Δεν ξέρω αν κάνω λάθος αλλά έχω την εντύπωση ότι αρχίζει να παρατηρείται ένα “traffic jam” στο πεδίο των Κινημάτων. Μου φέρνει στον νου εκείνο το ευέλικτο εφεύρημα με τις Επιτροπές στον ελληνικό κρατικό μηχανισμό: “όταν δεν θέλεις να έχεις αποτέλεσμα ανέθεσε το έργο σε μια επιτροπή”. Με αυτόν τον τρόπο βολεύεις κάποιους δικούς σου -ειδικά αν είναι έμμισθα μέλη-και δείχνεις ότι λαμβάνεις πρωτοβουλίες. Άσε που ως επικεφαλής μπαίνεις και στο Πάνθεον των Προέδρων! Βέβαια με τα λογής Κινήματα δεν συμβαίνει ακριβώς αυτό… Και σε καμία περίπτωση δεν θέλω να φανώ ισοπεδωτικός. Κάθε άλλο. Έχουμε όμως ώς χώρα αλλά και ως “σύστημα εξουσίας” μια τάση απαξίωσης των ιδεών και των οραμάτων, ειδικά όταν αρχίζουν να “ταρακουνούν” τα κεκτημένα. Γενικώς η ροπή προς την υπερβολή είναι βασικό χαρακτηριστικό της φυλής μας.
Οι κοινωνιολόγοι ορίζουν “ως κοινωνικό κίνημα την δυναμική και οργανωμένη προσπάθεια ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων να επιφέρουν ή να αποτρέψουν κάποια κοινωνική αλλαγή. Το 1963, για παράδειγμα, το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων είχε κινητοποιήσει 200.000 διαδηλωτές στην πόλη της Ουάσιγκτον, ενώ χιλιάδες Αμερικανοί συμμετείχαν σε διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα, ζητώντας -και πετυχαίνοντας τελικά- τον τερματισμό της πολιτικής του φυλετικού διαχωρισμού στα σχολεία και στις δημόσιες υπηρεσίες. Χάρη στη δράση του γυναικείου κινήματος, η κοινωνία έπαψε να περιορίζει τις γυναίκες στα οικιακά καθήκοντα, μετατρεπόμενη σε μια κοινωνία όπου οι γυναίκες εργάζονται μαζί με τους άνδρες σε όλα, σχεδόν, τα επαγγέλματα. Τα κοινωνικά κινήματα όπως εξάλλου και η συλλογική συμπεριφορά, εκδηλώνονται συνήθως σε περιόδους ραγδαίων μεταβολών, και πολλές φορές συμβάλλουν στην κοινωνική αλλαγή. Τόσο η συλλογική συμπεριφορά όσο και τα κοινωνικά κινήματα συνιστούν παρεκβάσεις από το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την καθημερινή ζωή και διασπούν την καθημερινότητα και τις συνηθισμένες κοινωνικές αξίες και συμπεριφορές. Σε αντίθεση, όμως, με τον αυθόρμητο και ανοργάνωτο χαρακτήρα της συλλογικής συμπεριφοράς, τα κοινωνικά κινήματα διακρίνονται από ένα σημαντικό βαθμό εσωτερικής οργάνωσης καθώς και συνειδητών στόχων και προσανατολισμών. Αυτή η οργάνωση είναι που δίνει στα κοινωνικά κινήματα τη δύναμη που έχουν να αμφισβητούν τους εδραιωμένους θεσμούς”. Στοιχειώδες…!
Σύμφωνα με τον Anthony Giddens το κοινωνικό κίνημα μπορεί να οριστεί ως «μια συλλογική προσπάθεια προώθησης ενός κοινού συμφέροντος ή πραγματοποίησης ενός κοινού σκοπού εκτός της σφαίρας των κατεστημένων θεσμών». Αποτελούν στην ουσία εναλλακτικές μορφές δράσης και συμμετοχής σε διάφορα κοινωνικά ή πολιτικά ή θρησκευτικά ή οικολογικά ζητήματα.
Βασικός πυλώνας της έννοιας του κοινωνικού κινήματος είναι ότι οι άνθρωποι μπορούν να παρέμβουν στη διαδικασία της κοινωνικής αλλαγής. “Οι άνθρωποι δεν είναι παθητικοί θεατές της ζωής και των προβλημάτων της, αλλά προσπαθούν ενεργά να αλλάξουν την πορεία της ιστορίας. Μεγάλη σημασία έχει επίσης το στοιχείο της ανάληψης συλλογικής δράσης. Τα άτομα συνεργάζονται συνειδητά και νιώθουν ότι μετέχουν σε ένα κοινό εγχείρημα”. Μην ξεχνάμε πως ο χριστιανισμός, οι Σταυροφορίες, η θρησκευτική Μεταρρύθμιση, η Αμερικάνικη και η Γαλλική Επανάσταση, το κίνημα κατά της δουλείας, το εργατικό κίνημα, ο σιωνισμός, ο φασισμός, και πολλά άλλα κοινωνικά κινήματα επηρέασαν βαθιά τις κοινωνίες στις οποίες εκδηλώθηκαν και όχι μόνο. (Πηγή: Michael Hughes & Carolyn J. Kroehler: Κοινωνιολογία – Οι Βασικές Έννοιες).
Το “me too” στις μέρες μας γκρέμισε στερεότυπα και αχαρακτήριστες συμπεριφορές με βαθιές ρίζες στην κοινωνία. Και στη δική μας εγχώρια πολιτική σκηνή από Κινήματα, δεν έχουμε παράπονο, χορτασμένοι είμαστε!
“Κίνημα με κίνημα” όμως έχει διαφορά. Μπορεί το όραμα να είναι ο κοινός παρονομαστής για τη δημιουργία ενός Κινήματος, όμως οι “παρεμβολές” προκαλούνται από τις σκοπιμότητες. Και αυτές υπάρχουν πάντα. Η ιεράρχηση κάνει τη διαφορά. Πρόσφατα ο Κινηματικός Χάρτης της χώρας εμπλουτίστηκε με ακόμη ένα… Κίνημα Δημοκρατίας. ”Γίναμε κίνημα από αντίσταση στην κατάλυση της εσωκομματικής δημοκρατίας. Γίναμε κίνημα μέσα από μια διαδικασία πρότυπο ψηφιακής δημοκρατίας. Φιλοδοξούμε να γίνουμε η επιστροφή της πραγματικής δημοκρατίας στη χώρα που τη γέννησε” υποστήριξε ο επικεφαλής του κ. Στέφανος Κασσελάκης… Είναι γεγονός: μαθαίνει γρήγορα! Εμείς πάλι, όχι!
