Κόσμος και ΜΜΕ συχνά το αποκαλούν «γυναικείο ποδόσφαιρο». Αλήθεια, τι σημαίνει «γυναικείο» ποδόσφαιρο; Η εκφορά αυτή υποδηλώνει πως πρόκειται για ένα άλλο, διαφορετικό ποδόσφαιρο από εκείνο που παίζουν οι άνδρες. Σαν το άθλημα να χαρακτηρίζεται από το φύλο. Ωστόσο ο βιολογικός παράγοντας δεν καθορίζει το σχήμα της μπάλας, το χορτάρι, τους κανόνες, τα συναισθήματα. Μήπως η τέχνη υιοθετεί τον φυλετικό αυτοπροσδιορισμό του καλλιτέχνη; Όχι. Έτσι και για το κατά κανόνα πιο δημοφιλές άθλημα του πλανήτη. Το ποδόσφαιρο. Δεν αλλάζει.
Είναι απλά ποδόσφαιρο, αυτό που έκανε τον Αλμπέρτ Καμύ να γνωρίσει την ηθική και την αίσθηση του καθήκοντος, αυτό που ύμνησαν οι σπουδαίοι. Αυτό το ζήτημα το απείρως πιο σοβαρό από τη ζωή και τον θάνατο, όπως είπε κάποτε ο θρύλος της Λίβερπουλ Μπιλ Σάνκλι. Το ποδόσφαιρο δεν έχει φύλο. Το δήλωσε πρόσφατα και η κορυφαία αυτή την στιγμή ποδοσφαιρίστρια στον κόσμο, η μεσοεπιθετικός της Μπαρτσελόνα, Αλέξια Πουτέγιας. Κι επειδή οι λέξεις δεν αποτυπώνουν μόνο την πραγματικότητα, την φτιάχνουν κιόλας, αν θέλουμε να αναφερθούμε στο ποδόσφαιρο που παίζεται από γυναίκες ας χρησιμοποιήσουμε την πιο δόκιμη φράση: «ποδόσφαιρο γυναικών».
Και για να… μην έχουμε αμφιβολίες ας επισημανθεί ότι οι κοινωνιολόγοι διαχωρίζουν τους όρους «βιολογικό φύλο» και «κοινωνικό φύλο». Το βιολογικό φύλο αναφέρεται στην βιολογική ταυτότητα του άνδρα και της γυναίκας, ενώ το κοινωνικό φύλο αναφέρεται στις κοινωνικά δομημένες προσδοκίες και συμπεριφορές που σχετίζονται με το «ανδρικό» και το «γυναικείο». Το βιολογικό φύλο αποδίδεται βιολογικά, ενώ το κοινωνικό φύλο αποτελεί προϊόν πολιτισμικής εκμάθησης.
Προς έκπληξη όλων όσοι θεωρούν πως το ποδόσφαιρο γυναικών είναι λιγότερο σημαντικό ή εμπορικά μη βιώσιμο, έρχεται μια άβολη αλήθεια -ιστορικά αποδεδειγμένη- που λέει ότι κάποτε ήταν ακόμη πιο δημοφιλές από το ποδόσφαιρο ανδρών στο Ηνωμένο Βασίλειο, από τη μήτρα του οποίου γεννήθηκε το άθλημα! Πιθανότατα να παρέμενε πιο δημοφιλές αν δεν περιοριζόταν βίαια από την FA και δεν χανόταν στο σκοτάδι της παρηκμασμένης κοινωνίας του μεσοπολέμου. Αξίζει να αναφέρουμε ότι πριν από το 1918 οι γυναίκες στη Μεγάλη Βρετανία δεν είχαν καν δικαίωμα ψήφου (ψήφισαν σε γενικές εκλογές για πρώτη φορά στις 14 Δεκεμβρίου του 1918).
Ο πρώτος επίσημα καταγεγραμμένος αγώνας στην Αγγλία καταγράφεται το 1895, 32 χρόνια μετά την ίδρυση της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας, ενώ στη Σκωτία το παρθενικό επίσημο παιχνίδι διεξήχθη το 1892. Το ποδόσφαιρο γυναικών γεννήθηκε στους χώρους εργασίας. Εκεί όπου βρίσκονταν μαζί, οργανωμένα, πολλές γυναίκες. Γεννήθηκε στα εργοστάσια! Οι Dick, Kerr’s Ladies FC, που πήραν το όνομα του εργοστασίου πυρομαχικών Dick, Kerr & Co με έδρα το Πρέστον, ιδρύθηκαν το 1917 κι έγιναν γρήγορα το talk of the town, προσελκύοντας χιλιάδες θεατές στους αγώνες τους.
Στην Boxing Day του 1920 στο Γκούντισον Παρκ συγκεντρώθηκαν 53.000 θεατές (και περισσότεροι από 14.000 κλεισμένοι έξω από το στάδιο) για να παρακολουθήσουν το παιχνίδι των Dick, Kerr’s Ladies FC ενάντια στις St. Helen’s Ladies. Αριθμός προσέλευσης ρεκόρ για το Νησί. Και για να γίνουν οι μάλλον απαραίτητες συγκρίσεις, ο τελικός του Κυπέλλου Αγγλίας Ανδρών εκείνης της χρονιάς, μεταξύ Άστον Βίλα και Χάντερσφιλντ στο «Στάμφορντ Μπριτζ», ο πρώτος μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Κυπέλλου, είχε προσελκύσει 50.018 οπαδούς!
Την εποχή όμως που το γυναικείο ποδόσφαιρο στην Αγγλία γινόταν ελκυστικό για τον ίδιο -ή και περισσότερο- κόσμο εν συγκρίσει με το επαγγελματικό ποδόσφαιρο ανδρών, το Συμβούλιο της Αγγλικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (FA) στις 5 Δεκεμβρίου του 1921 ενέκρινε ψήφισμα που απαγόρευε στα επαγγελματικά ανδρικά σωματεία να φιλοξενούν αγώνες γυναικών στα γήπεδά τους αναφέροντας ότι «το παιχνίδι του ποδοσφαίρου είναι αρκετά ακατάλληλο για γυναίκες και δεν πρέπει να ενθαρρύνονται»! Η δημοτικότητα της ομάδας -που απειλούσε εκείνη την ανδρών- ήταν κατ’ ουσίαν αυτή που οδήγησε την FA να απαγορεύσει το άθλημα στις γυναίκες προφασιζόμενη την «προστασία» τους. Η απαγόρευση κράτησε πίσω το άθλημα για τις γυναίκες για μισό αιώνα. Τελικώς άρθηκε το 1971. Το πού θα βρισκόταν σήμερα αν δεν είχε επιβληθεί εκείνη η απαγόρευση είναι ένα από τα μεγάλα «what if» του αθλητισμού. Το ιστορικό ταξίδι του αθλήματος συνεχίζει εκτενώς παρακάτω. Κάνουμε μια παύση εδώ για να έρθουμε στα εν Ελλάδι δεδομένα.
Από τις συζητήσεις με αθλήτριες και ανθρώπους που έχουν ταυτιστεί με την έννοια «ποδόσφαιρο γυναικών στην Ελλάδα» καθίσταται σαφές πως δεν στερούμαστε σε ικανότητα, ταλέντο και τακτικές/τεχνικές αρετές, πως η κατάσταση συνεχώς βελτιώνεται -κυρίως την τελευταία πενταετία- αλλά και ότι ακόμα βρισκόμαστε στα χαμηλότερα στρώματα της Ευρώπης. Τόσο σε αναπτυξιακό επίπεδο, όσο και στο πεδίο του ανταγωνισμού, των εγκαταστάσεων, της οργάνωσης των πρωταθλημάτων, των αμοιβών, των προπονητών. Το πολύ – πολύ αισιόδοξο είναι ότι εκλείπουν σε μεγάλο βαθμό παλαιότερες προκαταλήψεις και στερεότυπα που ήθελαν το ποδόσφαιρο αμιγώς ανδρικό άθλημα και ότι η πλειονότητα των γονέων της σημερινής γενιάς «αγκαλιάζουν» με πολύ μεγαλύτερη θέρμη και σεβασμό την ενασχόληση των κοριτσιών τους με το σπορ.
Γιατί παίζει ποδόσφαιρο ένα κορίτσι; Γιατί του αρέσει, έτσι απλά! Παιχνίδι είναι στις μικρές ηλικίες για όλα τα παιδιά! Δεν το βλέπουν… επαγγελματικά! Ούτε κάνουν μακροπρόθεσμα πλάνα για να γίνουν… «Πουτέγιας», «Χαμ» και «Μάρτα». Κι αυτό το παιχνίδι βοηθά τα κορίτσια τόσο ή και περισσότερο από εκείνα που ασχολούνται με το μπάσκετ, το βόλεϊ, τον στίβο ή την κολύμβηση που είναι ιδιαιτέρως δημοφιλή στις μικρές ηλικίες.
Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία έρευνας της UEFA σε 4.128 κορίτσια και νεαρές γυναίκες ηλικίας 13 ετών και άνω από έξι χώρες της Ευρώπης με διαφορετική κουλτούρα (Δανία, Αγγλία, Γερμανία, Ισπανία, Πολωνία και Τουρκία)…
- Το 80% των κοριτσιών που συμμετέχουν σε μια ποδοσφαιρική ομάδα έχουν μεγαλύτερη σιγουριά και αυτοπεποίθηση σε σύγκριση με τα κορίτσια που ασχολούνται με κάποιο άλλο άθλημα (74%).
- Το 54% των κοριτσιών συμφώνησαν στο «ανησυχώ λιγότερο για το τι σκέφτονται οι άλλοι για μένα ως αποτέλεσμα του αθλήματος μου» σε σύγκριση με το 41% εκείνων που ασχολούνται με άλλα αθλήματα.
- Το 58% των κοριτσιών ηλικίας 13-17 ετών δήλωσαν ότι έχουν ξεπεράσει το πρόβλημα έλλειψης αυτοπεποίθησης ως αποτέλεσμα του ποδοσφαίρου, σε σχέση με το 51% των κοριτσιών άλλων σπορ.
- Το 48% δήλωσε ότι έχει περισσότερη αυτοσυγκέντρωση ως αποτέλεσμα του ποδοσφαίρου, σε σύγκριση με το 40% εκείνων που ασχολούνται με άλλα αθλήματα.
Η δομή του ποδοσφαίρου Γυναικών στην Ελλάδα
Η βραχύβια ιστορία του ποδοσφαίρου γυναικών στη χώρα μας ξεκινά το 1986 σε επίπεδο οργανωμένου πρωταθλήματος. Τα πρώτα τρία χρόνια ωστόσο (μέχρι το 1989) το πρωτάθλημα ήταν ανεπίσημο και το διοργάνωναν τα ίδια τα σωματεία. Το 1989/90 η ΕΠΟ δημιούργησε την Επιτροπή Γυναικείου Ποδοσφαίρου που πήρε υπό την σκέπη της το ποδόσφαιρο Γυναικών και ανέλαβε να διοργανώσει το πρωτάθλημα. Το 1992 δημιουργήθηκε και η Β’ Εθνική Κατηγορία, ενώ πλέον υπάρχει και Γ’ Εθνική.
Εως το 2003 το πρωτάθλημα (της Α’ Εθνικής) ήταν ενιαίο. Από το 2004 ως το 2011 άρχισε να διεξάγεται σε δύο φάσεις. Στην Α΄ φάση οι ομάδες ήταν χωρισμένες σε δύο ομίλους με βάση γεωγραφικά κριτήρια (Βόρειος & Νότιος όμιλος). Οι καλύτερες ομάδες κάθε ομίλου (ο αριθμός διέφερε ανά περίοδο) προκρίνονταν στην τελική φάση, όπου διεξάγονταν διπλές νοκ άουτ αναμετρήσεις ή ένας όμιλος με δύο γύρους.
Την περίοδο 2010-2011 το πρωτάθλημα έγινε ξανά ενιαίο, με τη συμμετοχή 13 ομάδων, οι οποίες μειώθηκαν σε δέκα κατά την επόμενη περίοδο και παρέμειναν ως την περίοδο 2016-17. Από την περίοδο 2017-18 συμμετέχουν δώδεκα ομάδες. Το πρωτάθλημα διατηρήθηκε ενιαίο μέχρι και τη σεζόν 2019-2020 όταν χωρίστηκε εκ νέου σε δύο ομίλους και δύο φάσεις διεξαγωγής!
Αυτή την στιγμή στη χώρα μας υπάρχουν:
– Το Πρωτάθλημα Α’ Κατηγορίας Γυναικών το οποίο έχει 2 ομίλους των 9 ομάδων και διεξάγεται σε δύο φάσεις (Α’ και Β’)
– Το Πρωτάθλημα Β’ Κατηγορίας Γυναικών το οποίο έχει 4 ομίλους των 9 – Προβιβάζονται οι 4 πρώτες ομάδες κάθε ομίλου και υποβιβάζονται οι 2 τελευταίες ομάδες κάθε Ομίλου (συνολικά 8).
– Το Πρωτάθλημα Γ’ Κατηγορίας Γυναικών το οποίο αποτελείται από 8 ομίλους (με γεωγραφικά κριτήρια) των 5 ομάδων – Προβιβάζονται οι πρώτες ομάδες κάθε ομίλου
Στην Α’ Κατηγορία μετέχουν οι εξής ομάδες: Στο Βόρειο όμιλο οι ΠΑΟΚ, Αρης, Θεόνη Τρίκαλα 2011 ΑΟ, Λάρισα, Ακαδημία Ελπίδες Καρδίτσας 94, Καστοριά, Δόξα Δράμας 2016, Γιάννενα, Αγροτικός Αστέρας Ευόσμου. Και στο Νότιο όμιλο οι Εργοτέλης, Άβαντες Χαλκίδας, ΟΦΗ, Ολυμπιάδα Υμηττού, Αστέρας Ρεθύμνου, Οδυσσέας Γλυφάδας, ΑΕΚ Μεσολογγίου, Αγία Παρασκευή, Φείδων Άργους.
Στη Β’ Κατηγορία μετέχουν οι: Πανσερραϊκή, Ροδόπη 87΄, Κιλκισιακός, Εθνικός Καλαμάτας, Αετοί, Θεσσαλονίκης 2015, Νεφέλες ΑΠΣ, Βόλος 2004, Ιάσων Ιλίου, Παμπαιανικός, Αθηναϊκή ΑΕ, Αγίου Δημητρίου, Νέες Ατρομήτου 2018, Νέοι Δραπετσώνας ΑΟ, Βριλήσσια, Λεοντικός ΑΣ, Πήγασος Θριασίου 2012 ΑΟ, Ίκαρος Πετρωτού ΑΟ, Ατρόμητος Ζαρουχλέικων, Χανιά ΑΟ, Αμαζόνες Κορινθίας ΑΠΣΓ, Άρης Κορίνθου ΑΟ, Τριαντών Ιαλυσού ΑΣ, Σταυρός Καλυθίων, Δόξα Πηγαδακίων ΑΟ, Μαγνησιακός ΑΣΒ, Σειρήνα Γρεβενών ΑΟ, Λέοντες Θεσσαλονίκης ΑΟ, Νίκη Τραγανού ΑΠΟ, Διαγόρας Ραχών ΑΓΣ, Σαπφώ ΑΠΣ, Βασίλισσα Νότου ΠΟΙ, Ποντίων Δραπετσώνας ΑΣ, Τράχωνες Αλίμου ΑΟ, Κωακός Φιλίνος ΑΟ, Καρυάτιδες Σπάρτης, Ατρόμητος Αθηνών, Αστέρας Αγίας Βαρβάρας, Βασίλισσα Θράκης.
Στη Γ’ Κατηγορία, χωρισμένες σε επτά ομίλους, μετέχουν οι εξής ομάδες: Μέντεκας Καλαμαριάς, Σουφλί 2018, Ποντιακός Αλεξ., Καβάλα ‘86, Αναγέννηση Αλεξ., Εθνικός Αλεξ., Veria Ladies, Αμαζόνες Θεσπρωτίας, Απειρωτάν Ανατολής, Κέρκυρα, Κεραυνός Θεσπρωτίας, Κοίλων Κοζάνης, ΝΠΣ Βόλος, Λέοντες Τυρνάβου, Τρίκαλα, Πιερίδες Μούσες, Νηριήδες Φθίας, Λαμία, ΜΑΣ Κούκου, ΑΕΚ, Άγιος Θωμάς, ΑΕ Λήμνου, Γυναίκες Περιστερίου, Ακράτητος, Παναθηναϊκός, ΠΑΣ Λέσβου, ΑΟ Μελισσίων, Παιανιακός, Αιολικός, Θρίαμβος Χαϊδαρίου, Αστέρας Χαλκίδας, ΑΕ Μυκόνου, Φοίνικας Καλλιθέας, Φωστήρας Καισαριανής, Απολλωνίδες Ερέτριας, Νέοι Εργοτέλη, Ζωή ΑΟ, ΑΟ Χάλης Βαρυπέτρου, Εθνικός ΟΦΠΦ, Στίλβη Χανίων.
Σχεδόν 100 σωματεία, 94 για την ακρίβεια, συμμετέχουν στα πρωταθλήματα, παρά τη νέα πραγματικότητα που έφερε μαζί της η πανδημία τα τελευταία δύο χρόνια! Σωματεία απ΄άκρου εις άκρο, σε όλη τη χώρα! Παρά την επέλαση του Covid-19 η οποία έβαλε φρένο σε προγραμματισμένες δράσεις της ΕΠΟ για την διάδοση του ποδοσφαίρου Γυναικών και δημιουργώντας περαιτέρω προβλήματα σε έναν ήδη πολύ δύσκολο δρόμο για κάθε κορίτσι που θέλει να ασχοληθεί με το άθλημα. «Λόγω πανδημίας, δύο χρόνια τα κορίτσια ήταν ανενεργά. Δεν έπαιζαν ποδόσφαιρο. Κάποιες ομάδες αναγκάστηκαν να αποσυρθούν λόγω οικονομικών δυσκολιών» λέει η Κατερίνα Φαλίδα, προπονήτρια της Εθνικής Κορασίδων, πτυχιούχος του ΤΕΦΑΑ του πανεπιστημίου Αθηνών με ειδικότητα το ποδόσφαιρο, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Διοίκηση του Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και του διπλώματος UEFA Pro.
Η Ομοσπονδία διπλασίασε τα χρήματα στα σωματεία τα δύο τελευταία χρόνια σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν τη βιωσιμότητά τους, ενώ η τελευταία πριν από την εμφάνιση του κορονοϊού στη ζωή μας έρευνα της UEFA για τη συμμετοχή κοριτσιών και γυναικών στο ποδόσφαιρο έδειξε αύξηση 200% στα δελτία την τελευταία πενταετία! Και παρά την πανδημία, από τις 14 ομάδες που συμμετέχουν αυτή την στιγμή στο πρωτάθλημα της Superleague γυναικεία τμήματα έχουν μόνο επτά (ανήκουν στον Ερασιτέχνη). Οι ΠΑΟΚ, Αρης, Ατρόμητος στην Α’ Εθνική και οι Παναθηναϊκός, ΑΕΚ, ΟΦΗ, Βόλος ΝΠΣ στη Γ’ Εθνική.
«Θα βοηθούσε αν όλοι οι μεγάλοι σύλλογοι έκαναν γυναικεία τμήματα, θα υπήρχε μεγαλύτερος ανταγωνισμός. Και για τους φιλάθλους, αν υπήρχε ένα ντέρμπι, μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Όπως και από τα ΜΜΕ θα υπήρχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Είναι ένας κύκλος αυτός», μας λέει η αρχηγός του ΠΑΟΚ, Θωμαή Βαρδαλή, ερωτηθείσα σχετικά με το πώς θα μπορούσε να αναπτυχθεί περαιτέρω το ποδόσφαιρο Γυναικών στη χώρα μας. Στο ίδιο μήκος κλίματος και τα λόγια της Τατιάνας Γεωργίου, διεθνούς μέσου που αγωνίζεται στην Τσεζένα: «Έτσι θα βελτιωθεί η κατάσταση στη χώρα. Αν κάνουν όλοι οι μεγάλοι σύλλογοι τμήματα γυναικών. Όπως έκανε ο Παναθηναϊκός. Να υπάρχει ανταγωνισμός. Να μη θέλουν οι Ελληνίδες να φύγουν στο εξωτερικό για να εξελιχθούν».
Ο Αντώνης Πριόνας, ομοσπονδιακός τεχνικός επί σειρά ετών σε Νεάνιδες – Κορασίδες – Γυναίκες (και νυν επικεφαλής του τμήματος ανάπτυξης ποδοσφαίρου στην ανερχόμενη Καλλιθέα του πρώην παίκτη Ολυμπιακού και ΑΕΚ, Πέτρου Φιλιππάκου), σημειώνει: «Μόνο αν συμβεί αυτό θα αναπτυχθεί περισσότερο το σπορ, κακά τα ψέματα. Αν αναπτυχθεί υπό την αιγίδα των επαγγελματικών ομάδων των ανδρών, ώστε να υπάρχει οικονομική σταθερότητα και σταδιακά ακόμα μεγαλύτερη δημοφιλία».
Άνθρωποι του ποδοσφαίρου Γυναικών στην Ελλάδα αναφερόμενοι στα προβλήματα του αθλήματος, στέκονται στο ότι δεν έχουν όλες οι ομάδες της Superleague 1 και της Superleague γυναικεία τμήματα. Oμως αυτό μάλλον δεν είναι το σημαντικότερο πρόβλημα για το ποδόσφαιρο γυναικών στην Ελλάδα. Το σημαντικότερο είναι πως για τα κορίτσια τα οποία δεν θα καταφέρουν να κάνουν το επαγγελματικό άλμα στο εξωτερικό, το πράγμα αρχίζει να δυσκολεύει μετά τα 23-25… Με λίγα λόγια, στις αναπτυξιακές ηλικίες το άθλημα ειδικά αυτή την περίοδο γνωρίζει τεράστια άνθηση στη χώρα μας (παρά τις φτωχότατες υποδομές, τα λιγοστά γήπεδα, το γεγονός ότι δεν έχουν όλοι οι προπονητές τα απαραίτητα διπλώματα) όμως δεν μπορεί να «κρατήσει» τις αθλήτριες όταν γίνεται πια έντονο το «βιοποριστικό» θέμα!
Η συντριπτική πλειονότητα των κοριτσιών στις ομάδες της πρώτης κατηγορίας παίρνουν τα παλιά… καλά «οδοιπορικά». Η’ έστω ένα «χαρτζιλίκι» που δεν αρκεί ούτε για τον λογαριασμό της ΔΕΗ που λέει ο λόγος (τον παλιό, όχι τον… καινούριο των τελευταίων μηνών). Συνέπεια αυτού είναι ότι πολλά κορίτσια, ακόμα και πολύ – πολύ ταλαντούχα, να «απομακρύνονται» από τις ομάδες και το σπορ από τα 24 – 25 χρόνια τους και έπειτα, όταν καλούνται να βρουν σταθερό εισόδημα και επαγγελματικό προσανατολισμό.
«Οι περισσότερες παίκτριες στην Ελλάδα δεν αμείβονται. Παίρνουν μόνο τα οδοιπορικά ή υπογράφουν κάποιο ιδιωτικό συμφωνητικό» μας λέει η Κατερίνα Φαλίδα και η Βεατρίκη Σαρρή που αγωνίζεται στην Μπέρμιγχαμ, κάνει την – αδόκιμη και σε επίπεδο αντρών – σύγκριση: «Στην Αγγλία το ποδόσφαιρο γυναικών στην Α’ Εθνική είναι επαγγελματικό. Υπάρχουν συμβόλαια με κατώτερο τις 18.000 λίρες τον χρόνο κι ανώτερο περίπου τις 300.000. Ακόμα και στην Β’ Εθνική οι περισσότερες ομάδες είναι επαγγελματικές με τους μισθούς να κυμαίνονται από 18.000 ως 35.000 λίρες ετησίως».
Στην Ιταλία, όπου το ποδόσφαιρο γυναικών εκτινάσσεται την τελευταία πενταετία παρά τις δυσκολίες, οι συνθήκες είναι ευοίωνες: «Στην Τσεζένα έχουμε μηνιαίο μισθό, μας παρέχουν σπίτι, διατροφή και τα μεταφορικά. Στη μεγάλη κατηγορία, επί παραδείγματι στη Γιουβέντους, οι αμοιβές είναι καλύτερες. Κυμαίνονται κατά μέσο όρο στις 40-60.000 τον χρόνο», τονίζει η Τατιάνα Γεωργίου.
Αυτή μοιάζει να αποτελεί τη μεγαλύτερη «πληγή» για το ποδόσφαιρο γυναικών στην Ελλάδα καθώς ακόμα και στον μόνιμο πρωταθλητή ΠΑΟΚ οι μισθοί των κοριτσιών είναι χαμηλοί. Αποδεικνύεται, επίσης από το πόσο… εύκολα φεύγουν για το εξωτερικό (ακόμα και για την Κύπρο όπου οι αμοιβές είναι μεγαλύτερες!) οι πιο αξιόλογες παίκτριες ή και από τις κλήσεις στην Εθνική Ελλάδας. Δεν είναι, όμως, οι (μη) αμοιβές το μοναδικό αγκάθι…
Ο Αντώνης Πριόνας ένας αυθεντικός «μερακλής» του ποδοσφαίρου, ο οποίος όμως είναι (εκτός πολλών άλλων) και λέκτορας εφαρμογών Φυσικής Αγωγής στο Συγκρότημα Ευρίπου, δηλαδή τη «δορυφορική» Πανεπιστημιούπολη του ΕΚΠΑ στα Ψαχνά Ευβοίας, μας δίνει τη συνοπτική εικόνα: «Πρώτον, χρειάζεται ενημέρωση, επικοινωνία, προβολή. Δεν είναι δύσκολο, ούτε χρειάζεται τεράστιο μπάτζετ. Είχαμε κάνει ένα πρόγραμμα με την ΕΠΟ το 2019, αλλά εν συνεχεία διακόπηκε λόγω κορονοϊού. Δεν υπάρχει στα σχολεία το ποδόσφαιρο την ίδια στιγμή που τα προηγούμενα χρόνια έρχονταν γονείς και μας ρωτούσαν ‘πού να γράψω την κόρη μου;’. Το δεύτερο πρόβλημα, εκτός φυσικά από τις ελλιπέστατες εγκαταστάσεις είναι τα αναπτυξιακά πρωταθλήματα. Μέχρι τα 12 χρόνια τους τα κορίτσια μπορούν να γυμνάζονται μαζί με τα αγόρια. Μετά, όμως και μέχρι τα 17 που μπορούν να παίξουν στις γυναικείες ομάδες, μπορούν να αγωνιστούν μόνο σε τοπικά τουρνουά. Πρέπει οπωσδήποτε να οργανώσουμε πρωταθλήματα για κορασίδες, αλλά και U21 και U23.Τρίτον, πρέπει οι προπονητές να έχουν δίπλωμα UEFA και ποδοσφαιρική πείρα. Και ασφαλώς απαιτείται αγάπη από την ομοσπονδία. Απαραίτητα τεχνικός διευθυντής ποδοσφαίρου γυναικών και στελέχη τα οποία θα ασχολούνται αποκλειστικά με την ανάπτυξη και οργάνωση του αθλήματος σ’ όλη τη χώρα».
Πώς και πόσο διαφέρει ένας παίκτης από μία παίκτρια;
Για να το κάνουμε… λιανά: τα κορίτσια που θέλουν να ξεκινήσουν το ποδόσφαιρο απευθύνονται κατά κύριο λόγο σε Ακαδημίες Αγοριών. Δεν έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε πρωταθλήματα ανάλογα την ηλικιακή τους κατηγορία. Την ίδια στιγμή που οι επονομαζόμενες «μεγάλες ομάδες» μέχρι τα 15 έχουν ξεχωρίσει ήδη τα wonder boys εντάσσοντάς τα στις Ακαδημίες τους και προσφέροντάς τους τη δυνατότητα να αφοσιωθούν 100% σ’ αυτό, τα κορίτσια δεν έχουν ούτε σε αυτό το πρωταρχικό στάδιο ίσες ευκαιρίες. Πώς και πόσο διαφέρει (περισσότερο όσο μεγαλώνει ασφαλώς…) ένας παίκτης από μία παίκτρια; Μια συνοπτική εικόνα είναι η εξής…
*ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΓΟΡΙΩΝ – ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ
- ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΟΝΤΑ
α) Ταχύτητα → υπερτερούν οι άντρες.
β) Δύναμη → υπερτερούν οι άντρες.
γ) Συναρμογή – ευλυγισία → υπερτερούν οι γυναίκες.
Κατά συνέπεια:
α) ο ρυθμός της προπόνησης, καθώς και του αγώνα, είναι πιο γρήγορος στο αντρικό ποδόσφαιρο.
β) τα άλματα, τα σουτ, οι μεγάλες μεταβιβάσεις, οι στατικές φάσεις διαφοροποιούνται μεταξύ των δύο φύλων, είναι πιο άμεσες και με μεγαλύτερο εύρος στο ανδρικό ποδόσφαιρο.
γ) οι κινήσεις με ιδιαίτερη ευκολία σε μικρότερο χώρο (περιορισμένο) καθώς και οι διεισδύσεις είναι περισσότερες στο γυναικείο ποδόσφαιρο, αν συνοδεύονται και από υψηλή τεχνική.
- ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ
α) Δείκτης νοημοσύνης – αντίληψης → υπερτερούν οι γυναίκες (κυρίως κάτω των 18).
β) Διάθεση – πάθος – όρεξη υπερτερούν οι γυναίκες.
γ) Γρήγορη εναλλαγή συναισθημάτων και προσαρμογή στις πραγματικές συνθήκες → υπερτερούν οι άντρες.
Κατά συνέπεια:
α) η αφομοίωση νέων μεθόδων – ασκήσεων (κυρίως τακτικής) γίνεται πιο γρήγορα στο ποδόσφαιρο γυναικών.
β) η συνεργασία είναι πιο ευχάριστη στο γυναικείο ποδόσφαιρο, λόγω του ότι μια γυναίκα είναι πιο αφοσιωμένη και θα κάνει περισσότερες θυσίες για την προτεραιότητα της, δηλαδή την ενασχόλησή της με το ποδόσφαιρο.
γ) οι άντρες προσαρμόζονται γρηγορότερα και ευκολότερα στις εναλλαγές συναισθημάτων που απαιτούνται από τη διακύμανση του σκορ σε έναν αγώνα, γιατί έχουν μεγαλύτερη εμπειρία, μιας και η ενασχόληση τους με το ποδόσφαιρο στην χώρα μας ξεκινάει περίπου στην ηλικία των οκτώ ετών, ενώ για τις γυναίκες στην ηλικία των δώδεκα.
Οσο για τις εγκαταστάσεις: «Όταν έπαιζα εγώ ποδόσφαιρο, αλλάζαμε στο γήπεδο», θυμάται η κυρία Φαλίδα.«Ακόμα και σήμερα κάποιες φορές οι προπονήσεις των γυναικών προγραμματίζονται στις δέκα το βράδυ λόγω του ότι δεν υπάρχουν γήπεδα μόνο για τα γυναικεία τμήματα, γεγονός πολύ αποτρεπτικό για ένα κορίτσι» μας λέει χαρακτηριστικά.
Παρόλα αυτά, εν μέσω των δυσκολιών, τα κορίτσια πλέον ονειρεύονται τον εαυτό τους στον διεθνή χάρτη του ποδοσφαίρου. «Θέλουν να σπάσουν τα σύνορα της χώρας τους και να παίξουν σε πιο προηγμένα πρωταθλήματα (ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία). Δεν συμβιβάζονται» είναι μια από τις διαπιστώσεις της προπονήτριας της Εθνικής Κορασίδων. Οι προοπτικές των υποτροφιών προσφέρουν αυτό το ρεαλιστικό δικαίωμα στο όνειρο. Πανεπιστήμια – κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες- δίνουν τη δυνατότητα σε κορίτσια να σπουδάζουν και να εξελίσσονται παράλληλα αθλητικά. Ομως ίσως αυτό να είναι το step up της επόμενης γενιάς. Η σημερινή έχει να υπερηφανεύεται για τις αθλήτριες που χρόνο με το χρόνo ταξιδεύουν όλο και περισσότερο.
Πάρτε μια γεύση: Βεατρίκη Σαρρή – Μπέρμιγχαμ (1η κατηγορία Αγγλίας), Ελένη Μάρκου – Βασιλεία (1η κατηγορία Ελβετίας), Δανάη Καλδαρίδου – Club de Albergaria (1η κατηγορίας Πορτογαλίας), Ελένη Κακαμπούκη – Λουγκάνο (1η Ελβετίας), Νίκη Μιχαλοπούλου – Μεντίκ Κονίν – (1η κατηγορία Πολωνίας), Δέσποινα Χατζηνικολάου – Νάπολι – (1η κατηγορία Ιταλίας), Τατιάνα Γεωργίου – Τσεζένα (2η κατηγορία Ιταλίας) Ειρήνη Νεφρού – Pink Bari (2η Ιταλίας), Αναστασία Σπυριδωνίδου – Pink Bari (2η κατηγορία Ιταλίας), Χριστιάνα Κιάμου – Σαν Μαρίνο (2η Ιταλίας), Σοφία Κόγκουλη – Tavagnacco – (2η κατηγορία Ιταλίας), Ιωάννα Χαμαλίδου – Άρης Λεμεσού (1η κατηγορία Κύπρου), Γρηγορία Πούλιου – Άρης Λεμεσού (1η κατηγορίας Κύπρου), Δήμητρα Καραπέτσα – Άρης Λεμεσού (1η κατηγορία Κύπρου), Ιφιγένεια Γεωργαντζή – Λευκοθέα (1η κατηγορία Κύπρου), Νικολέτα Πίτσιου – Άρης Λεμεσού (1η κατηγορία Κύπρου), Μαρία Μπάσκα – Ομόνοια (1η κατηγορία Κύπρου), Μαρία Παλαμά – Diósgyőri VTK (2η κατηγορία Ουγγαρίας), Χρύσα Βοΐλα – DVTK Női Labdarúgó – (2η κατηγορία Ουγγαρίας), Αθανασία Μωραϊτου – SV Meppen – (2η κατηγορία Γερμανίας).
Όλες αυτές οι κοπέλες δεν παράτησαν το «όνειρο». Έμειναν πιστές στις εικόνες που έπλασε η παιδική τους φαντασία. Έμειναν πιστές στο χορτάρι, στη μυρωδιά του, στις τέσσερις γραμμές και τους κανόνες του. Δεν αποχώρησαν από τον χώρο του ποδοσφαίρου παρά τα «ελληνικά» εμπόδια που υψώθηκαν μπροστά τους φράζοντάς τους τον δρόμο, όταν άρχισαν να αντιμετωπίζουν πιο «σοβαρά» την ενασχόλησή τους με το άθλημα. Οι περισσότερες γεννήθηκαν και ανατράφηκαν ποδοσφαιρικά στην Ελλάδα. Σε «πλαστικά» γήπεδα της πόλης τους. «Τρύπωσαν» σε έναν κόσμο όπου η κυρίαρχη άποψη τον θέλει φτιαγμένο μόνο για τα αγόρια. Διεκδίκησαν τη θέση τους, ρίζωσαν, άνθισαν, έσπειραν για την επόμενη γενιά.
Το «εμπάργκο» της FA και των ευρωπαϊκών χωρών
Οι γυναίκες έχουν αποδείξει από την πρώτη στιγμή που το ποδόσφαιρο έγινε ριζικό κομμάτι της κοινωνίας, ότι προκαλούν και εισπράττουν τα ίδια, αγνά συναισθήματα για την ολόγιομη θεά. Μπορεί να έμειναν για δεκαετίες ολόκληρες αποκομμένες από το γήπεδο χάνοντας έδαφος στην ανάπτυξη του δικού τους ποδοσφαιρικού «σύμπαντος». Μπορεί τα εμπόδια να υπήρξαν μαζικά κι απροσπέλαστα, ωστόσο, οι εκατομμύρια γυναίκες που αγαπούν το ποδόσφαιρο κατάφεραν να παίξουν ποδόσφαιρο και να το εντάξουν πια στη σφαίρα της δημοφιλίας. Δημοφιλίας συγκριτικά υποδεέστερης του ποδοσφαίρου των ανδρών, με ερωτήματα να εγείρονται για τη χαοτική ανισορροπία των δύο πεδίων εν έτει 2022, αλλά αρκούντως σημαντικής κι ολοένα αυξανόμενης για να αποδεικνύει έμπρακτα πως οι γυναίκες έπαιζαν, παίζουν και θα παίζουν για πάντα μπάλα.
Το ποδόσφαιρο γυναικών δεν προέκυψε ετεροχρονισμένα, όπως κάποιοι λανθασμένα θεωρούν. Ήταν πάντα εκεί, ριζωμένο ιδίως στην καρδιά της βρετανικής κοινωνίας, που πρώτη από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες καλωσόρισε τον μετέπειτα αυτοαποκαλούμενο ως «βασιλιά των σπορ». Ο πρώτος επίσημα καταγεγραμμένος αγώνας στην Αγγλία χρονολογείται το 1895, 32 χρόνια μετά την ίδρυση της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας, ενώ στη Σκωτία το παρθενικό επίσημο παιχνίδι διεξήχθη το 1892. Όλα αυτά αποτέλεσαν τους «καρπούς» μιας διεργασίας που εξελισσόταν παράλληλα με την άνθιση του ποδοσφαίρου ανδρών και που κορυφώθηκε στη διάρκεια του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Οι πρώτες ομάδες δημιουργήθηκαν, ο κόσμος ενθάρρυνε μέσω της παρουσίας του στα γήπεδα και η προσέλευση σε ματς της Boxing Day του 1917 ξεπέρασε τις 20 χιλιάδες. Από μια ιρλανδική ομάδα που ενέπνευσε τα «Σκληρά κορίτσια» (Rough Girls, διάσημο μυθιστόρημα που μεταφέρθηκε και στο θέατρο το 2021) ως τις British Ladies και τις Dick, Kerr Ladies F.C., πρωτεργάτριες ομάδες των εργοστασίων που άφησαν εποχή στην Αγγλία, η ποδοσφαιρική ζωή των γυναικών ήταν πέρα για πέρα ζωντανή μέχρι και το 1921. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο σχηματίστηκαν ομάδες από τη Γαλλία που άρχισαν να περνούν το Κανάλι της Μάγχης και να περιοδεύουν στην Αγγλία αντιμετωπίζοντας τις καλύτερες των καλύτερων, όμως το μονοπάτι που ακολούθησε ήταν δύσβατο. Η άνοδος της ακροδεξιάς και το αναδυόμενο κύμα ενός δεύτερου πολέμου που θα ακολουθούσε λιγότερο από μια εικοσαετία αργότερα, έβαλε πρόωρο φρένο στις ποδοσφαιρικές επιδιώξεις της γυναίκας. Η FA απαγόρευσε το ποδόσφαιρο γυναικών επικαλούμενη… ιατρικούς ειδικούς, με την αιτιολόγηση πως το άθλημα δεν ταιριάζει στις γυναίκες και πως δεν πρέπει να ενθαρρύνεται, οδηγώντας έτσι τις «μάχιμες» λάτρεις του να βρουν διέξοδο στα γήπεδα ράγκμπι. Μια απαγόρευση που διήρκεσε μισό αιώνα, πολύ περισσότερο δηλαδή απ’ όσο οι συρράξεις και τα συντηρητικά ακροδεξιά κινήματα. Ήταν προφανές πως δεν επρόκειτο για μια τυχαία συγκυρία, αλλά το πρώτο σημείο των καιρών. Την Αγγλία ακολούθησε η Νορβηγία το 1931, η Γαλλία το 1932, η Βραζιλία το 1941, η Δυτική Γερμανία το 1955.
Ο χρόνος που χάθηκε, πολύτιμος. Για δεκαετίες το ποδόσφαιρο για τις γυναίκες τέθηκε σε «χειμερία νάρκη», ήταν ουσιαστικά αόρατο στην κοινωνική σφαίρα. Περισσότερο μια μυστική, υποβόσκουσα μορφή έκφρασης, η οποία περίμενε καρτερικά να σπάσει τα δεσμά της και να γίνει διαθέσιμη για κάθε γυναίκα. Δεν ήταν λίγες οι αντισυστημικές προσπάθειες, κόντρα στο ρεύμα, κόντρα στις απαγορεύσεις και τον συντηρητισμό. Ποτέ δεν έσβησε η «σπίθα», υπήρξαν πάντοτε εκείνα τα σύνολα γυναικών που γίνονταν φάροι της ποδοσφαιρικής ύπαρξης για εκατομμύρια άλλες γυναίκες του πλανήτη, λαμβάνοντας συμμετοχή σε επίλεκτα τουρνουά σε χώρες όπου το καθιστούσαν δυνατό. Το νομικό και κοινωνικό καθεστώς, άλλωστε, ήταν το στοιχείο που είχε επηρεάσει σε πρώτο χρόνο τις τύχες του ποδοσφαίρου γυναικών κι αποτέλεσε τον κύριο παράγοντα για να ξαναμπεί στις ράγες του.
Από τη de facto πατρίδα του Μέξικο Σίτι, στην αναγέννηση της Πασαντίνα
Το ποδόσφαιρο δεν γνωρίζει από σύνορα. Ανήκει, βέβαια, στις δικές του πατρίδες. Πολλές μόχθησαν για να το οικειοποιηθούν, μα τι σημασία έχει να αναδείξεις τη «Μέκκα», σε κάτι που στην περίπτωση των γυναικών παρέμενε για χρόνια ανενεργό, χωρίς η ευθύνη να είναι δική τους; Για να φτάσει σε σημείο, όμως, να καλύπτει σήμερα το χαμένο έδαφος και να διαμορφώνει τη δική του ελίτ, χρειάστηκε να συντελεστεί η αλλαγή μακριά από την Ευρώπη. Συγκεκριμένα, στο Μέξικο Σίτι. Εκεί όπου το 1971 διοργανώθηκε το πρώτο, ανεπίσημο Παγκόσμιο Κύπελλο γυναικών, χτίζοντας τη «γέφυρα» για κάθε ίχνος ανάπτυξης και επίσημη διοργάνωση που απολαμβάνουμε σήμερα!
Αγγλία, Μεξικό, Αργεντινή, Ιταλία, Γαλλία και Δανία έδωσαν ραντεβού στην πρωτεύουσα του Μεξικού και βίωσαν πρωτόγνωρες καταστάσεις. Το ποδόσφαιρο γυναικών στη Βόρεια Αμερική αν και όχι τόσο ευρέως διαδεδομένο, χάρισε στιγμές ευφορίας και «παραζάλης» σε έναν ολόκληρο λαό, που διψούσε για ποδόσφαιρο και υποδέχθηκε τη διοργάνωση ως την ιδανική συνέχεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου των ανδρών που είχε διεξαχθεί έναν χρόνο νωρίτερα με πρωταθλήτρια τη Βραζιλία του Πελέ.
Οι παίκτριες των έξι χωρών, ορισμένες εξ αυτών ανήλικες, αντιμετωπίζονταν ως σταρ. «Φλας», συνεντεύξεις, αποθέωση από χιλιάδες οπαδούς. Εικόνες που είχαν σβήσει με το πέρασμα των χρόνων από τις προπολεμικές συνθήκες. Μην ξεχνάμε πως η άρση της απαγόρευσης στην Αγγλία σημειώθηκε τρεις μήνες μετά τη λήξη του Παγκοσμίου Κυπέλλου του Μεξικό το 1970, δείγμα της δυναμικής του.
Τον τελικό του 1971 στο στάδιο «Αζτέκα» παρακολούθησαν 110.000 ψυχές. Μπορεί η διοργανώτρια, το Μεξικό, να ηττήθηκε από τη Δανία με 3-0, στην πραγματικότητα, όμως, εκείνο το Μουντιάλ χάρισε πολλά περισσότερα σε όλες τις συμμετέχουσες χώρες. Περισσότερο από όλους στο ίδιο το ποδόσφαιρο γυναικών, που είχε μόλις αποδείξει πως δεν… ξεχνιέται και χάρη στην υποδειγματική οργάνωση από χορηγούς όπως η «Martini» του ομώνυμου ποτού, η οποία χρηματοδότησε το ταξίδι και τη διαμονή για τις αποστολές των έξι ομάδων, ήταν έτοιμο να «γιγαντωθεί». Όπως του άξιζε. Οπως και συνέβη.
Μπορεί να πέρασαν 20 χρόνια, αλλά το πρώτο αναγνωρισμένο Μουντιάλ από τη FIFA χαράχθηκε με «χρυσά» γράμματα το 1991 στα γήπεδα της Κίνας και επιβεβαίωσε τις προσδοκίες. Το ποδόσφαιρο γυναικών ήταν απαγορευμένο μέχρι το 1970 στη χώρα, η τηλεοπτική κάλυψη του τουρνουά περιορισμένη, ενώ και η επικοινωνιακή διαχείριση της FIFA που ανησυχούσε ότι ένα γυναικείο Μουντιάλ γυναικών υπό την αιγίδα της θα κόστιζε στο «brand» που είχε χτίσει, κάθε άλλο παρά απογείωνε τις πιθανότητες επιτυχίας. Προς έκπληξη όλων, όμως, τα κινεζικά γήπεδα γέμισαν. Σχεδόν 65.000 φίλαθλοι παρακολούθησαν τον τελικό στη Γκουανγκζού, όπου οι ΗΠΑ έγιναν η πρώτη επίσημη τροπαιούχος. Ήταν η αρχή για την απόλυτη «έκρηξη» του ποδοσφαίρου γυναικών και της Team USA, η οποία και ακούστηκε σε όλη της την ένταση το 1999. Στο Μουντιάλ της Πασαντίνα.
Το τουρνουά της GOAT, Μία Χαμ, της Μπράντι Τσαστέιν και του πιο iconic πανηγυρισμού στην ιστορία του ποδοσφαίρου γυναικών, όταν μετά το νικητήριο πέναλτι στον τελικό επί της Κίνας έβγαλε τη φανέλα της κι αποκάλυψε τον ειδικό αθλητικό στηθόδεσμο που φορούσε. Μία λήψη λυτρωτική, που έγινε «viral» πριν καν εισαχθεί ο όρος στην καθομιλουμένη, ένα σύμβολο του τουρνουά και της ελευθερίας για κάθε γυναίκα που έπαιζε ή επιθυμούσε να παίξει ποδόσφαιρο, για καθεμία απ’ όλον τον κόσμο, αθλήτρια και μη. Πάνω από 90.000 άνθρωποι παρακολούθησαν από το γήπεδο εκείνη τη στιγμή, περίπου 40 εκατομμύρια το έκαναν από την τηλεόραση, με κομμένη την ανάσα στη διαδικασία των πέναλτι.
Η παρέα της Λόκγουντ κόντρα στον σεξισμό
Ενθουσιασμός, φόβος, ένα τολμηρό βήμα προς το άγνωστο. Το κοκτέιλ συναισθημάτων ήταν διάχυτο στα 30.000 πόδια επί αέρος. Κατά την προσγείωση, όμως, η… απογείωση της αδρεναλίνης ήταν πρόδηλη. «Ήταν κάτι απίστευτα σουρεαλιστικό, σαν να πηγαίνεις ένα ταξίδι στη Νάρνια. Κανείς δεν μας είχε προετοιμάσει για ένα τόσο τεράστιο πλήθος με τόσο χαμό. Ήταν απίστευτο» δήλωνε η Κρις Λόκγουντ, μέλος της αποστολής της εθνικής Αγγλίας κατά την άφιξή τους στο Μεξικό. Μιας αποστολής αποτελούμενη από μερικές κοπέλες γεμάτες τρέλα, που αδιαφόρησαν για τη στάση της FA και ναύλωσαν πτήση από την Αγγλία για να βρεθούν το καλοκαίρι του 1971 σε ένα ανεπίσημο Παγκόσμιο Κύπελλο. Δίχως κάποιο εχέγγυο επιτυχίας, δίχως έγκριση, δίχως καν μια στοιχειώδη υποστήριξη από την Ομοσπονδία της ίδιας τους της χώρας. Άλλωστε η FA τα τελευταία 50 χρόνια μόνο υπέρ δεν ήταν της γυναικείας χειραφέτησης. Από το 1921 οι Άγγλοι είχαν απαγορεύσει το ποδόσφαιρο γυναικών και το αίτημα ενός μεμονωμένου γκρουπ δεν θα μπορούσε να αποβεί από μόνο του ικανό για να αλλάξει τη στάση τους. Πώς θα μπορούσε άλλωστε από τη στιγμή που ο σεξισμός επικρατούσε για δεκαετίες σε ολόκληρη την Ευρώπη και Νότια Αμερική; Πώς θα μπορούσε όταν ακόμα και σε κραταιές χώρες, το ποδόσφαιρο γυναικών είχε απαγορευτεί ως κάτι αφύσικο, ως κάτι εξωγήινο προς τη γυναικεία φύση, όπως δήλωνε επισήμως και με άκρα αλαζονεία η Δυτική Γερμανία. Ο συντηρητισμός ήταν η νόρμα και χρειαζόταν μια ομάδα αποστατριών για να σπάσει το κατεστημένο. Τη γενική αντίληψη πως ποδόσφαιρο και γυναικείο σώμα ήταν έννοιες παράταιρες.
Η γενιά της Λόκγουντ όμως κατάφερε να σπάσει τα δεσμά. Σ’ ένα Μουντιάλ που είχε την απαραίτητη προώθηση από την ίδια τη διοργανώτρια αρχή, με δοκάρια βαμμένα ροζ, διαφημιστικές πινακίδες και μια ομάδα μάρκετινγκ, προσηλωμένη και αφοσιωμένη να κεντρίσει το ενδιαφέρον του γυναικείου κοινού, οι Αγγλίδες έριξαν τον οβολό τους για να επέλθει η αλλαγή. Μια αλλαγή που ανάγκασε τρεις μήνες αργότερα την FA να επιτρέψει έπειτα από μισό αιώνα στις γυναίκες να διευθύνουν επίσημες διοργανώσεις, να επιτρέψει στο άθλημα να είναι καθολικό. Μπορεί ακόμα το τελευταίο προπύργιο του σεξισμού και της άνισης μάχης τους να μην είχε πέσει, όμως ήταν ένα βήμα προς τις σύγχρονες συνθήκες. Μια δικαίωση για εκείνες που πρεσβεύουν την ισότητα, για εκείνες που ύψωσαν ανάστημα από την Βικτωριανή εποχή και τις πρώτες τάσεις φεμινισμού, αμφισβητώντας τα status quo περί θηλυκότητας και κλωτσώντας μια μπάλα κόντρα «στην ίδια τους τη φύση». Και η γενιά του 1971 ήταν μόνο η αρχή.
Ακόμα τα εμπόδια ήταν πολλά και ως επί το πλείστον φαινομενικά ανυπέρβλητα, όμως βήμα – βήμα το ποδόσφαιρο γυναικών κέρδιζε έδαφος. Ακόμα κι όταν ισχυρές προσωπικότητες συμπεριφέρονταν με τρόπο επαίσχυντο. Κόντρα σε πρόσωπα όπως εκείνο του πρώην προέδρου της FIFA, Σεπ Μπλάτερ, ο οποίος σε μια αποστροφή του λόγου μίλησε για γυναικεία μόδα και καυτά σορτσάκια που θα προσέλκυαν μεγαλύτερο κοινό. Πέρασαν 51 χρόνια μετά τη γενναία απόφαση μιας ομάδας Αγγλίδων να αμφισβητήσουν την παγιωμένη αρχή και οι περισσότεροι πλέον έχουν αντιληφθεί πως στην πραγματικότητα δεν επρόκειτο ποτέ για μια επανάσταση δίχως αιτία. Αντιθέτως, ήταν μια ροπή προς τη νομοτελειακή εξέλιξη. Ένα κάλεσμα του ίδιου του αθλήματος πως έφτασε επιτέλους η ώρα για αλλαγή…
Η ανάπτυξη στην Ευρώπη
Όσο η FIFA και η UEFA μετρούσαν τους πρώτους θεσμούς σε επίπεδο γυναικών και χώρες όπως η Δανία, η Νορβηγία και η Σουηδία τους κατακτούσαν, σε διασυλλογικό επίπεδο στην Ευρώπη η αναγνώριση καθυστερούσε. Χρειάστηκε να περάσει το κατώφλι ο 21ος αιώνας για να ανοίξει η πιο πρόσφατη εποχή του ποδοσφαίρου γυναικών. Το Women’s Champions League από την UEFA έκανε ποδαρικό τη σεζόν 2001-02, ενώ η προηγμένη Super League στην Αγγλία πήρε σάρκα και οστά μόλις το 2011. Μέχρι τότε, οι περισσότερες λίγκες πανευρωπαϊκά λειτουργούσαν σε ημι-επίσημο καθεστώς. Τα βήματα, όμως, επιταχύνθηκαν και η εξέλιξη είναι ορατή στο παρόν, από κάθε πρίσμα.
Χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Αγγλία και η Ισπανία διαθέτουν βέλτιστες «πρώτες κατηγορίες» κι αυτό φαίνεται κι από το… μονοπώλιο στους τελικούς του Champions League. Η ιταλική Serie A ετοιμάζεται για το ιστορικό βήμα από τη σεζόν 2022-23: το ποδόσφαιρο θα γίνει το πρώτο πλήρως επαγγελματικό σπορ για τις γυναίκες στην Ιταλία, χωρίς salary cap και με υψηλότερους μισθούς για τις ομάδες.
Η άνοδος των social media και της αθλητικής βιομηχανίας έχει αναγάγει δεκάδες αθλήτριες του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου στερεώματος σε «χρυσούς» ambassadors των κορυφαίων εταιρειών-χορηγών αποκομίζοντας μέσω των συμβολαίων τους όσα χρήματα υπολείπονται από τον ποδοσφαιρικό μισθό τους συγκριτικά με τους άνδρες.
Στην τελετή απονομής του «France Football», οι Χρυσές Μπάλες είναι πια δύο. Μία για τον κορυφαίο ποδοσφαιριστή και μία για την κορυφαία ποδοσφαιρίστρια στον πλανήτη. Πρόσφατα ήταν η Αλέξια Πουτέγιας, πρώτη κατά σειρά και ιστορική ήταν η Άντα Χέγκερμπεργκ το 2019, με την ακόμα πιο ιστορική την απάντησή της στο σεξιστικό σχόλιο του προσκεκλημένου DJ, Μάρτιν Σόλβεϊγκ περί twerking απέναντι σε μια επαγγελματία (πρωτ)αθλήτρια. Ενδιάμεσα, ασφαλώς, η παγκοσμίου βεληνεκούς και απήχησης, το role model της σύγχρονης εποχής, Μέγκαν Ραπίνο.
Τα τηλεοπτικά δικαιώματα εκτοξεύονται. Λίγκες όπως η WSL και το WCL υπογράφουν γενναίες ρήτρες εκατομμυρίων ευρώ. Πρόσφατα το Champions League περιήλθε σε καθεστώς κεντρικής διαχείρισης από τη φάση των ομίλων. Οι ομάδες βλέπουν τα έσοδα να πολλαπλασιάζονται και τους πόρους να πληθαίνουν. Τηλεοπτικά δίκτυα όπως το Sky Sports, το BBC, συνδρομητικές πλατφόρμες όπως το DAZN ή μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook και το YouTube μέσω της Google, συνάπτουν πια τεράστια deal στον κόσμο του ποδοσφαίρου γυναικών, ισχυροποιώντας τις βάσεις του και την προσέλκυσή του.
Το πιο σημαντικό από όλα, όμως, ίσως είναι οι ευκαιρίες που δίνονται πια στα νεαρά κορίτσια. Τα αναπτυξιακά προγράμματα που κάποτε συνιστούσαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας, παίζουν πια ρόλο καταλύτη στην προσπάθεια αύξησης του δυναμικού και της μετέπειτα ενδυνάμωσης του προϊόντος. Η αύξηση που παρατηρείται χρόνο με τον χρόνο προσεγγίζει εκατομμύρια νέες παίκτριες, η UEFA και η FIFA συνδράμουν με οικονομικά πακέτα και τεχνογνωσία για δημιουργία υπερσύγχρονων προγραμμάτων για τα νέα κορίτσια που ασχολούνται με το ποδόσφαιρο.
Η Team USA, η Ραπίνο και οι διαρκείς «μάχες» για ισότητα
Η κορωνίδα του ποδοσφαίρου γυναικών, η ομάδα που σαρώνει ό,τι βρει στο πέρασμά της! Η Team USA αποτελεί αδιαμφισβήτητα την πιο επιτυχημένη εθνική στον κόσμο με τέσσερα Παγκόσμια Κύπελλα (1991, 1999, 2015, 2019), τέσσερα χρυσά μετάλλια σε Ολυμπιακούς Αγώνες (1996, 2004, 2008, 2012) και οκτώ κατακτήσεις του Κυπέλλου της CONCACAF, ενώ για έξι συναπτά έτη (2008-2014) δέσποζε στην κορυφή του ranking της FIFA, διάρκεια που είναι η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη στην ιστορία του αθλήματος! Τα εξωφρενικά επιτεύγματα μιλούν από μόνα τους, όπως και το παλμαρέ τίτλων, με τις Αμερικανές να έχουν προσδώσει μεγαλύτερο κύρος στο ποδόσφαιρο γυναικών, στρέφοντας παράλληλα εκατομμύρια βλέμματα τα τελευταία χρόνια προς την αποκομμένη μεριά του βόρειου Ατλαντικού. Και μια κορυφαία ομάδα, φυσικά, απαρτίζεται από κορυφαίες παίκτριες. Άλεξ Μόργκαν, Κάρλι Λόιντ, Άμπι Γουάμπακ είναι μόνο μερικές από εκείνες που κατάφεραν να οδηγήσουν την εθνική των ΗΠΑ σε απλησίαστες κορυφές, όμως το όνομα της Μέγκαν Ραπίνο συνιστά κάτι το διαφορετικό! Θέλετε τα 62 γκολ σε 187 εμφανίσεις, το Χρυσό Παπούτσι και τη Χρυσή Μπάλα του 2019, τα ασύλληπτα επιτεύγματά της σε συλλογικό επίπεδο σε Αμερική και Γαλλία ή μήπως το απίστευτο τουρνουά στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012 που οδήγησε και στην κατάκτηση του Χρυσού Μεταλλίου;
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, το κεφάλαιο…. Ραπίνο χρειάζεται από μόνο του ξεχωριστό αφιέρωμα, όμως είναι η ακτιβιστική της δράση που τελικά έρχεται να κάνει τη διαφορά. Και μια φιγούρα που αμφισβητεί κάθε status quo, κάθε κατεστημένο για τον φεμινισμό και για το ποδόσφαιρο γυναικών δεν θα μπορούσε να μην έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και στη δικαστική διαμάχη της Team USA με την Ομοσπονδία των ΗΠΑ σχετικά με τις μισθολογικές διακρίσεις. Μια μάχη που ξεκίνησε με την μήνυση που κατέθεσαν οι 28 παίκτριες της Εθνικής των ΗΠΑ τον Μάρτιο του 2019 κατηγορώντας την Ομοσπονδία για «θεσμοθετημένη διάκριση λόγω φύλου». Η αγωγή που κατατέθηκε έγινε βάσει του νόμου περί ίσων αμοιβών και του τίτλου VII, του νόμου περί πολιτικών δικαιωμάτων, και επικεντρώθηκε σε δύο τομείς: τις ίσες αμοιβές και τις συνθήκες εργασίας.
Στις 22 Φλεβάρη ο πολυετής δικαστικός αγώνας έλαβε τέλος με τις παίκτριες των ΗΠΑ να κερδίζουν ένα εφάπαξ ποσό 22 εκατομμυρίων δολαρίων συν 2 ακόμα εκατομμύρια δολάρια σε έναν λογαριασμό που θα ωφελήσει τις παίκτριες της USWNT στους στόχους τους μετά την ολοκλήρωση της καριέρας τους -κάθε παίκτρια μπορεί να διεκδικήσει μέχρι 50.000 από το ποσό- και μια δέσμευση για ίση αμοιβή στα προσεχή τουρνουά που θα συμμετάσχουν (συμπεριλαμβανομένων των bonus του Παγκοσμίου Κυπέλλου).
Πηγή: gazzetta.gr
