του δρα Σήφη Εμμανουήλ Κουράκη*
Α ΜΕΡΟΣ
Το διαζύγιο είναι μία κατάσταση η οποία είναι συνήθως επώδυνη γιατί σηματοδοτεί το τέλος μιας σοβαρής και μόνιμης σχέσης.
Για αυτό και η λέξη ετυμολογικά << δια του ζυγού>>βρίσκεται στον ζυγό, στην μόνιμη επαφή, στην σύζευξη…. Στο διαζύγιο, οι άνθρωποι έρχονται σε διάσταση και σε απόσταση μεταξύ τους και σταματούν, τερματίζουν ή διακόπτουν την μόνιμη σχέση συμβίωσης που είχαν.
Συνήθως πρόκειται για μια σχέση η οποία ήταν μακροχρόνια και πολύ κοντινή συναισθηματικά. Συνεπώς, έχουν αναπτύξει συναισθηματική εγγύτητα, κοινά ενδιαφέροντα, ασχολίες, έχουν μοιραστεί πράγματα, γιατί ο έγγαμος βίος, συνεπάγεται το μοίρασμα… Όσα περισσότερα πράγματα έχουν μοιραστεί τόσο πιο επώδυνο είναι το διαζύγιο! Το διαζύγιο είναι λοιπόν μια <<πράξη σχάσης>> που σηματοδοτεί την λύση του ζυγού. Συνήθως επώδυνο αν έχουν μοιραστεί πολλά ενδιαφέροντα και πολλές καθημερινές ρουτίνες, περισσότερο επώδυνο αν έχει διαρκέσει η σχέση χρόνια πολλά και, ακραία επώδυνο, αν στην σχέση αυτή έχουν δημιουργηθεί παιδιά!
Σαφέστατα, ο χωρισμός των γονέων επηρεάζει αρνητικά τον ψυχισμό του παιδιού αφού, τα παιδιά -συμβολικά και φαντασιωσικά- έχουν συνηθίσει και έχουν συνδυάσει την καθημερινότητα τους και την υπόστασή τους και με τους δύο γονείς.
Οι δυο γονείς αποτελούν για τα παιδιά τους δυο <<σημαντικούς άλλους>> και ενυπάρχει μια συστημική και συστηματική σχέση μεταξύ παιδιών και γονέων…. Η λήξη της σχέσης αυτής, για το παιδί ,αποτελεί μια δομική απώλεια και ισοδυναμεί με ψυχικό πένθος.
Στην προσχολική ηλικία (2-5 ετών) υπάρχει διαφορετικό επίπεδο αντίληψης του χωρισμού και είναι περισσότερο συμβολικό…
Τα παιδιά έχουν την αίσθηση (νευροφυσιολογικά και νευροβιολογικά λόγω της νευρογένεσης του εγκεφάλου τους) ότι δεν μπορούν να δεχθούν την μονιμότητα του χωρισμού και ότι ο χωρισμός είναι προσωρινός…. Δεν μπορούν να καταλάβουν την σοβαρότητα του προβλήματος και για ποιούς λόγους επισυμβαίνει, ,γι αυτό και αντιπροτείνουν στους γονείς να ενωθούν ξανά!!
Δεν γνωρίζουν τους ουσιώδεις λόγους του χωρισμού, καταγράφουν απλά συμπεριφορές…
Στην παιδική ηλικία( 6-11 ετών) έχουμε λιγότερες αρνήσεις και περισσότερη κατανόηση των πραγματικών λόγων ενώ, από τα εννέα χρόνια και μετά -όταν το παιδί και ο εγκέφαλος γενικότερα (ειδικά στα κορίτσια) συνειδητοποιεί την απώλεια και τον θάνατο- τότε μπορούν να συλλάβουν πραγματικά τα αίτια του χωρισμού και να τα εμβαθύνουν .
Περί τα 10 με 11 έτη- και ιδίως από τα 11 και μετά, όλα τα παιδιά κατανοούν πλήρως και το λεξιλόγιο με το οποίο εκφέρεται ο χωρισμός αλλά και κάποιους ουσιαστικούς λόγους που συνέβαλαν στον χωρισμό των γονέων.
Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν κορίτσια (περισσότερο) και αγόρια (λιγότερο) που παροτρύνουν τον ένα από τους δυο γονείς τους να απομακρύνει τον άλλο ενώ, ταυτόχρονα, θέλουν να έχουν επαφή με τον άλλο γονέα αλλά λένε : «καλύτερα να ζείτε χωριστά γιατί νομίζω ότι και εσύ και ο μπαμπάς ή και εσύ και η μαμά θα αισθάνεστε καλύτερα και θα έχουμε λιγότερες συγκρούσεις στο σπίτι»
Αυτό συμβαίνει αρκετά συχνά (αλλά να πούμε εδώ ότι πολλές φορές συμβαίνει και επιπόλαια) η πρόταση αυτή ορισμένων παιδιών. Πολλές φορές, είναι μια φορτισμένη συναισθηματικά πρόταση, είναι ακραία , δεν σημαίνει δηλαδή ότι όταν ένα παιδί θα πει <<σας προτείνω να χωρίσετε>> ότι είναι ο αλάνθαστος κριτής που βλέπει τα προβλήματα και μπορεί να πάρει την απόφαση του χωρισμού!!! Γι αυτό προσοχή! Πολλές φορές είναι ενδεικτικό στοιχείο αλλά, άλλες τόσες είναι και υπερβολικό…
Τα παιδιά, εσωτερικεύουν τα πρότυπα των γονέων τους και κάνουν μια δυναμική σχέση με τον καθένα ξεχωριστά αλλά και μία τρίτη και με τους δύο μαζί!!
Φτάνουν στο σημείο μετά από δυο- τρία- τέσσερα χρόνια, αφότου γεννηθούν ,ειδικά μετά τα τέσσερα-τεσσεράμισι έτη- να μην μπορούν να φανταστούν τον ένα χωρίς την ύπαρξη του άλλου και αντίστροφα. Μόλις δουν τον μπαμπά λένε «που είναι η μαμά ή όταν δουν την μαμά λένε που είναι ο μπαμπάς».
Και για αυτό ακριβώς θεσπίστηκε ο νόμος της συνεπιμέλειας, ο οποίος και πρέπει να εφαρμοστεί στις περισσότερες περιπτώσεις– και όπου είναι δυνατό και λογικό- πλην ελαχίστων εξαιρέσεων.
Το σκεπτικό- και επισυμβαίνει σε άλλες χώρες δεκαετίες τώρα-είναι να χωρίζουν οι γονείς ως πρώην ερωτικό ζεύγος αλλά να μην χωρίζουν ποτέ ως γονεϊκό ζεύγος!. Έχει πολύ μεγάλη σημασία γιατί είναι σαν να δίνει στο παιδί το αξίωμα, το δικαίωμα, το χώρο, αλλά και την ευθύνη να επικοινωνεί και με τους δύο γονείς του.
Η συνεπιμέλεια είναι μια κατάσταση -στην πρακτική της εφαρμογή-που επισυμβαίνει και πρέπει να επισυμβαίνει γιατί αφορά στο παιδαγωγικό, στο ηθικό, στο ψυχολογικό και στο κοινωνικό όφελος του παιδιού. Δεν αφορά σε κανένα επίπεδο όφελος των γονέων αλλά μόνο του παιδιού!
*Ο Σήφης Κουράκης είναι Παιδοψυχολόγος(Ph.d), Νευροψυχολόγος Παίδων, Ψυχολόγος (B.Sc), Παιδαγωγός (B.Sc), Διδάκτωρ Παιδοψυχολογίας Ιατρικής Σχολής (ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ – ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ (kourakis.blogspot.com)
