Απόσπασμα από το υπό έκδοση βιβλίο του Σπύρου Τζόκα: «Κάποτε στην Καισαριανή»
Τα Δεκεμβριανά: Η αρχή ήταν στις 2 Δεκεμβρίου 1944, όταν παραιτήθηκαν, σε ένδειξη διαμαρτυρίας, όλοι οι υπουργοί και υφυπουργοί του ΕΑΜ που συμμετείχαν στην κυβέρνηση. Κατήγγειλαν ότι η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου, σε συνεννόηση με τον στρατηγό Σκόμπυ, αθέτησαν προηγούμενη συμφωνία με το ΕΑΜ και επεδίωκαν τον μονομερή αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, διατηρώντας ένοπλες τις φιλομοναρχικές μονάδες της Ορεινής Ταξιαρχίας και του Ιερού Λόχου.
Την επόμενη μέρα το ΕΑΜ και η ΕΠΟΝ με τα χωνιά στις συνοικίες από τα ξημερώματα καλούσαν το λαό, να κατεβεί οργανωμένος στο κέντρο της πρωτεύουσας για να διαδηλώσει την αντίθεσή του στην πολιτική του εμφυλίου πολέμου που προωθούσαν μεθοδικά οι πρώην συνεργάτες των Γερμανών και οι Άγγλοι.
Το κάλεσμά στο συλλαλητήριο
Το ρολόι δεν είχε δείξει ακόμα 11 π.μ και η πλατεία Συντάγματος ήταν γεμάτη από μυριάδες λαού, από όλες της γειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά. Μεταξύ αυτών ισχυρή παρουσία είχαν οι Καισαριανιώτες, οι οποίοι είχαν παραταχθεί μπροστά από τον Άγνωστο Στρατιώτη με τις Ανατολικές συνοικίες. Το πρόγραμμα προέβλεπε οι λαϊκές επιτροπές και οι αντιπροσωπείες των οργανώσεων να καταθέσουν στεφάνια τιμώντας την μνήμη εκείνων που θυσιάστηκαν στην Κατοχή για την Λευτεριά και την Ανεξαρτησία της Πατρίδας μας.
Δεν πρόλαβαν όμως, καθώς οι Εγγλέζοι και ο Παπανδρέου είχαν άλλα σχέδια, τα οποία θα υλοποιούσε ο διευθυντής της Αστυνομίας Πόλεων Άγγελος Έβερτ. Όσο περνούσε η ώρα τόσο το πλήθος και η ένταση μεγάλωναν. Τα συνθήματα «όχι άλλη κατοχή», «Παπανδρέου παραιτήσου» δονούσαν την ατμόσφαιρα. Ξαφνικά ακούγονται πυροβολισμοί από το κτίριο της Αστυνομίας. Σε ελάχιστα λεπτά το τουφεκίδι γενικεύεται. Οι αστυνομικοί πυροβολούν στο ψαχνό ενάντια στο άοπλο πλήθος. Ο δρόμος βάφεται με αίμα. Τα αιματηρά γεγονότα της 3ης του Δεκέμβρη δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός.
Την επόμενη μέρα, 4 Δεκέμβρη, όταν ο Λαός κήδευε τα θύματα της «Ματωμένης Κυριακής», οι δυνάμεις του σκότους ξαναχτύπησαν. Τριάντα ένας νεκροί αυτή τη φορά. Εκατοντάδες οι τραυματίες. Το απόγευμα ο ΕΛΑΣ απάντησε με τα όπλα. Έτσι άρχισαν οι μάχες τον Δεκέμβρη του 1944, που κράτησαν 33 ολόκληρες μέρες.
Η ματωμένη Κυριακή
Η σύγκρουση στην Καισαριανή: Η συντριπτική πλειονότητα του λαού της Καισαριανής συνεχίζει να βρίσκεται στο πλευρό του ΕΛΑΣ, πολεμώντας τώρα τους Άγγλους και τους συνεργάτες τους. Συγκεκριμένα στις 6 του Δεκέμβρη ανήμερα του Αγίου Νικολάου, τρεις μέρες μετά τα αιματηρά γεγονότα, Ριμινίτες και Εγγλέζοι χτυπούν τις ανατολικές συνοικίες.
Στις 12.30 Τάγματα της Ορεινής Ταξιαρχίας, με την προστασία δέκα τανκς «Σέρμαν» και πολλών θωρακισμένων αυτοκινήτων, κινούνται προς Ζωγράφου – Κουπόνια – Λόφο Αράπη. Το μέτωπο αυτό κρατούσαν μικρά τμήματα του 4ουΤάγματος του ΕΛΑΣ. Παρά την τρομακτική υπεροχή του εχθρού πολεμάνε με λύσσα και ηρωϊσμό που ξεπερνάει κάθε όριο. Μόλις έπειτα από 6 ώρες μάχης και κατά τις 5 το απόγευμα κατορθώνει ο εχθρός να καταλάβει τις συνοικίες Ζωγράφου και Κουπόνια και να φτάσει στο ρέμα της Καισαριανής.
Εκεί, για πρώτη φορά, μπαίνουν στη μάχη τα αεροπλάνα που πολυβολούν τις θέσεις του ΕΛΑΣ, ενώ οι Ριμινίτες κάνουν προσπάθεια να διεισδύσουν στην Καισαριανή. Έτσι δημιουργήθηκε το μέτωπο της Καισαριανής. Στις μάχες που επακολουθούν η Καισαριανή θυσιάζει και πάλι αρκετά παιδιά της. Κατά τη διάρκεια των μαχών αυτών η συνοικία ερημώνει από τα γυναικόπαιδα. Οι Άγγλοι ταμπουρωμένοι στο λόφο του Αη Γιάννη, λίγο μακρύτερα από τα τελευταία σπίτια της Καισαριανής βομβαρδίζουν με όλμους και πολυβόλα αδιάκριτα οτιδήποτε κινείται στην πόλη. Τα παλικάρια της συνοικίας αμύνονται ηρωικά.
Είκοσι έξι ολόκληρα μεσάνυχτα κράτησε μία από τις πιο ανατριχιαστικές φάσεις της ιστορίας της πόλης. Και όταν τα ένοπλα τμήματα του Σκόμπι κατάφεραν να μπουν στην Καισαριανή υποτάξανε γκρεμισμένα και άψυχα ντουβάρια. Οι Άγγλοι και οι ντόπιοι συνεργάτες τους μετά την άνιση αυτή μάχη εισέρχονται στην Καισαριανή και ακολουθεί η «συμμαχική» κατοχή στη συνοικία.
Οι νέοι πλέον κατακτητές καταλαμβάνουν το γυμναστήριο της Νear East και το Σκοπευτήριο, στο οποίο μάλιστα αρχίζουν να εξασκούνται στη σκοποβολή, προσβάλλοντας, έτσι, τη μνήμη των αγωνιστών της ελευθερίας που εκτελέστηκαν εκεί. Οι ήρωες πυροβολούνται πάλι και μαζί με αυτούς η ιστορική μνήμη.
Από την άλλη πλευρά, ο ΕΛΑΣ, που συνεχίζει να μάχεται, έχει πολλούς νεκρούς και τραυματίες, μεταξύ των νεκρών υπάρχουν και άμαχοι. Τους Καισαριανιώτες αγωνιστές που συλλαμβάνονται τους στοιβάζουν στο γκαράζ του δήμου. Όλοι είναι ύποπτοι για τους νέους κατακτητές. Επίσης, τους συγκεντρώνουν στην πλατεία της Καισαριανής και τους εκτοπίζουν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι μαρτυρίες και τα βάσανα δεν τελειώνουν. Οι μακροχρόνιες εξορίες στα ξερονήσια και οι φυλακίσεις, θα διαρκέσουν για τρεις, περίπου, δεκαετίες από τότε. Κάποιοι δεν γύρισαν ποτέ, κάποιοι γύρισαν άρρωστοι και αγνώριστοι, κάποιοι γέροι.
Καισαριανιώτες στην εξορία
Η επιχείρηση αυτή αλλοίωσης του δημοκρατικού φρονήματος και καταρράκωσης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, παρά την απίστευτη τρομοκρατία, δε φαίνεται να είχε τα αποτελέσματα που ανέμεναν οι εμπνευστές τους.
Ο λαός της Καισαριανής συνεχίζει να μάχεται για τα ιδανικά του στο πλευρό του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Οι συμφωνίες που ακολουθούν τα Δεκεμβριανά χρησιμοποιούνται ως παγίδα για τους αγωνιστές από τους αντιπάλους και, αναπόφευκτα, οι μάχες αρχίζουν και πάλι. Η τελική ήττα του Δημοκρατικού Στρατού έρχεται με πολλούς νεκρούς και τραυματίες.
Ακολουθεί ο Γολγοθάς, το στίγμα για τον ελληνικό πολιτισμό: Τα «αναμορφωτήρια», όπως αποκαλούσαν ξερονήσια σαν τη Μακρόνησο, η τρομοκρατία, οι φυλακίσεις, οι διώξεις των αγωνιστών. Η Καισαριανή μπαίνει στη μαύρη λίστα και τίθεται «υπό επιτήρηση». Η συνοικία που έχυσε αίμα στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, που αντιτάχθηκε στα σχέδια των Άγγλων, που αποκάλυψε τους δοσίλογους, που προσπάθησε να ανατρέψει τα σχέδια του εξανδραποδισμού, τίθεται τώρα στο περιθώριο ή καλύτερα, στην απομόνωση. Την αδούλωτη αυτή στάση της θα την πληρώσει για αρκετές δεκαετίες.
(Το άρθρο αποτελεί απόσπασμα από το υπό έκδοση βιβλίο του πανεπιστημιακού Σπύρου Τζόκα: «Κάποτε στην Καισαριανή»)
«Η παραπάνω φωτογραφία του Ντμίτρι Κέσελ, στο αμερικανικό περιοδικό Life αποτυπώνει τα ίχνη μια από τις σφοδρότερες μάχες των Δεκεμβριανών: τη μάχη της Καισαριανής, στις 29 Δεκεμβρίου 1944. Η προσφυγική αυτή πολυκατοικία, που χτίστηκε τη δεκαετία του 1930 στη συμβολή των οδών Φώκαιας και Βρυούλων, με τις καταστροφές που υπέστη από βρετανικούς όλμους και άρματα μάχης, αποτελεί ένα από τα ελάχιστα ίχνη των Δεκεμβριανών που διασώζονται στην Αθήνα και μοναδική μαρτυρία του σφοδρού βομβαρδισμού της Καισαριανής από τους Βρετανούς».
Οι τοίχοι κουβαλούν μεγάλο μέρος της ιστορίας αυτού του τόπου. Μαρτυρούν αυτή την ιστορία, με τα σημάδια από τα πολυβόλα και τους όλμους να είναι εμφανή και να αποκαλύπτουν τι έγινε κατά τη διάρκεια των δραματικών γεγονότων του Δεκέμβρη 1944, καταφέρνοντας να αποτυπωθούν στο μυαλό, να χαράξουν τη μνήμη για να μην μπουν στο χρονοντούλαπο της λήθης…
Αναδημοσίευση από 902.gr
