Ο Διονύσης Κουφουδάκης γεννήθηκε στον Πειραιά και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του υπηρετεί την ιατρική τόσο στην πρώτη γραμμή όσο και στην διδακτική της. Έχει εκδόσει μια συλλογή με μικρά διηγήματα και στα εφηβικά του χρόνια απέσπασε 3 επαίνους σε ποιητικούς διαγωνισμούς. Στα χρόνια που ακολούθησαν έγραψε 9 ιατρικά βιβλία, συμμετείχε σε 2 διεθνείς εκδόσεις, και μετέφρασε 7 βιβλία χειρουργικής και επείγουσας ιατρικής. Το βιβλίο «Εκείνοι που δεν υπήρξαν» αποτελεί το πρώτο του μυθιστόρημα, που ολοκληρώθηκε μετά από 25 χρόνια.
Το βιβλίο του Διονύση Κουφουδάκη «Εκείνοι που δεν υπήρξαν» από τις εκδόσεις Παρέμβαση, αποτελεί μια σπουδή στην ψυχολογία ενός στρατιώτη σε εμπόλεμη κατάσταση. Η ιστορία στρέφεται γύρω από τα συναισθήματα ενός ανθρώπου που από την ήρεμη προσωπική του ζωή στη φύση, επιστρατεύτηκε και βρέθηκε εν μία νυκτί στην έντονη, επικίνδυνη, συλλογική ζωή της εμπόλεμης ζώνης. Στην προσπάθειά του να διασώσει ό,τι απομένει από την ανθρώπινη υπόστασή του θα αφουγκράζεται τη φύση, μέχρι που κι αυτή θα πάψει να μιλάει μπροστά στη φρίκη του πολέμου. Το μυθιστόρημα διαπερνά όλες τις συναισθηματικές και ψυχολογικές καταστάσεις από τις οποίες μπορεί να περιέλθει ένας άνθρωπος, όταν καλείται να πολεμήσει σε έναν πόλεμο για τα συμφέροντα κάποιων λίγων. Σε ένα μέρος χωρίς όνομα, με κάποιους εχθρούς χωρίς πρόσωπα, και με αρχηγούς ανθρώπους χωρίς ψυχή, η αλλοτρίωση και η απώλεια της προσωπικότητας ελλοχεύουν διαρκώς. Η περιπέτεια προς την απότομη και βίαιη ενηλικίωση μέσω της εμπειρίας του πολέμου αποτυπώνεται με κάθε ειλικρίνεια και με τον καλύτερο τρόπο στις σελίδες αυτού του μυθιστορήματος. Με αφορμή την κυκλοφορία του, λοιπόν, έχουμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με τον συγγραφέα.
-κ. Κουφουδάκη, εντός του βιβλίου η συναισθηματική εξέλιξη του ήρωα, αλλού με τις μεταπτώσεις και τις αμφιβολίες του, αλλού με τον έρωτα και το θάρρος, αποτυπώνονται με ειλικρίνεια αλλά και με πιστότητα ως προς τις πραγματικές διαστάσεις των συναισθηματικών κρίσεων που μπορεί να έχει κάποιος σε εμπόλεμους καιρούς. Για την αποτύπωσή τους έχετε αξιοποιήσει κάποια αναγνώσματα ψυχολογίας, υπήρξαν κάποια βιώματα που σας καθοδήγησαν, ή εμπιστευτήκατε την ενσυναίσθησή σας;
Θα έλεγα ότι όλα όσα περιγράφετε συνέβαλαν στο εγχείρημα αυτό. Ανήκοντας σε μια παλιότερη γενιά, όπου στο δημοτικό σχολείο η ελληνική ιστορία διδασκόταν με μυθιστορηματικό τρόπο, μου δημιουργήθηκε η ανάγκη να αναζητάω εξηγήσεις στα γεγονότα. Το σημαντικότερο όμως ερέθισμα μου δόθηκε όταν γνώρισα τους ανθρώπους που βίωσαν την ιστορία που αφηγούμαι. Ήταν όλοι τους παιδιά, που ανυποψίαστα ξεκίνησαν να υπηρετήσουν την στρατιωτική θητεία τους. Άλλοι ως μια τυπική διαδικασία και άλλοι ως καθήκον. Αυτοί οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι σε μια ρωγμή της ιστορίας, μεταμορφώθηκαν από παιδιά, σε ιστορικούς ήρωες. Και οι ιστορίες που είχαν να πουν ήταν ταπεινές αλλά περιέχουν απέραντη μεγαλοσύνη. Τόση ήταν η γενναιοδωρία τους, που μου θύμισαν τα πορτρέτα των ηρώων που είχαμε κάποτε στα σχολεία. Βρέθηκα, από τύχη, να υπηρετώ κι εγώ στο ίδιο στρατόπεδο αρκετά χρόνια μετά και εκείνες οι ιστορίες άρχισαν να αναπαράγονται στο μυαλό μου. Η πιθανότητα να επαναληφθεί ο πόλεμος εκείνος, ήταν ένα ορατό σενάριο. Αναπόφευκτα, επιζητούσα τον τρόπο να προβλέψω αν οι άνθρωποι που υπηρετούσαν μαζί μου θα ύψωναν το ίδιο ανάστημα με τα παιδιά εκείνα. Έτσι, ξεκίνησα μια έρευνα πριν από τριάντα χρόνια περίπου, που οδήγησε τελικά σε αυτό το κείμενο.
-Ο χρόνος και ο τόπος όπου διαδραματίζεται η ιστορία παραμένουν ως το τέλος άγνωστα. Ποια είναι η λογοτεχνική επιδίωξη; Είχατε κατά τη συγγραφή κάποιο συγκεκριμένο ιστορικό συμβάν ή έναν συγκεκριμένο τόπο στο μυαλό σας;
Σκεφτόμουνα πως αυτό θα μπορούσε να συμβεί σε οποιαδήποτε μέρος του κόσμου. Και δυστυχώς, το βλέπουμε να συμβαίνει. Θεωρητικά λοιπόν, δεν έχει σημασία ο τόπος. Αναπόφευκτα όμως, οι αναφορές του βιβλίου παραπέμπουν στον πιο πρόσφατο ελληνοτουρκικό πόλεμο που φαίνεται ότι η κοινωνία έχει ξεχάσει. Η μεγάλη αγωνία μου είναι να φανεί ο παραλληλισμός της εποχής εκείνης, με την σημερινή ή την αυριανή εποχή. Όπως εκείνο το νεαρό παιδί δεν φανταζόταν ποτέ ότι θα έμπλεκε στα γρανάζια μιας τέτοιας ιστορίας, έτσι και τα αυριανά παιδιά δεν μπορούν να αποκλείσουν πως κάτι τέτοιο θα συμβεί σε κάποιον από μας.
-Ήταν έρωτας, άραγε, το συναίσθημα του ήρωα, ή μια προσπάθεια διαφυγής από την άσχημη πραγματικότητά του; Και αρκεί ο έρωτας για να αποδώσει ελευθερία σε μια εν γένει ανελεύθερη κατάσταση;
Ο έρωτας είναι πάντα το αντίδοτο στον πόλεμο. Αλλά έρωτας είναι και η αγάπη για την ελευθερία, ατομική και συνολική. Δυστυχώς, έρωτας είναι και η ναρκισσιστική αγάπη για τον εαυτό μας. Για καθέναν από μας, υπάρχει άλλη ερωτική δύναμη μέσα του που εκφράζεται διαφορετικά. Ο ήρωας του βιβλίου ήρθε αντιμέτωπος με τόσο έντονα συναισθήματα και ο έρωτας, ίσως το μεγαλύτερο από όλα, ήταν αναπόσπαστο κομμάτι τους. Όλοι μας έχουμε ανάγκη τον έρωτα για να συνεχίσουμε να ζούμε. Σε οποιαδήποτε μορφή του. Ο ήρωας ίσως τον είχε λίγο μεγαλύτερη ανάγκη προσπαθώντας να βρει έκφραση στην αγάπη για την μάνα του και την πατρίδα.
–Διαβάζουμε το βιβλίο στο σήμερα, που ο πόλεμος δεν έχει ακόμη σταματήσει, αλλά περιφέρεται στα μήκη και πλάτη της γης. Τελικά, πάντα ο λαός είναι που αδικείται κι όχι τα κυβερνώντα πρόσωπα, κάτι που αποδεικνύεται στην ιστορία, καταγράφεται και στο μυθιστόρημά σας. Ποια θεωρείτε ότι είναι η χειρότερη από τις καταστάσεις στις οποίες θα περιέλθουν οι στρατιώτες της ιστορίας;
Νοιώθω πως αυτό που πλήγωσε περισσότερο εκείνους τους στρατιώτες, είναι η άρνηση στην μνήμη. Η πατρίδα δεν τους αναγνώρισε παρά δεκάδες χρόνια αργότερα με έναν τελείως τυπικό τρόπο. Και δυστυχώς, η ιστορία που διδάσκεται στους νέους μας, ακόμα τους αγνοεί. Αυτή η εκμηδένιση των ηρωικών στιγμών που θα μπορούσαν να φωτίζουν το μέλλον μας, είναι ίσως η μεγαλύτερη δοκιμασία των ανθρώπων αυτών. Οι πολιτικοί, συνήθως κατώτεροι των περιστάσεων, δεν δίνουν λύσεις. Ο λαός είναι αυτός που έχει την δύναμη να τα αλλάξει όλα. Η ιστορία εξάλλου το έχει αποδείξει τρανά. Οι αναγνωρίσιμοι διεθνείς ήρωες είναι άνθρωποι που ανήκουν στον λαό και όχι στους πολιτικούς τους. Η προσωπική μου άποψη είναι πως οι σύγχρονοι πολιτικοί δεν αγαπούν τους ήρωες.
-Η λύση/λήξη της περιπέτειας είναι απελευθερωτική, οδηγεί το άτομο και προς την ελεύθερη ζωή αλλά και προς την απελευθέρωση από την στενότητα των «πρέπει», των υποχρεωτικών από την κοινωνία συναισθημάτων. Θα μπορούσατε να μας πείτε λίγα λόγια για αυτό;
Το τέλος του πολέμου, απελευθέρωσε τα σώματα αυτών των ανθρώπων, αλλά καταλαβαίνετε ότι οι ψυχές τους δεν θα μπορέσουν ποτέ να απελευθερωθούν. Ζώντας βέβαια μια τέτοια εμπειρία, η ζωή αλλάζει το πρόσωπό της και σε κοιτάει με ελεύθερα μάτια. Οι κοινωνικές συμβάσεις και τα «πρέπει» όπως τα αναφέρετε, γίνονται πολύ μικρά και ασήμαντα, όπως τους αρμόζει.
Αναδημοσίευση συνέντευξης από το https://www.paremvasiculture.gr/ – Ερωτήσεις: Άννα Μαμάτσιου
