Δέκα ολόκληρα χρόνια ησύχαζαν στο συρτάρι του συνθέτη Γιώργου Κομπογιάννη τα μελοποιημένα ποιήματα των Bertolt Brecht, Vladimir Mayakovsky, Ανδρέα Λασκαράτου, Μίλτου Σαχτούρη, Dante Alighieri, που εκδόθηκαν στα μέσα Οκτωβρίου με τον γενικό τίτλο «Μυστικό Νήμα».
Δέκα χρόνια, ώσπου ήρθε η ώρα ν’ αρχίσουν το ταξίδι τους στον κόσμο, ερμηνευμένα μοναδικά απ’ τον Δημήτρη Ζερβουδάκη.
Ας τους ακούσουμε…
Αλέξανδρος Στεφόπουλος
“μυστικό νήμα”
ΜΟΥΣΙΚΗ :
Γιώρος Κομπογιάννης
ΕΡΜΗΝΕΙΑ:
Δημήτρης Ζερβουδάκης
σε ποίηση:
Bertolt Brecht
Vladimir Mayakovsky
Μίλτου Σαχτούρη
Ανδρέα Λασκαράτου
Dante Alighieri
(απόδοση στα ελληνικά Γιώργος Κομπογιάννης)
συμμετέχουν:
Κλέων Γρηγοριάδης
Σπύρος Γραμμένος
Γιώρος Κομπογιάννης
Τι είναι το «Μυστικό Νήμα»;
Γ.Κ. Είναι το νήμα που μας ενώνει με τους μεγάλους δημιουργούς του παρελθόντος. Είναι αυτό που μπορεί να ενώσει όλους τους ανθρώπους. Και είναι η μεγάλη ποίηση μαζί με την μουσική. Μεταφορικά, είναι ο καθοδηγητικός μίτος που θα μας οδηγήσει έξω από τον λαβύρινθο, όπου είμαστε σήμερα παγιδευμένοι.
Έχουν περάσει δεκαετίες απ’ την εποχή που ποιητικά κείμενα μελοποιημένα από μεγάλους συνθέτες ήταν σχεδόν μια φυσική πράξη. Εδώ και πολλά χρόνια, αυτό, σχεδόν όλοι οι συνθέτες το αποφεύγουν και οι τραγουδιστές δυσκολεύονται, όταν πρόκειται για καινούριες μελοποιήσεις. Κι έρχεσαι εσύ με το «Μυστικό Νήμα», με συνοδοιπόρο τον Δημήτρη Ζερβουδάκη, να αμφισβητήσεις την τουλάχιστον τριαντάχρονη αντίληψη περί ελληνικού τραγουδιού. Άγνοια κινδύνου ή συνειδητή πράξη;
Γ.Κ. Η ενασχόληση μου με την ποίηση είναι απολύτως συνειδητή και κρατά πολλά χρόνια. Για αυτό άλλωστε το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής μου αφορά ποιητικά κείμενα. Τα ποιήματα λοιπόν , έχουν αυτήν την συνταρακτική πύκνωση των νοημάτων και των εικόνων. Είναι κάτι σαν μουσική φτιαγμένη από λέξεις, την οποία εσύ αγωνίζεσαι να αποκαλύψεις.
Τα ποιήματα που μελοποίησες είναι γραμμένα, το κοντινότερο τουλάχιστον, μισόν αιώνα πίσω. Θεωρείς πως αφορούν την σημερινή μας πραγματικότητα, εν έτει 2024. Χρειαζόμαστε την Ποίηση και τους Ποιητές σήμερα; Κι αν ναι με ποιον τρόπο;
Γ.Κ. Το γεγονός ότι τα ποιήματα που μελοποίησα, ενώ είναι γραμμένα πολλά χρόνια πριν, συνεχίζουν να μας αφορούν, είναι η απτή απόδειξη ότι τα σπουδαία έργα τέχνης καταλύουν τον χρόνο. Η ποίηση είναι ένας άλλος τρόπος να αναπνέουμε. «Είναι ο εαυτός μας που ποτέ δεν κοιμάται», όπως έλεγε ο Σεφέρης. Η ποίηση λοιπόν, μας αφυπνίζει και μας λυτρώνει. Μαζί με την μουσική είναι η απάντηση στην καπιταλιστική βαρβαρότητα και τον ζοφερό «τεχνολογικό» αρμαγεδδώνα που ζούμε.
Είναι η ποίηση, η μουσική και γενικότερα η τέχνη μια Ουτοπία, ή είναι πράξη που αφορά και επηρεάζει το καθημερινό μας γίγνεσθαι;
Γ.Κ. Η τέχνη είναι η αντανάκλαση μέσα μας, ενός καλύτερου κόσμου. Αποκαλύπτει τον καλύτερο εαυτό μας. Μας διδάσκει την ιερότητα της συνύπαρξης και της αλληλεγγύης. Όλα αυτά μπορεί να φαντάζουν ουτοπικά. Αλλά όπως έλεγε ένα σύνθημα του Γαλλικού Μάη: Να είστε ρεαλιστές! Για αυτό να ζητάτε το αδύνατο!
«Αλλά κανένας δεν μπορεί να δει τον άνθρωπο σωστά, αν δεν ξέρει πως ο άνθρωπος είναι η μοίρα του ανθρώπου». Μπορεί ο άνθρωπος να δει και να ορίσει την μοίρα του, κι αν ναι, πώς;
Γ.Κ. Μέσα σ’ αυτόν τον επικοινωνιακό ορυμαγδό, την απόλυτη κενότητα και το λυσσασμένο κυνήγι του πλούτου, είναι όντως δύσκολο να ορίσεις τον μοίρα σου. Μόνο συνυπάρχοντας και ενώνοντας τη φωνή σου με τους συνανθρώπους σου μπορείς να παλέψεις για μια κοινή μοίρα. Άλλωστε, όσο κι αν φαντάζει αδύνατο ένα καλύτερο μέλλον, είναι προτιμότερο να αγωνίζεσαι έστω και μάταια, απ’ το να ζεις μάταια. «Αγάπα τον Άνθρωπο γιατί είσαι Εσύ», όπως είπε ένας άλλος μεγάλος διανοητής, ο Νίκος Καζαντζάκης.
Ευχαριστώ τον Δημήτρη Ζερβουδάκη για την εμπιστοσύνη και την πολύ δημιουργική συνεργασία. Τον Αλέξανδρο Στεφόπουλο για την πολύτιμη συνεισφορά του στη οργάνωση της παραγωγής. Τον Θανάση Γκίκα για την γενναιοδωρία του, καθώς κι όλους τους υπέροχους μουσικούς και τους συμμετέχοντες, με όποιον τρόπο, για την προσφορά τους.
Δημήτρης Ζερβουδάκης
Τι είναι το «Μυστικό Νήμα»;
Δ.Ζ. Σε μια εποχή γενικευμένων ομογενοποιήσεων. Σε μι*α εποχή αισθητικής επίθεσης του φασιστικού μορφώματος. Σε μια εποχή αμφισβήτησης της ανάγκης για κοινωνική αλλαγή. Εμείς επιλέξαμε να καταφύγουμε στο ΜΥΣΤΙΚΟ ΝΗΜΑ της σκέψης και του συναισθήματος των παγκόσμιων ποιητών…
Στην περίπου σαραντάχρονη διαδρομή σου έχεις τραγουδήσει τραγούδια απ’ όλο το σύμπαν του τραγουδιού. Ποτέ όμως έναν ολόκληρο κύκλο μελοποιημένης ποίησης. Γιατί τώρα;
Δ.Ζ. Δεν είναι απλά μελοποιημένη ποίηση. Από την υπαρξιακή εσωτερική αγωνία μας, περνάμε αβίαστα στην αμφισβήτηση και την πολιτισμική αναγκαιότητα της αλλαγής του απάνθρωπου συστήματος της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Αυτής της οριακής παρακμής που γεννά πολέμους εξανδραποδίζοντας λαούς και συνειδήσεις. Οι εκρήξεις του πολέμου σχεδόν ακούγονται πια στις γειτονιές μας. Ακριβώς τώρα είναι που δοκιμάζεται η πίστη μας στον άνθρωπο. Για αυτούς τους λόγους τώρα…
Τα ποιήματα που ερμηνεύεις είναι γραμμένα, το κοντινότερο τουλάχιστον μισόν αιώνα πίσω. Θεωρείς πως αφορούν την σημερινή μας πραγματικότητα, εν έτει 2024. Χρειαζόμαστε την Ποίηση και τους Ποιητές σήμερα; Κι αν ναι με ποιον τρόπο;
Δ.Ζ. Είναι κλασσικές προσεγγίσεις, ερμηνείες του τι συναποτελεί την ζωή μας. Είναι ο καθρέφτης της συνευθύνης μας για αυτό που συμβαίνει και το αποδεχόμαστε αναπαυτικά μουδιασμένοι στους καναπέδες μας. Έρμαια των τεχνολογικών εξελίξεων που παράγουν συνεχώς όλο και πιο αποτελεσματικά όπλα εναντίον μας. Είναι οι ποιητές που ποτέ δεν ίδρωσε το χέρι τους υμνώντας κάλπικα της πατρίδας τον χαμό. Είναι οι ποιητές που ανατάσσουν τις ψυχές μας. Οι Άνθρωποί μας, που «προσκυνούν το χώμα που πατούνε»…
Είναι η ποίηση, η μουσική και γενικότερα η τέχνη μια Ουτοπία, ή είναι πράξη που αφορά και επηρεάζει το καθημερινό μας γίγνεσθαι;
Δ.Ζ. Τα τραγούδια φεγγοβολούν σαν άστρα στη γλυκιά ζεστή ανοιξιάτικη νύχτα της μουσικής! Ορίζουν το κομμάτι ουρανού που τους αναλογεί και ταξιδεύουν μες τα χρόνια από καρδιά σε καρδιά! Είναι μπαϊράκια, ξερολιθιές που κρατούν το λίγο γόνιμο χώμα, είναι ταμπούρια, δροσερό πηγαδίσιο νερό, αλήθειες μέσα το ψέμα και την υποκρισία! Πίνουν χρόνο και έρωτα. Η σύνδεση των ανθρώπων μέσα από τα τραγούδια είναι κάτι που συμβαίνει αποκλειστικά στη σφαίρα του ονείρου και περιέχει τον σπόρο για νέες πραγματικότητες.
«Όποιος δεν τρώει απ΄το κοινό τραπέζι διαφθείρει τη συνείδηση αυτών που τρώνε». Είναι σήμερα πραγματοποιήσιμο ή ουτοπικό, αυτό που ονομάζουμε κοινότητα ανθρώπων;
Δ.Ζ. Είναι εύκολο και γλυκό το καλάμι του ατομισμού, των προσωπικών λύσεων αλλά και των λαμπερών πρωτοπόρων. Μιλάμε δυστυχώς όμως για καινοφανείς λύσεις χωρίς σπορά. Στιγμιαία πυροτεχνήματα, αδιέξοδες και ανέξοδες ψευτοδιαφυγές, χωρίς δυναμική στον χρόνο. Δίχως μοίρασμα για αυτούς που έχουν πραγματική ανάγκη. Αντίθετα το «κοινό τραπέζι» είναι ένα ατίθασο πανέμορφο άλογο. Πρέπει να έχεις κουράγιο και δύναμη αυτογνωσίας για να συμφάεις με σεβασμό στον διπλανό. «Ο πλούτος μου είναι το στήθος μου» μας ορμήνεψε ο Νίκος Καρούζος. Η έσχατη γραμμή άμυνάς μας απέναντι στην νεοφιλελεύθερη λαίλαπα που καθημερινά κυνηγάει τις ζωές μας, είναι η αλληλεγγύη και η συλλογικότητα. Επιτέλους να αναβλύσει η χαρά της συμμετοχής στην αναζήτηση του ονείρου αλλά και των λύσεων για τα μεγάλα και σπουδαία της ζωής μας. Κι αυτό γιατί… «Η μοίρα του ανθρώπου είναι ο άνθρωπος» (Μπ. Μπρεχτ)
Γιώργο Κομπογιάννη η εμπιστοσύνη σου με τιμά. Θανάση Γκίκα η συμβολή σου στην ολοκλήρωση της προσπάθειας ξεπερνά την επαγγελματική σχέση. Αλέξανδρε Στεφόπουλε, η πίστη και το πείσμα σου σε αυτό το υλικό μας έφερε στην χαρά της κυκλοφορίας του. Σας ευχαριστώ από την καρδιά μου διότι με «γεφυρώσατε» με αυτήν την όμορφη πραγματικότητα και μου την εμπιστευτήκατε. Κλέωνα Γρηγοριάδη και Σπύρο Γραμμένε συνυπάρχουμε και μέσα από την Τέχνη μας κι αυτό είναι πανέμορφο. Σας ευχαριστώ που ανταποκριθήκατε στο κάλεσμα.
