Του Δημήτρη Μεσόγειου
Στο διάβα των αιώνων η Μεσόγειος και ιδιαίτερα η ανατολική Μεσόγειος έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια ιστορία, έχει αποτελέσει το λίκνο λαμπρών πολιτισμών (των τριών κύριων μονοθεϊστικών θρησκειών συμπεριλαμβανομένων), οι οποίοι έχουν επηρεάσει τον ρου ολόκληρου του πλανήτη.
Και σήμερα όμως τα τεκταινόμενα στην λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου, στα οποία έχουμε αναφερθεί εκτενώς σε προηγούμενα φύλλα της εφημερίδας μας, προσλαμβάνουν παγκόσμια διάσταση, προσδίδοντας παγκόσμια σημασία και ρόλο στις εξελίξεις στην περιοχή.
Αυτός είναι ο βασικός λόγος που επανερχόμαστε στα ανοιχτά θέματα και προβλήματα της περιοχής της ανατολικής Μεσογείου, αλλά και λόγω του ότι αφορά άμεσα και την χώρα μας.
Να υπενθυμίσουμε μια ουσιαστική μας θέση (βλ.το άρθρο «Ο γόρδιος δεσμός της ανατολικής Μεσογείου» σε προηγούμενο φύλλο), ότι επιχειρείται «…αναθεώρηση γεωγραφικών συνόρων, εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, ζωνών πολιτικής και οικονομικής επιρροής, με βάση όχι πλέον τα συμφέροντα κάποιων ισχυρών κρατών, αλλά τα συμφέροντα των μεγάλων πολυεθνικών κολοσσών, οι οποίοι έχουν ήδη ξεκινήσει ένα νέο μοίρασμα του κόσμου.»
Αν και για πολλούς συμπολίτες μας, αλλά και αρκετούς «αναλυτές», το θέμα και τα προβλήματα περιστρέφονται γύρω από την αντιπαράθεση Ελλάδας – Τουρκίας, τα οποία φυσικά και είναι υπαρκτά, οι φίλοι αναγνώστες της εφημερίδας μας γνωρίζουν την «μεγάλη εικόνα», ότι βρισκόμαστε στην δίνη μιας συνεχώς οξυνόμενης σφοδρής και αδυσώπητης μάχης των μεγάλων πολυεθνικών κολοσσών και των κυβερνήσεων εκείνων των χωρών, που πολιτικά έχουν αναλάβει την «κάλυψη» και «εκπροσώπησή» τους.
Ας δούμε λοιπόν ποια είναι εκείνα τα νέα δεδομένα που προσδίδουν παγκόσμια σημασία και ρόλο στις εξελίξεις στην περιοχή.
Πρώτον, η εμπλοκή της Τουρκίας, με τις «πλάτες» βέβαια των Η.Π.Α., σε περιοχές άμεσου και ζωτικού ενδιαφέροντος άλλων ισχυρών «παικτών» του πλανήτη:
• Καύκασος, Ναγκόρνο Καραμπάχ, στην «αυλή» της Ρωσσίας, υποστηρίζοντας ενεργά (και στρατιωτικά) το Αζερμπαϊτζάν
• Κεντρική Ασία, πάλι σε ζωτικό χώρο ρωσσικών συμφερόντων, υιοθετώντας πατερναλιστικό ρόλο έναντι των τουρκόφωνων κρατών της περιοχής
• Κριμαία, διακηρύσσοντας ότι δεν αναγνωρίζει την ρωσσική κυριαρχία επί της περιοχής
• Κίνα, υποστηρίζοντας τους αυτονομιστές Ουιγούρους στην δυτική Κίνα
• Αραβικός κόσμος, προσπαθώντας να ηγηθεί των μουσουλμάνων σε παγκόσμιο επίπεδο
• Ευρώπη, όξυνση στις σχέσεις της με την Γαλλία, προκαλώντας αρνητικές αντιδράσεις των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών
• Συνεχίζεται η εμπλοκή της σε Συρία και Λιβύη κοντράροντας τα συμφέροντα της Ρωσσίας και ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών.
Δεύτερον, η Ρωσσία εντείνει την δραστηριότητά της γενικά, αλλά και ειδικά στην περιοχή της Μεσογείου, πατώντας «γερά» στη Συρία:
• Επισκέψεις του υπουργού εξωτερικών Σ. Λαβρόφ σε Κύπρο και Ελλάδα σε μια προσπάθεια υπεράσπισης των οικονομικών και γεωπολιτικών της συμφερόντων, αλλά και αντίκρουσης της δράσης Η.Π.Α. – Τουρκίας
• Συνέχιση και ενίσχυση της παρουσίας και δράσης της στην Λιβύη
• Περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεών της με τις αραβικές χώρες, στο πλαίσιο του Ο.Π.Ε.Κ., προσδοκώντας περιορισμό των αμερικανικών πετρελαϊκών συμφερόντων στην περιοχή
• Έντονη δραστηριότητα για την οριστική αποπεράτωση του βόρειου αγωγού στην Βαλτική
• Αποφασιστική στάση στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία, αντικρούοντας την δράση Η.Π.Α. – Τουρκίας.
Τρίτον, η Ε.Ε. παρά την επίσημη πολιτική των ίσων αποστάσεων, στην πράξη δρα διασπασμένη, σερνόμενη πίσω απ’ τα συμφέροντα μεγάλων πολυεθνικών κολοσσών της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας. Παρ’ όλα αυτά, η ουσιαστική στήριξη της Τουρκίας εκ μέρους της Γερμανίας και η όξυνση των σχέσεών της με την Γαλλία δημιουργεί προϋποθέσεις ενεργότερης εμπλοκής στην περιοχή αμερικανικών, ρωσσικών και κινεζικών συμφερόντων.
Η κατάσταση αυτή αποτελεί, κατά τη γνώμη μας, ακόμη μία απτή ένδειξη της πορείας προς την διάλυση της Ε.Ε., τουλάχιστον με την μορφή που υφίσταται σήμερα.
Τέταρτον, ο αραβικός κόσμος βρίσκεται σε περίοδο ανακατατάξεων:
• Ορισμένες χώρες του κόλπου επανεκκινούν τις διπλωματικές τους σχέσεις με το Ισραήλ, προκαλώντας αντιδράσεις και εκ μέρους της Τουρκίας
• Δημιουργείται ενός είδους συνασπισμός των μουσουλμανικών χωρών του Κόλπου με «επικεφαλής» τα Αραβικά Εμιράτα και στήριξη βέβαια της Σαουδικής Αραβίας, με στόχο να αντικρουστεί η προσπάθεια της Τουρκίας να ηγηθεί του παγκόσμιου ισλαμικού κόσμου
• Η Αίγυπτος συνεχίζει την πολιτική της απέναντι στην Τουρκία σε σχέση με την κατάσταση στην Λιβύη, συντηρώντας το καλό κλίμα των σχέσεών της με Ρωσσία, Γαλλία και Ελλάδα.
Πέμπτον, η Κίνα συνεχίζει σταθερά και συστηματικά την προώθηση των συμφερόντων στην περιοχή, με κύριο στόχο τις υποδομές. Είναι εμφανής και εδώ ο πόλεμος με τις Η.Π.Α. για τα λιμάνια και το 5G, με όποιες συνέπειες μπορεί να έχει στις σχέσεις τους με τις χώρες της Μεσογείου.
Έκτον, οι Η.Π.Α. συνεχίζουν τις έντονες παρεμβάσεις τους στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου για επανάκτιση του κυρίαρχου ρόλου στην περιοχή:
• Επισκέψεις του υπουργού εξωτερικών Μ. Πομπέο σε Κύπρο, Ελλάδα, Τουρκία σε μια προσπάθεια υπεράσπισης των οικονομικών και γεωπολιτικών της συμφερόντων, αλλά και αντίκρουσης της δράσης Ρωσσίας, Κίνας
• Στήριξη των διπλωματικών σχέσεων Αραβικών χωρών με το Ισραήλ
• Έντονη δραστηριότητα για μη αποπεράτωση του ρωσσικού βόρειου αγωγού στην Βαλτική
• Στήριξη της Τουρκίας στις δράσεις της σε Καύκασο, Κεντρική Ασία, Λιβύη.
Από όλα τα παραπάνω, νομίζουμε, γίνεται κατανοητό ότι οι εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου αποκτούν μια ιδιαίτερη, παγκόσμια σημασία και συνεπώς ξεπερνούν τα στενά όρια μιας ελληνο-τουρκικής διένεξης. Και στην παγκόσμια σκακιέρα συχνά θυσιάζονται κάποια πιόνια!
Παρά την στήριξη που παρέχεται, κατά το δοκούν, από διάφορες πλευρές σε διάφορες δραστηριότητες της Τουρκίας, από πουθενά δεν φαίνεται καμμία στήριξη στην παραπάιουσα τουρκική οικονομία. Και τα ελληνικά αιτήματα παραπέμπονται σε διαπραγματεύσεις, συνήθως «στημένες» και στα διεθνή διακαστήρια, που «δικάζουν» έχοντας εκ των προτέρων την απόφαση στο τραπέζι.
Αυτό που χρειάζεται στους λαούς της περιοχής είναι να δουν καθαρά τα προβλήματα, να κατανοήσουν τα συμφέροντά τους, τα λαϊκά συμφέροντα, να βρουν τρόπους υπεράσπισής τους και δρόμους επιβολής τους.
