερήσεις στα έργα, ακόμα και στο πρόγραμμα βοήθειας στο σπίτι, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι αναφορικά με το χρηματοπιστωτικό σύστημα και τα «κόκκινα δάνεια», το Ελεγκτικό Συνέδριο σημειώνει μεταξύ άλλων ότι «το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας δεν έχει τις δέουσες αρμοδιότητες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων».
Δήμοι: Δεν έχουν ακριβή εικόνα για τα έσοδα τους
Σύμφωνα με την έκθεση οι δεν έχουν ακριβής εικόνα για το τόσοι χρεώνονται με το τέλος καθαριότητας, ούτε τι αποδίδεται από τους παρόχους ηλεκτρικού ρεύματος που το εισπράττουν!
Ειδικότερα τα πορίσματα του διεξαχθέντος ελέγχου είναι τα ακόλουθα:
- Οι δήμοι δεν έχουν πλήρη εικόνα των ακινήτων που βρίσκονται εντός της διοικητικής τους περιφέρειας και βαρύνονται με το ΤΑΠ, ιδίως των μη ηλεκτροδοτούμενων, ούτε και των υπόχρεων για την καταβολή του τέλους προσώπων.
- Οι δήμοι δεν έχουν σύστημα επαλήθευσης του δηλωθέντος λόγου εξαίρεσης ενός ακινήτου από το τέλος ακίνητης περιουσίας ούτε παρακολουθούν αν διατηρείται ο λόγος εξαίρεσης σε όσα ακίνητα χορηγήθηκε εξαίρεση.
- Εντοπίστηκαν περιπτώσεις μη ορθού υπολογισμού του ΤΑΠ κυρίως λόγω μη επικαιροποίησης των τιμών ζώνης.
- Το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων του ΤΑΠ προέρχεται από τα ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα. Για τα μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα η βεβαίωση και είσπραξη του τέλους εμφανίζει σημαντική υστέρηση.
- Δεν διασφαλίζεται ότι το 50% του εισπραττόμενου τέλους διατίθεται για τους σκοπούς που προβλέπονται στον νόμο (εκτέλεση έργων, καταβολή αποζημιώσεων ρυμοτομούμενων ή απαλλοτριωμένων ακινήτων και αγορά ακινήτων).
Ενιαίο τέλος καθαριότητας και φωτισμού.
Τα πορίσματα του διεξαχθέντος ελέγχου είναι τα ακόλουθα:
- Για τον καθορισμό της επιβάρυνσης των δημοτών από το τέλος, υπολογίζεται μόνο το κόστος παραγωγής των υπηρεσιών καθαριότητας και φωτισμού, το οποίο άμεσα και διακριτά μπορεί να καταλογισθεί στην παραγωγή των υπηρεσιών αυτών. Δεν επιμερίζεται όμως για να
συνυπολογισθεί στην επιβάρυνση από το τέλος, το τμήμα των οριζόντιων λειτουργικών και διοικητικών εξόδων του δήμου για την παραγωγή των υπηρεσιών αυτών.
- Οι δήμοι δεν έχουν ακριβή εικόνα των ακινήτων που βαρύνονται με το τέλος ούτε και των υπόχρεων για την καταβολή του τέλους προσώπων.
- Οι δήμοι δεν κάνουν εκτεταμένη χρήση της δυνατότητας που τους παρέχει ο νόμος να ορίζουν περισσότερους ειδικούς συντελεστές, ώστε το τέλος να επιμερίζεται μεταξύ των υπόχρεων ανάλογα με τον βαθμό χρήσης των σχετικών υπηρεσιών.
Οι συστάσεις
– Η ορθή δημοσιονομική διαχείριση ελέγχεται πλέον μέσω «των τριών e» από τα αρχικά των κριτηρίων στα οποία ερείδεται, τα οποία πρέπει να τηρούνται σωρευτικά για την επίτευξη αυτής: ήτοι την οικονομικότητα (economy),την αποδοτικότητα (efficiency) και την αποτελεσματικότητα (effectiveness).
– O κυριότερες συστάσεις των ελέγχων100 που πραγματοποιήθηκαν το έτος αυτό στοχεύουν στην εξέταση της επίτευξης των στόχων της διοίκησης μέσω της διερεύνησης της σχέσης κόστους – οφέλους της δημόσιας δράσης αυτής με δημοσιονομικές συνέπειες και της αναζήτησης από αυτή όχι μόνο της πλέον «παραγωγικής» αλλά και της πλέον «οικονομικής εναλλακτικής λύσης» για τη ικανοποίηση των δημόσιων αναγκών. Επίσης μέσω των συστάσεων αυτών προτείνονται μεταρρυθμίσεις που είναι αναγκαίες για τη θεραπεία χρόνιων
παθογενειών και την εξάλειψη των δημοσιονομικών κινδύνων.
Οι κυριότερες συστάσεις των ελέγχων είναι οι ακόλουθες:
Tέλος ακίνητης περιουσίας
– Oι Δήμοι να θεσπίσουν αναλυτικές διαδικασίες και εσωτερικές δικλίδες αντιμετώπισης των κινδύνων που αφορούν στα αντικείμενα των εργασιών καταγραφής των υπόχρεων ΤΑΠ, επιβεβαίωσης της νομιμότητας των εξαιρούμενων της καταβολής ΤΑΠ ακινήτων, εισαγωγής, επικαιροποίησης και ελέγχου των παραμέτρων (π.χ. τιμών ζώνης) που απαιτούνται για τον ορθό υπολογισμό βεβαίωσης και είσπραξης ΤΑΠ.
– Οι Δήμοι να υιοθετήσουν διαδικασία κατάρτισης, εκτέλεσης και παρακολούθησης διακριτού προϋπολογισμού εσόδων και εξόδων, προκειμένου να αποτυπώνεται ότι το 50% του εσόδου διατίθεται πράγματι για τους προβλεπόμενους στο νόμο σκοπούς ( άρθρο 24παρ.20 του ν.2130/1993).
– Το Υπουργείο Ψηφιακής Μεταρρύθμισης και το Υπουργείο Εσωτερικών να μεριμνήσουν σε συνεργασία με τους Δήμους και την ΚΕΔΕ για τη βελτίωση των υπαρχουσών εφαρμογών ή την ανάπτυξη νέων στον Κέντρο Διαλειτουργικότητας, ώστε οι Δήμοι να έχουν τη δυνατότητα αναζήτησης των αναγκαίων για την επιβολή και είσπραξη των ΤΑΠ δεδομένων.
– Το Υπουργείο Εσωτερικών, το Υπουργείο Οικονομικών και η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας να προβούν σε ισχυρή σύσταση στους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας να αποστέλλουν στους Δήμους αναλυτικές καταστάσεις ανά παροχή και να αποδίδουν εμπρόθεσμα το ποσό του ΤΑΠ που εισπράττουν για λογαριασμό των Δήμων, να εξετάσουν δε το ενδεχόμενο επιβολής αναλογικών κυρώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.
Ενιαίο τέλος καθαριότητας και φωτισμού
– Οι Δήμοι να προβούν σε εκτίμηση της επιβάρυνσης των υπηρεσιών καθαριότητας και φωτισμού από κάθε κατηγορία ακινήτων με βάση τα
προβλεπόμενα κριτήρια (επιφάνεια, χρήση, τοποθεσία, κλπ) και να καθορίσουν, πέραν των γενικών, ειδικούς συντελεστές με βάση τα κριτήρια αυτά.
– Οι Δήμοι να αξιοποιήσουν πλήρως τις υπάρχουσες δυνατότητες διασταύρωσης των στοιχείων των ακινήτων που βρίσκονται εντός της
διοικητικής τους περιφέρειας και των υπόχρεων για καταβολή του τέλους προσώπων μέσω των υφιστάμενων βάσεων δεδομένων των δημόσιων φορέων και του Κέντρου Διαλειτουργικότητας του Υπουργείου Ψηφιακής Μεταρρύθμισης.
– Οι Δήμοι να διενεργούν εγκαίρως έλεγχο της απόδοσης εκ μέρους των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας των εσόδων που εισέπραξαν για λογαριασμό τους και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης τους στις νόμιμες υποχρεώσεις τους, να επιδιώκεται η ικανοποίηση των συμφερόντων του Δήμου.
-Το Υπουργείο Εσωτερικών, Οικονομικών και η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας να απευθύνει ισχυρή σύσταση στους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας να αποδίδουν εμπρόθεσμα το τέλος που εισπράττουν και να αποστέλλουν εμπρόθεσμα ηλεκτρονικά στους Δήμους αναλυτικές αναφορές, ανά παροχή, στις οποίες θα αναγράφονται τα πλήρη στοιχεία του οφειλέτη.
«Βοήθεια στο σπίτι»
Για το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι», το ΕΣ αναφέρει:
«Δεν πραγματοποιείται συστηματική διερεύνηση και καταγραφή των αναγκών κατ’ οίκον κοινωνικής φροντίδας τις οποίες προορίζεται να στηρίξει το πρόγραμμα “Βοήθεια στο σπίτι”.
Οι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι του προγράμματος έχουν σταδιακά απομειωθεί.
Οι φορείς δεν εφαρμόζουν τυπικές διαδικασίες για τη λειτουργία του προγράμματος, ούτε αποτελεί αντικείμενο παρακολούθησης η παροχή και η ποιότητα των υπηρεσιών.
Το πρόγραμμα δεν έχει τα μέσα να ανταποκριθεί σε περιπτώσεις ατόμων με μεγάλη αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης και πλήρη έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος.
Το πρόγραμμα παρέχει περιορισμένο εύρος υπηρεσιών από τις δυνητικά προσφερόμενες με βάση το οικείο καθηκοντολόγιο ειδικοτήτων και με σχετικά χαμηλή συχνότητα.
Παρά τις αδυναμίες που διαπιστώθηκαν, οι ερωτηθέντες εξυπηρετούμενοι εξέφρασαν ικανοποίηση από τις υπηρεσίες που τους παρέχονται και θεωρούν ότι έχει βελτιωθεί το επίπεδο διαβίωσής τους.
Στο πλαίσιο χρηματοδότησης του προγράμματος, προβλεπόταν αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς του, η οποία δεν έχει μέχρι σήμερα διενεργηθεί».
την ακριβή αποτύπωση της πραγματικής κατάστασης που επικρατεί σήμερα στο ΕΣΥ το οποίο παρέχει υπηρεσίες στους πολίτες χωρίς καμία ποιότητα και προπαντός χωρίς κανέναν έλεγχο.
Οι ελεγκτές μαζί με δικαστικούς λειτουργούς εξέτασαν λεπτομερώς τα λεγόμενα Κλειστά Ενοποιημένα Νοσήλια (ΚΕΝ) που αποτελούν έναν μηχανισμό κοστολόγησης της νοσηλείας των ασθενών, ανά πάθηση και με βάση τη Μέση Διάρκεια Νοσηλείας.
Παρότι τα ΚΕΝ δημιουργήθηκαν το 2011 από τότε, όπως διαπιστώνει το Ελεγκτικό Συνέδριο, δεν έχει γίνει απολύτως καμία προσαρμογή στα νέα δεδομένα, ενώ και το προσωπικό που τα χρησιμοποιεί είναι ανεκπαίδευτο και τα πληροφοριακά συστήματα δεν βοηθούν στην βελτίωση του συστήματος.
Τα συμπεράσματα για τα νοσοκομεία
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τους ελέγχους, δείχνουν πόσα σαθρά είναι τα θεμέλια του ΕΣΥ και προφανώς θα πρέπει να ανασυγκροτηθεί πλήρως όλο το σύστημα, ώστε να μπορέσουν οι ασθενείς να απολαύσουν καλύτερες υπηρεσίες χωρίς αναμονές και ταλαιπωρία.
Τα σημεία που παρατηρήθηκαν από τις ελεγκτικές εργασίες που διενεργήθηκαν είναι τα εξής:
Ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η εφαρμογή των Κλειστών Ελληνικών Νοσηλίων (ΚΕΝ), δεν πληρούν τις ελάχιστες απαιτούμενες προϋποθέσεις για την αξιόπιστη και αποτελεσματική τους λειτουργία.
Η εκπαίδευση του προσωπικού των νοσοκομείων δεν ήταν η δέουσα, οι δε οδηγίες για την ορθή εφαρμογή τους ήταν ελλιπείς και σε ορισμένες περιπτώσεις αντιφατικές.
Στα πληροφοριακά και κοστολογικά συστήματα των νοσοκομείων δεν έγιναν οι απαιτούμενες προσαρμογές, με συνέπεια να υφίσταται αδυναμία παρακολούθησης του πραγματικού κόστους νοσηλείας σε επίπεδο ασθενούς.
Για τον συντονισμό, εποπτεία και διαχρονική παρακολούθησή των δεδομένων του συστήματος των ΚΕΝ, δεν είχε καθοριστεί στο Υπουργείο Υγείας, υπηρεσία με συγκεκριμένες αρμοδιότητές. Δεν έγιναν οι απαιτούμενες τροποποιήσεις, ώστε να αποφεύγονται λανθασμένες τιμολογήσεις και πληρωμές νοσηλειών.
Μέτα την εφαρμογή των ΚΕΝ, σημαντικός αριθμός ασθενών και ήμερων νοσηλείας, εξακολουθεί να τιμολογείται με το προηγούμενο σύστημά (Ημερήσιο Νοσήλιο).
Για την επιτυχή εφαρμογή του νέου συστήματος (DRGs), δεν έχουν ολοκληρωθεί οι προβλεπόμενες ενέργειές και διαδικασίες και εξακολουθούν να υφίστανται οι δυσλειτουργίες και παθογένειες του Συστήματος Υγείας που συνέτειναν στην αποτυχία των ΚΕΝ.
Αξιοσημείωτο είναι πάντως ότι το υπουργείο Υγείας έχει δημιουργήσει και ειδικούς Οργανισμούς για την ποιότητα των υπηρεσιών Υγείας στα νοσοκομεία, χωρίς όπως φαίνεται ιδιαίτερο αποτέλεσμα.
Δημόσια έργα: Καθυστερήσεις κατά την εκτέλεσή τους
Τα συμπεράσματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τα αίτια των καθυστερήσεων κατά την εκτέλεση δημόσιων έργων έχουν ως εξής:
«Διαπιστώθηκαν πολύ μεγάλες καθυστερήσεις κατά την εκτέλεση των δημόσιων έργων. Χορηγήθηκαν παρατάσεις στα 2/3 του συνόλου των έργων, ενώ η εκτέλεση των έργων αυτών διήρκησε κατά μέσο όρο 2,5 φορές περισσότερο από όσο είχε αρχικά εκτιμηθεί. Ελάχιστοι φορείς δεν εμφάνισαν τη συστημική αυτή παθογένεια, συνεπεία των πρακτικών που εφάρμοσαν.
Οι φορείς κατά κανόνα αποδέχονται τα αιτήματα παράτασης των αναδόχων και δεν αναζητούν την τυχόν ευθύνη τους για την επέλευση των καθυστερήσεων. Δεν προκύπτει ότι η επίβλεψη των έργων ασκείται με την ενδεδειγμένη επιμέλεια. Η χορήγηση παρατάσεων δεν αιτιολογείται με επάρκεια αλλά στερεοτυπικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν επαληθεύθηκε από τον έλεγχο ότι οι καθυστερήσεις οφείλονται στις περιστάσεις που αναφέρονται στις αποφάσεις χορήγησης παρατάσεων.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι καθυστερήσεις οφείλονται σε σφάλματα του φορέα κατά την κατάρτιση της μελέτης και των τευχών δημοπράτησης. Κατά τον καθορισμό των προθεσμιών ολοκλήρωσης των έργων δεν λαμβάνονται υπόψη ουσιώδεις παράγοντες που αναμένεται να επηρεάσουν την εκτέλεσή τους.
Διαπιστώθηκαν σημαντικές καθυστερήσεις κατά την τήρηση των διαδικασιών ή την εκτέλεση ενεργειών που συνδέονται με την εκτέλεση των έργων, οι οποίες εμπίπτουν στη σφαίρα ευθύνης των φορέων κατασκευής ή τρίτων φορέων.
Η εφαρμογή των σχετικών με την εκτέλεση των δημόσιων έργων διατάξεων του ν. 4782/2021 εκτιμάται ότι θα συμβάλει στην ταχύτερη ολοκλήρωσή τους».
Παιδεία και ανάγκες μαθητών
Για την παιδεία και τις ανάγκες των μαθητών, το ΕΣ αναφέρει:
«Κατά τον στρατηγικό σχεδιασμό παρατηρήθηκαν σημαντικές παραλείψεις, αφού στο στρατηγικό σχέδιο δράσης δεν ενσωματώθηκαν συγκεκριμένα στοιχεία που να τεκμηριώνουν τη συνάφεια των δράσεων με συγκεκριμένες βέλτιστες πρακτικές ή συγκεκριμένα μοντέλα συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, ενώ το σχέδιο δράσης δεν αποτέλεσε αντικείμενο διαβούλευσης με τους ενδιαφερόμενους φορείς.
Όσον αφορά τη λειτουργία των Κέντρων Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης, τα οποία συντάσσουν γνωματεύσεις για τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, προέκυψε ότι υφίσταται σημαντική υστέρηση του ρυθμού έκδοσης γνωματεύσεων εντός του έτους σε σχέση με τον αριθμό των αιτήσεων σε εκκρεμότητα. Αποτέλεσμα αυτής της καθυστέρησης είναι να υπάρχει σημαντικός αριθμός παιδιών που στερείται της ανάλογης υποστήριξης.
Η καθυστέρηση αυτή οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως έλλειψη προσωπικού ή ψυχομετρικών εργαλείων και μαζική υποβολή των σχετικών αιτημάτων σε συγκεκριμένες περιόδους. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι δεν τηρείται μια τυποποιημένη διαδικασία ιεράρχησης των αιτήσεων, ενώ μικρό ποσοστό των ανωτέρω Κέντρων Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης τηρούν Μητρώο Γνωματεύσεων και ενημερώνουν τους γονείς για την ανάγκη επικαιροποίησης της γνωμάτευσης, όταν πλησιάζει η λήξη της ισχύος της.
Η έναρξη της υλοποίησης δράσεων από το στρατηγικό σχέδιο δράσης ήδη από το 2021 αποτελεί βήμα προόδου αλλά η εκτέλεση ορισμένων πολύπλοκων αλλά αναγκαίων δράσεων έχει καθυστερήσει σε σχέση με το χρονοδιάγραμμα.
Στο πλαίσιο της πραγματοποίησης μέτρων και παρεμβάσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινωνικού συνόλου παρατηρήθηκε σημαντικός βαθμός ανομοιογένειας στο είδος και το πλήθος των δράσεων που υλοποιεί το κάθε Κέντρο Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης, με αποτέλεσμα το σύνολο του πληθυσμού πανελλαδικά να μην απολαμβάνει στον ίδιο βαθμό τα οφέλη των δράσεων αυτών.
Παρά τις θετικές γνωματεύσεις δεν παρέχεται σε όλα τα παιδιά που έχουν ανάγκη, σύμφωνα με τις γνωματεύσεις, η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Κατά την ελεγχόμενη περίοδο, τα σχετικά αιτήματα καλύπτονται σε ποσοστό που κυμαίνεται από 90% έως 92%.
Δεν υφίσταται επαρκής τεκμηρίωση του αν όντως διατίθενται επαρκείς οικονομικοί πόροι για την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών, δεδομένου ότι στα σχετικά στοιχεία του Υπουργείου δεν περιλαμβάνεται εκτίμηση του συνολικού κόστους των αναγκών για την πλήρη κάλυψη της παροχής ειδικής αγωγής, ούτε και το σύνολο των κονδυλίων που δαπανώνται για την ειδική αγωγή. Κατά τη διαδικασία της κατανομής του προσωπικού, προκειμένου να καλύπτονται τα κενά, δεν τηρείται η αρχή της διαφάνειας, ενώ παραμένουν εκκρεμή για σημαντικό χρονικό διάστημα αιτήματα που αφορούν την παροχή υποστηρικτικού ατομικού εξοπλισμού σε μαθητές.
Το υφιστάμενο σύστημα καταγραφής και συλλογής δεδομένων δεν είναι κατάλληλο για την ειδική αγωγή και οι σχετικές δράσεις αναβάθμισής του δεν έχουν ακόμα υλοποιηθεί. Χρησιμοποιείται το πληροφοριακό σύστημα Myschool, το οποίο όμως δεν είχε αρχικά σχεδιαστεί για να περιλάβει και να επεξεργάζεται τα στοιχεία της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, τα οποία παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες, περαιτέρω, διαπιστώθηκε ότι κρίσιμα στοιχεία, όπως η σχολική διαρροή μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, δεν διατίθενται συστηματικά, ενώ ο συνολικός μηχανισμός συλλογής δεδομένων στερείται αξιοπιστίας.
Επιπλέον δεν υφίσταται ένας μηχανισμός συγκέντρωσης παραπόνων ή καταγγελιών που αφορούν την Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση σε κεντρικό επίπεδο, ενώ χρήσιμη πληροφόρηση που περιέχεται σε εκθέσεις αποτίμησης υπηρεσιών εκπαίδευσης δεν αποτελεί συστηματικά αντικείμενο αξιολόγησης από την αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Παιδείας, ώστε να τύχει της κατάλληλης αξιοποίησης.
Περαιτέρω, δεν προκύπτει η τακτική διεξαγωγή ερευνών ικανοποίησης σε ετήσια βάση σε αντιπροσωπευτικό δείγμα μαθητών και γονέων αυτών, για να αξιολογηθεί ο βαθμός ικανοποίησης με την ποιότητα των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών, ούτε παρέχονται στοιχεία του πώς παρακολουθείται η σύνδεση της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης με την επαγγελματική αποκατάσταση και την ομαλή κοινωνική ένταξη».
Τράπεζες και «κόκκινα» δάνεια
Σχετικά με τη χρηματοδότηση από τις τράπεζες και τα «κόκκινα» δάνεια, το Ανώτατο Δημοσιονομικό Δικαστήριο αναφέρει:
«Παρά τη σοβαρή δημοσιονομική εμπλοκή του κράτους υπέρ των τραπεζών, εξακολουθούν να υφίστανται χαρακτηριστικές αποκλίσεις από τη χρηματοπιστωτική κανονικότητα. Το γεγονός αυτό δικαιολογεί κατ’ αρχήν την περαιτέρω επέμβαση του κράτους ως δημόσιας εξουσίας που επιδιώκει τον σκοπό δημοσίου συμφέροντος της πλήρους αποκατάστασης της χρηματοπιστωτικής κανονικότητας. Υφίστανται τουλάχιστον τρία εξαιρετικού χαρακτήρα αίτια που εξηγούν τη μειωμένη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας από τις τράπεζες: (i) τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, (ii) η λεγόμενη αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση και (iii) η ηθική χαλάρωση λόγω καθυστερήσεων στη ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων των «κόκκινων» δανείων. Τα αίτια αυτά στοιχειοθετούν επιτακτική ανάγκη, ικανή να δικαιολογήσει την επέμβαση του κράτους προς άρση τους.
Η Πολιτεία έχει θεσπίσει μέτρα για την πλήρη αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Σε αυτά συγκαταλέγονται: (i) η παράταση του χρόνου λειτουργίας του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, (ii) η θέσπιση και η εν συνεχεία επέκταση του προγράμματος Ηρακλής προς στήριξη των τραπεζών προκειμένου να απαλλαγούν από τα «κόκκινα» δάνεια που βαρύνουν τους ισολογισμούς τους, (iii) η καταπολέμηση της ηθικής χαλάρωσης με τον εντοπισμό των στρατηγικών κακοπληρωτών και την προστασία των ευάλωτων οφειλετών τραπεζών και (iv) η διευθέτηση της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης, ώστε να μην προκαλεί στρέβλωση στη συμπεριφορά των τραπεζών.
Αναλύοντας τα ληφθέντα μέτρα υπό το πρίσμα της αρχής της αναλογικότητας, διαπιστώνεται ότι (i) το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας δεν έχει τις δέουσες αρμοδιότητες προς αντιμετώπιση των εντοπισθέντων προβλημάτων, (ii) το πρόγραμμα Ηρακλής παρά την προσφορότητά του για την αποαναγνώριση των «κόκκινων» δανείων από τον ισολογισμό των τραπεζών χρήζει κατά την εφαρμογή του διαρκούς παρακολούθησης, ώστε να αποδώσει τα αναμενόμενα χωρίς επέλευση δημοσιονομικής θυσίας και (iii) επιβάλλονται παρεμβάσεις ώστε να θεραπευθεί η ηθική χαλάρωση και εν γένει να αρθούν τα εμπόδια που οδηγούν τις τράπεζες σε επιφυλακτικές πολιτικές δανειοδότησης.
Ειδικότερα:
Ως προς τους ενωσιακούς φορείς που ασκούν εντοπισμένες αρμοδιότητες εποπτείας, καμία λύση στο πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων δεν είναι δυνατόν να επιλεγεί, αν δεν ελεγχθούν από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό οι συνέπειες που η λύση αυτή θα έχει στην κεφαλαιακή επάρκεια της τράπεζας. Καμία λύση δεν μπορεί ακόμα να δοκιμασθεί, που προϋποθέτει δημοσιονομική εμπλοκή του κράτους, αν δεν κριθεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας ότι η λύση αυτή δεν θα προκαλέσει ζήτημα τακτικής εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. Ενώ, τέλος, καμία διευκόλυνση από το κράτος υπέρ των τραπεζών για να επανέλθουν στην κανονικότητα δεν θα ευδοκιμήσει, αν δεν εγκριθεί από τη Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο τριπλός αυτός έλεγχος είναι ο πιο εμφανής και ο πλέον βέβαιος. Γιατί και άλλοι ενωσιακοί φορείς μπορεί να εκδηλώσουν κατά την πορεία το ενδιαφέρον τους να εμπλακούν στην αξιολόγηση της λύσης που αντιμετωπίζεται ή που δόθηκε ήδη.
Ως προς το πρόγραμμα Ηρακλής, ο έλεγχος κατέδειξε ότι υφίστανται σταθερά κριτήρια με τα οποία μπορεί να αξιολογηθεί ως προς την αποτελεσματικότητά του και να συγκριθεί με το σχέδιο Αργώ της Τράπεζας της Ελλάδος. Αναλύοντας το εκ πρώτης όψεως δυσπρόσιτο στον μη εξειδικευμένο με τα χρηματοπιστωτικά ζητήματα πρόγραμμα αυτό, το Ελεγκτικό Συνέδριο διέκρινε χρονικά τις τρεις φάσεις από τις οποίες θα διέλθει η εκτέλεσή του και έθεσε τον συγκεκριμένο κάθε φορά κανόνα για την εκτίμηση της επιτυχίας κάθε φάσης. Επιπλέον, διέγνωσε την ανάγκη να υπάρχει η δέουσα δομή και γνώση εντός της κρατικής μηχανής, σε επίπεδο τέτοιο που να μπορεί να ασκηθεί άμεσα και νομοθετική πρωτοβουλία, ώστε να αντιμετωπίζονται σε επίκαιρο χρόνο τα ζητήματα που ανακύπτουν κατά την εφαρμογή του προγράμματος.
Ως προς την αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση, άλλως τις οριστικές και πλήρως εκκαθαρισμένες απαιτήσεις των τραπεζών έναντι του Δημοσίου, εξηγήθηκε για ποιους λόγους αυτή μπορεί να οδηγήσει σε στρέβλωση της συμπεριφοράς των τραπεζών, καθώς και γιατί η ύπαρξή της και μόνο προκαλεί εποπτική ανησυχία, διαπιστώθηκαν δε ορισμένα κριτήρια πάνω στα οποία μπορεί να στηριχθεί η κρίση για την αναλογικότητα των λύσεων που θα επιλεγούν ή έχουν επιλεγεί, ώστε να μετριασθεί η εποπτική ανησυχία.
Ως προς το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο αρχικώς είχε αντιμετωπισθεί ως ο κύριος αρμόδιος εθνικός φορέας για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην Ελλάδα, το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε, με βάση την αρχή της αναλογικότητας, το περιορισμένο του ρόλου του λόγω ελλείψεως του κυρίου αντικειμένου του, που είναι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ή της απορρόφησης από την τραπεζική ένωση των βασικών αρμοδιοτήτων του εποπτείας.
Ως προς τους εξαιρετικούς κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης των τραπεζών, το Ελεγκτικό Συνέδριο θεωρεί ότι οι ρυθμίσεις που επιβλήθηκαν κατά την παρελθούσα δεκαετία και που εισάγουν υπέρμετρες δεσμεύσεις σε επίπεδο εταιρικής διακυβέρνησης πρέπει να εντοπισθούν και να μελετηθεί συναφώς αν αυτές τελούν σε συνάρτηση με τον επιδιωκόμενο βασικό σκοπό της αποκατάστασης της χρηματοπιστωτικής κανονικότητας της Χώρας.
Τέλος, στο μη οριστικώς επιλυθέν πρόβλημα της δυσχέρειας ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων και το συναφές μείζον πρόβλημα της ηθικής διακινδύνευσης που προκαλείται εξ αυτού στον τραπεζικό χώρο, το Ελεγκτικό Συνέδριο περιορίστηκε απλώς στη διαπίστωση της ύπαρξης της παραμέτρου της ηθικής διακινδύνευσης, την οποία, αρκούμενο σε εκτίμηση με βάση τα διδάγματα της κοινής πείρας, αξιολογεί, χωρίς καθόλου να αγνοείται η κοινωνική διάσταση του προβλήματος, ως πολύ σημαντική για την απάντηση στο υπό έρευνα ερώτημα.
Οριζόντια πάντως διαπίστωση είναι ότι η πολυπλοκότητα της ενωσιακής εποπτείας σε συνδυασμό με το διακριτό τού έννομου αγαθού που κάθε αυτοτελής ενωσιακός φορέας έχει κληθεί να προστατεύσει, δυσχεραίνουν τη δράση των ελληνικών κυβερνήσεων ως υπεύθυνων πολιτικών φορέων αρμόδιων να συντονίσουν και εκτελέσουν μια συνεκτική αναπτυξιακή προσπάθεια για τη χώρα.
Στο κυρίως ερώτημα αν η δημοσιονομική παρέμβαση του κράτους συνέβαλε στην αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής κανονικότητας ώστε να οδηγήσει τις τράπεζες σε χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, η απάντηση που προσήκει, ως αποτέλεσμα όλης της έρευνας που διεξήχθη, είναι ότι το κράτος επέλεξε μέτρα που μπορεί όντως να χαρακτηρισθούν ως πρόσφορα προς αντιμετώπιση του υπό έρευνα προβλήματος, το οποίο όμως δεν μπορεί να επιλυθεί, λόγω της πολυπλοκότητας αυτού, μόνο με τα ληφθέντα μέτρα. Αυτό πάντως δεν σημαίνει ότι δεν επιβάλλεται μια γενικότερη μελέτη και ανάλυση του συνόλου της σχετικής νομοθεσίας προκειμένου η ελληνική έννομη τάξη να διατηρήσει από αυτήν ό,τι είναι ακόμη αναγκαίο προς αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής κανονικότητας, να αποβάλει δε ό,τι στοιχειοθετεί κατάλοιπο της μνημονιακής κηδεμονίας».
Πηγή: aftodioikisi.gr
