Η πλειονότητα βέβαια των προσφύγων του Βύρωνα ήταν γηγενείς, δηλ. σε μεγάλο βαθμό απόγονοι των αρχαίων πρώτων αποίκων της Μ. Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης. Και αυτή η συγκεκριμένη από διάφορες περιοχές προέλευσή τους δεν ήταν άσχετη και με την εγκατάστασή τους σε διακριτές σ’ ένα βαθμό μεταξύ τους γειτονιές του Βύρωνα.
Παρά το γεγονός ότι και η κατανομή των πρώτων κατοικιών μέσα στο χωνί, αλλά και εν συνεχεία και των οικοπέδων έγιναν με κλήρωση, φαίνεται πως και η διαδικασία αυτή δεν ήταν και τόσο αδιάβλητη. Ιδιαίτερα μάλιστα για τα έξι πρώτα προνομιακά οικοδομικά τετράγωνα.
Οι προερχόμενοι από την περιοχή της Σμύρνης εγκαταστάθηκαν κυρίως στο αρχικό κομμάτι του συνοικισμού ανάμεσα στη Γέφυρα και στον Άγιο Λάζαρο (Πλατεία Μητροπολίτου Σμύρνης).
Οι Βουρλιώτες, δηλ. οι προερχόμενοι από τα Βρύουλα προς τα δεξιά – νότια της Χρυσ. Σμύρνης και προς τη Νεράϊδα (οδός Βρυούλων).
Οι Αλατσατιανοί πιο πάνω στη συνέχεια και γύρω από το σχολείο του Χαραλαμπόπουλου μέχρι τις παρυφές της Ν. Ελβετίας (οδοί Αλατσάτων – Γ. Δηλβόη).
Οι προερχόμενοι από την περιοχή του ποταμού Μαιάνδρου (Αρχαία Μίλητος) απέναντι από τα Αραπάκια (οδός Μαιάνδρου και σήμερα Κύπρου).
Τη δική τους γειτονιά είχαν τότε οι Φωκαείς, οι Κλαζομένιοι και οι Μαδυτινοί.
Οι δε Καπαδόκες εγκαταστάθηκαν κυρίως στην οδό Καισαρείας, πρωτεύουσα της Καπαδοκίας, όπως οι πολυπληθείς οικογένειες Κυριακίδη, Μαυρίδη, Αράπογλου, Καλφόγλου, Αβραμίδη κ.α.
Ακόμα πιο διακριτή είναι η εγκατάσταση των λεγόμενων Κωνσταντινουπολιτών της Ανατολικής Θράκης, που κυριαρχούσαν στην περιοχή του Βυζαντίου.
Διάσπαρτοι βέβαια είναι στο Βύρωνα, όπως και σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, οι Πόντιοι. Δεν ήταν πια εύκολο να αποκτήσουν δική τους γειτονιά, γιατί οι περισσότεροι έφθασαν αργά, γύρω στο 1936.
Οι Αλατσατιανοί και κυρίως οι Βρουλιώτες διακρίθηκαν ιδιαίτερα, όχι μόνο γιατί ήταν πολυπληθείς, αλλά και γιατί ήταν και πολύ δραστήριοι. Π.χ. συγκρότησαν πρώτοι τους λεγόμενους προσφυγικούς οικοδομικούς Συνεταιρισμούς και άλλες Ενώσεις, μέσω των οποίων πήραν ενεργό μέρος στις κινήσεις για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των προσφύγων (Συνεταιρισμός Βύρωνος – Νέα Αλάτσατα). Και αυτό σε συνεργασία με τους συμπατριώτες τους της Καισαριανής, όπου επίσης αποτελούσαν μεγάλο ποσοστό των πρώτων κατοίκων (Παμβουρλιώτικη Ένωση – 1924).
Τέλος προς την περιοχή της Ανάληψης και προς τα πάνω (ανατολικά) μέχρι της Γριας το Πήδημα εγκαταστάθηκαν κυρίως οι προερχόμενοι από τη ΒΔ Μ. Ασία (οδοί Φρυγίας, Μυσίας, Λυδίας).
Και οι πιο παρακατιανοί πρόσφυγες του Βύρωνα κατέληξαν να είναι και οι πιο αδικημένοι. Μερικές δεκάδες οικογένειες που δεν κατόρθωσαν να πάρουν ούτε δωμάτια, ούτε οικόπεδα, από τα παραπήγματα όπου έμεναν μέχρι τότε, στοιβάχτηκαν το 1940 στο μεγάλο υπόγειο καταφύγιο πολέμου στη γωνία Παν. Τσαλδάρη και Β. Ηπείρου, πλάι στο παλιό Δημαρχείο. Εκεί ζούσαν κυριολεκτικά σε άθλιες συνθήκες και κοιμόντουσαν όλοι μαζί στο υγρό δάπεδο. Μερικοί παρέμειναν εκεί μέχρι και τη δεκαετία του 50, όταν το καταφύγιο γκρεμίστηκε και στη θέση του χτίστηκε το σημερινό κτήριο του ΟΤΕ.
Βέβαια η παραπάνω σε γενικές γραμμές χωροταξική κατανομή των προσφύγων στο Βύρωνα δεν είναι σήμερα πια παρά ελάχιστα διακριτή. Τη μαρτυρούν μόνο τα ονόματα των δρόμων και των πλατειών. Πάντως και μετά το 1934, που αναγνωρίσθηκε ο Βύρωνας ως ξεχωριστός Δήμος, διατηρήθηκαν και επίσημα οι ξεχωριστές ονομασίες των παραπάνω οικισμών (Μαιάνδρου, Ν. Κορδελιού, Ν. Αλατσάτων, Ν. Βρυούλων, Κλαζομενών, Ν. Εφέσσου κ.λ.π). Επίσημα καταργήθηκαν μόλις στις 16/10/1940.
Όσο αφορά την ονομασία Νέα Ελβετία, οι επιζώντες από τους πρώτους πρόσφυγες της περιοχής θυμούνται και βεβαιώνουν ότι στη γωνία Κρυστάλλη και Θείρων, μέσα σε μία ξύλινη παράγκα, εγκαταστάθηκε το 1926 μία οικογένεια που είχε ένα φυματικό παιδί. Προηγούμενη προσπάθεια αντιμετώπισης της ασθένειας με μακροχρόνια παραμονή του παιδιού στην Ελβετία δεν είχε φέρει αποτελέσματα. Έτσι αποφασίσθηκε, προφανώς και με υπόδειξη κάποιων γιατρών, να δοκιμασθεί και η λύση της εγκατάστασης στους δυτικούς πρόποδες του Υμηττού, όπου το ξηρό και υγιεινό κλίμα ήταν γνωστό ακόμη και από την αρχαιότητα. Η προσπάθεια πέτυχε, το παιδί θεραπεύτηκε και έτσι η περιοχή ονομάσθηκε Νέα Ελβετία. Άλλωστε και κατά τις επόμενες δεκαετίες η περιοχή αυτή χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα ως στεγασμένο, αλλά και υπαίθριο σανατόριο για τους φυματικούς.
Απ’ το βιβλίο “90 χρόνια Βύρωνας” με την άδεια του συγγραφέως Απόστολου Κοκόλια
