Του Γιώργου Τζανίνη
H καταστροφή του 1922. Η προσφυγιά. Ο συνοικισμός Παγκρατίου στην αρχή και μετά το 1924, συνοικία Βύρωνα (100χρόνια από το θάνατο του ποιητή). Το 1934 γίνεται Δήμος Βύρωνα. Το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων και η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων έχουν αναλάβει την ανοικοδόμηση του συνοικισμού. Μαζί με τα σπίτια κτίζονται και οι πρώτες υποδομές της υγείας, της παιδείας, το ταπητουργείο, το κτήριο διοίκησης, τα δημόσια λουτρά, η αγορά και στη συνέχεια οι χώροι πολιτισμού (κινηματόγραφοι – θέατρα) ακόμα και το Hammam στην οδό Νικηφορίδη. Για την ιστορία, λοιπόν, έχουμε την πολυκλινική (Παλιό Δημαρχείο), τα Δημοτικά 1ο, 2ο, 3ο και 4ο, το Διοικητήριο στην οδό Ευαγγελικής Σχολής, το Ταπητουργείο στην οδό Βαινδηρίου και την Aγορά. Ιστορικό κτήριο στη πόλη μας έχουμε ακόμα το Κέντρο χορού Ραϊμόνδου και Ισιδώρας Ντάνκαν που είναι παλαιότερη κατασκευή (1903).
Από όλα αυτά τα κτίσματα έχουν «χαθεί» το διοικητήριο, τα δημόσια λουτρά, το Hammam, πετσοκόψανε την αγορά και έχει χάσει την αρχική του μορφή το 4ο δημοτικό (Χαραλαμπόπουλου). Έχει γίνει «καλή δουλεία» στο Κέντρο Μελέτης Χορού και το Ταπητουργείο το παλεύει ακόμα. Μας έχει μείνει η πολυκλινική που έγινε Δημαρχείο όταν ο Βύρωνας έγινε Δήμος το 1934.
Είχα την τύχη να μεγαλώνω δίπλα σ΄ αυτό το ιστορικό κτίσμα. Η Βορείου Ηπείρου ήταν χωματόδρομος τότε και τα εγκαίνια του αγάλματος το ‘57, ίσα που τα θυμάμαι. Μπροστά στο Δημαρχείο στάθμευε το Δημαρχιακό αυτοκίνητο, μια μαύρη Citroen Avant Traction του 1954. Τότε, όλες οι υπηρεσίες του Δήμου ήταν εκεί. Το γραφείο του Δημάρχου με δερμάτινα καθίσματα, το τραπέζι του Δημοτικού Συμβουλίου μακρόστενο ξύλινο, ο αύλιος χώρος έμοιαζε θαρρείς με αιώνια άνοιξη… Εξωτερικά, το κτίσμα ακολουθούσε την αρχιτεκτονική γραμμή όλων των τότε προσφυγικών. Κεραμοσκεπή, ξύλινα πορτοπαράθυρα, ελεύθερους χώρους στην αναλογία του κυρίως κτηρίου.
Όσο τα χρόνια περνούσαν, όμως, όλο και κάτι άλλαζε. Λίγο μέσα, λίγο έξω. Μέχρι που το Δημαρχείο μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση, πάνω από το super market ΑΒ στην Καραολή και Δημητρίου. Σ΄ αυτό το μνημείο «καλαισθησίας»…
Το παλιό δημαρχείο, λοιπόν, από στολίδι που ήταν άρχισε να χάνει την παλιά του αίγλη. Ώσπου Ιούλιο του 2015 στήνονται οι πρώτες σκαλωσιές… «Ενεργειακή αναβάθμιση». Με ζώσανε τα φίδια. Παίρνω το φίλο μου τον Σπύρο που έκανε ενεργειακή αναβάθμιση στο σπίτι του και μου λέει… «μου ντύσανε εξωτερικά το σπίτι με μονωτικό υλικό». Μάλιστα. Τουλάχιστον το σπίτι του Σπύρου έχει ξύλινα πορτοπαράθυρα. Εδώ τι έχουμε;
Νοέμβριο του 2015 που ολοκληρώνεται η ενεργειακή αναβάθμιση έχουμε μερική απόκρυψη, λόγω μονωτικού υλικού, των υποστυλωμάτων της κεραμοσκεπής. Πρώτη αλλοίωση της εξωτερικής όψης. Έχουμε αντικατάσταση των θυρών και παράθυρων από ξύλινες κατασκευές, σε μεταλλικές (αλουμίνια). Δεύτερη σοβαρότερη αυτή τη φορά αλλοίωση.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι «το όλον» έχει θετική εικόνα… καινούργια υλικά, και φρεσκάρισμα χρωματικό. Ενεργειακή αναβάθμιση όμως, όχι αναπαλαίωση. Όχι πιστή απόδοση του ιστορικού κτίσματος. Σαν να κάνεις μόνωση στους στύλους του Ολυμπίου…
Μετά έρχεται ο Σεπτέμβρης του 2018. Ξανά σκαλωσιές. Η κεραμοσκεπή τώρα. Μετράω τις καμινάδες στο κτίσμα του 1924. Είναι πέντε… Οκτώβρης του ίδιου χρόνου τελειώνει το έργο… Μπράβο, αλλά οι καμινάδες λιγόστεψαν. Είναι κατά τέσσερις λιγότερες.
Σταθερό το άγαλμα των πεσόντων, τα κυπαρίσσια στο πίσω μέρος, τα κάγκελα του αύλιου χώρου… και τα περιστέρια που κοτσιλάνε δεκαετίες τώρα. Α, και η αροκάρια μαζί με τους λωτούς που πήραν τη θέση του φοίνικα και των χρυσάνθεμων.
