Του Σωτήρη Παπαμιχαήλ
Ακούγεται όλο και περισσότερο το τελευταίο διάστημα ότι μπορούμε να έχουμε «φθηνότερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες καθαριότητας» μέσω της ιδιωτικοποίησής της.
Ας δούμε όμως κάποια σημαντικά ζητήματα, που προκύπτουν στην περίπτωση αυτή και κατόπιν αποφασίζει ο καθένας μας, αν όντως θα έχουμε ποιοτικότερες και φτηνότερες υπηρεσίες με την ιδιωτικοποίησή της.
Εύκολα λέει κάποιος «ας τα πάρει μωρέ ένας ιδιώτης να ησυχάσουμε»
Όμως πόσο εύκολο είναι να «τα πάρει ένας –κάποιος- ιδιώτης;» Ας δούμε τι χρειάζεται να διαθέτει ο εργολάβος, που θα αναλάβει την αποκομιδή. Χρειάζεται κάμποσα εκατομμύρια ευρώ, κάποιες δεκάδες απορριμματοφόρα, εξοπλισμό, και εγκαταστάσεις τύπου αμαξοστασίου. Κι όλα αυτά θα τα διαθέσει με την τελείως αβέβαιη προοπτική να λάβει μέρος σε μια δημοπρασία μαζί με άλλους ανταγωνιστές, και στόχο, αν την κερδίσει, να αναλάβει την αποκομιδή για ένα χρόνο και μετά πάλι ξανά διαγωνισμός κάθε χρόνο. Πόσο πιθανό, πιστεύει κανείς πως είναι να συμβεί αυτό; Εκείνο που θα συμβεί είναι τα γνωστά «τζάκια» των μεγαλοεργολάβων, αφού πρώτα θα έχουν «σιγουρέψει» την κατάσταση, να αναλάβουν και όπως γίνεται συνήθως να δελεάσουν στην αρχή με χαμηλές τιμές και μόλις πάρουν τον πλήρη έλεγχο της αγοράς να λειτουργήσουν ως μονοπώλια, με τις δημοτικές υπηρεσίες Καθαριότητας διαλυμένες και τους δήμους έρμαια των συμφερόντων τους και όχι φυσικά προς όφελος των δημοτών. Όποιος δεν έχει βάλει το κεφάλι μέσα στο χώμα ως στρουθοκάμηλος, έχει δει την κλασσική εικόνα, πριν από μια δημοπρασία, οι ενδιαφερόμενοι εργολάβοι να τα «βρίσκουν» μεταξύ τους στο πλησιέστερο καφενείο και να δίνουν προσφορές με χαμηλότατες εκπτώσεις εις βάρος του δημοσίου. Ε .. κάπως έτσι γίνεται, αλλά σε «πολυτελή καφενεία».
Υπάρχουν και νόμοι παιδιά
Από την ισχύουσα νομοθεσία, περί ανάθεσης συμβάσεων, προβλέπεται ότι αν ο εργολάβος δεν πληρωθεί έγκαιρα από το Δήμο, έχει δικαίωμα να προβεί σε διακοπή εργασιών μέχρι να πληρωθεί κι αν η καθυστέρηση πληρωμής του ξεπεράσει κάποιο όριο, τότε μπορεί να προβεί μονομερώς και σε λύση της εργολαβίας. Τα τελευταία χρόνια η οικονομική κατάσταση της χώρας, και ακόμη περισσότερο των δήμων, βρίσκεται σε άθλια κατάσταση με αποτέλεσμα να μη μπορούν να ανταπεξέλθουν στις συμβατικές τους υποχρεώσεις προς τους ιδιώτες. Σ αυτή την περίπτωση, η πιθανότητα να διακόψει προσωρινά την αποκομιδή ο εργολάβος, σε πρώτη φάση για να πιέσει να πληρωθεί, αλλά και να λύσει τη σύμβαση εφόσον ο δήμος καθυστερήσει αρκετά να πληρώσει, είναι ένα πολύ πιθανό σενάριο. Σ’ αυτό λοιπόν το σενάριο και με δεδομένο ότι ο απαιτούμενος ελάχιστος χρόνος επαναπροκήρυξης της δημοπρασίας και ανάληψης της αποκομιδής από νέο εργολάβο είναι τουλάχιστον δύο μήνες, θα έχουμε τα σκουπίδια εκτεθειμένα στην πόλη. Κι ακόμη χειρότερα αν σκεφτούμε ότι είναι πιθανό στο νέο διαγωνισμό να μη παρουσιαστούν ενδιαφερόμενοι εργολάβοι, μια και θα γνωρίζουν ότι θα αναλάβουν ένα έργο για το οποίο μάλλον θα πληρωθούν με μεγάλη καθυστέρηση. ΚΑΙ ΤΟΤΕ ΔΕΝ ΘΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΝΑ ΒΓΑΛΕΙ ΤΟ ΦΙΔΙ ΑΠ ΤΗΝ ΤΡΥΠΑ.
Άντε κι ένα σενάριο συνωμοσίας απ’ αυτά που δεν συμβαίνουν στην Ελλάδα βέβαια
Είναι δεδομένο, ότι ο ιδιώτης εργολάβος πληρώνεται ανάλογα με το τονάζ των απορριμμάτων, που παραδίδει στο ΧΥΤΑ, όπου γίνεται η ζύγιση. Με δεδομένο επίσης ότι και οι ΧΥΤΑ σε πολλές πόλεις λειτουργούν σε συνεργασία με ιδιώτες (και κατά πάσα πιθανότητα, με τους ίδιους εργολάβους που πραγματοποιούν την αποκομιδή), πόσο δύσκολο θα είναι άραγε να παραποιούνται στοιχεία των ζυγίσεων προς όφελος του εργολάβου και φυσικά εις βάρος του Δήμου;
Κλέφτες θα γίνουν οι οικονομολόγοι;
Ο κάθε εργολάβος, έχει προφανώς ως αποκλειστικό στόχο του το κέρδος με συνέπεια το πιθανότερο που θα κάνει είναι να συμπιέσει όσο μπορεί περισσότερο, το λειτουργικό κόστος αποκομιδής. Με δεδομένο ότι ο εξοπλισμός είναι σχεδόν ανελαστική παράμετρος, το μισθολογικό κόστος είναι αναμενόμενο να συμπιέζεται σε μεγάλο βαθμό με προσλήψεις φθηνού, αλλοδαπής κυρίως, προέλευσης προσωπικού, πιθανά ανασφάλιστου, κλπ, Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την χαμηλή ποιότητα των υπηρεσιών, που με απλά λόγια σημαίνει ΒΡΩΜΙΚΗ ΠΟΛΗ.
Λίγη αλληλεγγύη όχι μόνο δεν βλάπτει, αλλά μας βοηθά κι εμάς
Ένα σημαντικό στοιχείο για την ευημερία μιας πόλης είναι η στήριξη της τοπικής αγοράς. Οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα ενός δήμου ζουν στην πλειοψηφία τους στο δήμο που εργάζονται. Στηρίζουν την τοπική αγορά ψωνίζοντας απ’ τα μαγαζιά της περιοχής τους, συνεργάζονται με επαγγελματίες της γειτονιάς κλπ, δίνοντας ουσιαστικά δουλειές στους συμπολίτες τους. Η ιδιωτικοποίηση της καθαριότητας όμως συνεπάγεται και αύξηση της ανεργίας. Η απόλυση εργαζομένων στην καθαριότητα και η πρόσληψη από τον εργολάβο προσωπικού, ανειδίκευτων κατά την πλειονότητά τους και μειωμένων φυσικά αποδοχών, θα συμβάλλει οπωσδήποτε στην αύξηση της γενικότερης αλλά και της τοπικής ανεργίας.
Με την περιουσία μας τι γίνεται;
Σημαντικό ερώτημα αποτελεί το τι θα γίνει με τη δημόσια περιουσία, που αποτελεί ο εξοπλισμός αποκομιδής (δεκάδες απορριμματοφόρα, κλπ); Θα πουληθεί και σε ποια τιμή στον εργολάβο; Θα του δοθεί η χρήση; Πόσο θα ενδιαφερθεί σ’ αυτή την περίπτωση για τη συντήρησή του, όταν εκείνο που τον ενδιαφέρει είναι το μεγαλύτερο τονάζ στον μικρότερο χρόνο και όχι η λογική και εργονομική χρήση του, με αποτέλεσμα φυσικά την πρόωρη φθορά του και τον κίνδυνο ατυχημάτων, με την υπερφόρτωση των οχημάτων κλπ. Επίσης το δημοτικό αμαξοστάσιο και η υπηρεσία πρασίνου είναι δύο από τα σημαντικότερα εργαλεία στήριξης της καθαριότητας και του καλλωπισμού της πόλης. Το αμαξοστάσιο υποστηρίζει το έργο της καθαριότητας και πιθανή εκχώρησή αυτής θα το αφήσει χωρίς αντικείμενο εργασίας. Η δε υπηρεσία πρασίνου με αρμοδιότητα τον καλλωπισμό της πόλης λειτουργεί επικουρικά στην καθαριότητα, θα αντιμετωπίσει σίγουρα προβλήματα στη λειτουργία της, κυρίως λόγο της δυσκολίας συνεργασίας δημοσίου με ιδιώτη.
Ανακύκλωση; Ευχαριστώ δεν θα πάρω
Όπως είπαμε ήδη ο εργολάβος θα πληρώνεται ανάλογα με το συλλεγόμενο τονάζ απορριμμάτων που θα οδηγείται προς το ΧΥΤΑ. Αυτό απλά σημαίνει ότι θα αδιαφορήσει για την ανακύκλωση (που φέρνει και χρήμα στο δήμο αλλά και βοηθά στη μείωση των απορριμμάτων και στηρίζει το περιβάλλον) αλλά και πρόστιμα για τον δήμο που δεν θα ανακυκλώνει με βάση την ευρωπαϊκή οδηγία. Επίσης λίγο θα ενδιαφερθεί την υγιεινή του κοινωνικού συνόλου κατά τη διαδικασία αποκομιδής αλλά και στο σύνολο της όπως πλύσιμο κάδων, σκουπίδια εκτός κάδου κλπ
Κατά τη γνώμη μου η καθαριότητα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως δημόσιο αγαθό και όχι ως μέσο κερδοφορίας ιδιωτών και δήμων. Χρειάζεται μια άλλη αντιμετώπιση, μια άλλη οργάνωση που στόχο θα έχει την αύξηση της ανακύκλωσης και την βελτίωση της ποιότητας της καθαριότητας και κατά συνέπεια, της ζωής των δημοτών
