Περπατώντας στον Βύρωνα – Της Ήλιας Ιατρού
Λες πως αγαπάς τη μαμά. Κάθε εβδομάδα της πηγαίνεις τα άπλυτα και φεύγεις με ταπεράκια και μια βαλίτσα σιδερωμένα ρούχα. Δεν έχεις ποτέ καιρό για έναν καφέ μαζί της. Όταν ήθελε να κατεβάσει τα χειμωνιάτικα, δεν ήσουν εκεί.
Λες πως αγαπάς τη γυναίκα σου. Δεν της έχεις πάει ποτέ λουλούδια. Όταν σχολάτε, εσύ βλέπεις το ματς, ενώ εκείνη ψωνίζει, μαγειρεύει και διαβάζει τα παιδιά.
Λες πως αγαπάς το παιδί σου. Δεν το έχεις ποτέ βοηθήσει με τα μαθήματα, αλλά απαιτείς να φέρνει εικοσάρια. Αν φέρει 15, γίνεσαι έξαλλος.
Αυτά είναι παραδείγματα ανθρώπων που νομίζουν ότι αγαπούν. Είναι αγάπη όταν την δίνουμε με όρους; Όταν περιμένουμε τα πάντα, χωρίς να δίνουμε τίποτα; Όταν απαιτούμε, χωρίς να προσφέρουμε κι εμείς κάτι; Δεν το νομίζω. Αγάπη είναι το δόσιμο. Η φροντίδα. Η προσφορά. Κάθε αγάπη – είτε είναι για άνθρωπο, ζώο, πράγμα ή ιδέα. Και για την πατρίδα. Δεν αρκεί που κρεμάμε σημαίες στα μπαλκόνια. Δεν αρκεί να είμαστε περήφανοι για τους προγόνους μας.
Αν αγαπάμε την πατρίδα μας, τότε γιατί την έχουμε φέρει σ’ αυτό το χάλι; Γιατί συνεχίζουμε να την υποβαθμίζουμε σε κάθε ευκαιρία; Θα δίναμε τη ζωή μας, λέμε, γι αυτήν, αλλά ποιος από εμάς δίνει έστω κι ένα λεπτό από τον χρόνο του για την πατρίδα;
Από τον βιομήχανο που πετά απόβλητα στις θάλασσές της, ως τον πιτσιρικά που αφήνει το κουτί του αναψυκτικού στη Θέα, η σχέση μας με την πατρίδα (που υποτίθεται ότι αγαπάμε) είναι μια σχέση διαρκούς κακοποίησης. Από τον εργολάβο που χτίζει μεζονέτες στο καμένο δάσος, ως τον φτωχονοικοκύρη που δέχεται να μείνει σ’ αυτές, είναι μια σχέση εκμετάλλευσης. Κι από τον πλούσιο που έχει τις καταθέσεις του σε φορολογικούς παραδείσους, ως τον αγρότη που παίρνει επιδοτήσεις για πενταπλά πρόβατα από όσα έχει, είναι μια σχέση απάτης και ψεύδους.
Πώς να πάει μπροστά μια χώρα, όταν οι πολίτες της (που υποτίθεται πως τη λατρεύουν) κάνουν ό,τι μπορούν για να την πληγώσουν; Όταν αφήνουν αποτσίγαρα στις παραλίες της; Όταν κρύβουν τα αρχαία που βρέθηκαν στο οικόπεδο, για να μην έρθει η αρχαιολογική υπηρεσία; Πόσο αγαπά τη χώρα του, αυτός που πετά μπάζα στις λαγκαδιές της; Αυτός που σκεπάζει τα μνημεία της με συνθήματα; Αυτός που ανέλαβε να φτιάξει έναν δρόμο και βάζει μπόσικα υλικά; Αυτός που έπρεπε να τον επιτηρεί, αλλά πήρε ένα «δωράκι» για να τα βρει όλα εντάξει; Αυτός που πήρε μια θέση με μέσο και από τότε δεν έχει πατήσει στο γραφείο;
Είμαστε περήφανοι για τα επιτεύγματα των προγόνων μας, αλλά πόσοι από εμάς ακολουθούν το παράδειγμά τους; Καμαρώνουμε για τον Περικλή και τη δημοκρατία, αλλά το 60% από εμάς δεν πήγε καν να ψηφίσει. Καυχιόμαστε για τον Σωκράτη, αλλά εκείνος δέχτηκε να πιει το κώνειο πειθαρχώντας στους νόμους της πόλης, ενώ εμείς αρνούμαστε να πειθαρχήσουμε ακόμη και στο κόκκινο φανάρι. Θαυμάζουμε τις πολεμικές αρετές προγόνων μας, αλλά στο στρατό, η βασική μας μέριμνα είναι να λουφάρουμε. Κομπάζουμε για τον Παρθενώνα και την Ολυμπία, αλλά χτίζουμε κουτιά από τσιμέντο. Μιλάμε για φιλοσοφία, αλλά αρνούμαστε να κουράσουμε το μυαλουδάκι μας και καταναλώνουμε αμάσητο ό,τι μας σερβίρουν τα μέσα.
Από όλους εμάς που αγαπάμε την Ελλάδα, ποιος προσφέρει στη χώρα του χωρίς να ζητά κανένα αντάλλαγμα; Ποιος είναι αυτός που θα αρνηθεί μια ευκαιρία για δικό του κέρδος, αν αυτό μπορεί να κάνει κακό στη χώρα; Ποιος δεν θα βάλει το συμφέρον του πρώτα; Ένα κορόιδο φυσικά. Γιατί εκεί είμαστε – έχουμε φτάσει στο σημείο να λέμε την προσφορά βλακεία.
Δεν φτάσαμε εδώ σε μια στιγμή – μας πήρε κάπου 200 χρόνια. Οι περισσότεροι αγωνιστές του 1821 πέθαναν στην ψάθα ή τις φυλακές του Όθωνα. Οι περισσότεροι αντιστασιακοί έζησαν φτωχοί κι αγνοημένοι ή πέθαναν σε φυλακές και εξορίες. Αντίθετα, όσοι ήταν φίλοι και επιστάτες των Τούρκων πασάδων κατέληξαν τσιφλικάδες. Οι δοσίλογοι έγιναν σεβαστοί επιχειρηματίες, βιομήχανοι και βουλευτές.
Αφού το σύστημα επιβραβεύει όσους αρπάζουν, θα βρουν μιμητές. Από τη στιγμή που όσοι αγωνίζονται τιμωρούνται, θα λιγοστεύουν. Έτσι, σταδιακά, έχει εμπεδωθεί το μάθημα πως όσοι δίνουν είναι κορόιδα. Όσοι κλέβουν, πιο έξυπνοι από τους άλλους.
Έχουμε πέσει πάνω σ’ αυτή τη χώρα σαν ακρίδες, γιατί φοβόμαστε μήπως ο διπλανός μας φάει περισσότερο από εμάς. Και τρώμε, λες και οι πράξεις μας δεν έχουν συνέπειες.
Αν όμως όλοι θέλουν να τρυγήσουν τα σταφύλια, αλλά κανείς δεν σκάβει ούτε ποτίζει, το αμπέλι θα ξεραθεί. Αν κάψουμε όλα τα δέντρα στο τζάκι τον χειμώνα, το καλοκαίρι δεν θα έχουμε σκιά.
Τώρα πρέπει να ξυπνήσουμε. Να σηκώσουμε το κεφάλι πριν καεί και το τελευταίο δάσος, προτού χτιστεί και η τελευταία παραλία. Πριν μπαζωθεί το κάθε ρέμα, πριν στολιστεί με σκουπίδια και το τελευταίο κυκλάμινο. Πρέπει να αρχίσουμε να φροντίζουμε αυτή τη χώρα. Να την περιθάλψουμε. Να δέσουμε τις πληγές της. Ν’ αρχίσουμε να δίνουμε, χωρίς να περιμένουμε ανταπόδοση – αν δηλαδή αγαπάμε αυτόν τον τόπο. Να κάνουμε αγώνα ενάντια στην άγνοια και την αμορφωσιά, ενάντια στην αρπαγή και την ασχήμια, ενάντια σε όσους κάνουν το κακό.
Πάνω απ’ όλα πρέπει να πάψουμε να πιστεύουμε όσους κουνούν με πάθος τις σημαίες. Ας αρχίσουμε επιτέλους να απαιτούμε αποδείξεις για όσα λένε. Ας αποδείξουν την αγάπη τους με έργα, όχι λόγια.
