Σε έναν κόσμο όπου η μάστιγα του λαϊκισμού απειλεί και πάλι να επωάσει το “αυγό του φιδιού”, η έξαρση της εγκληματικότητας μοιάζει σαν “να βάζει πλάτη” και παρεισφρέει στο μέλλον επηρεάζοντας τα νεανικά κοινά. Δεν ανακαλύψαμε την πυρίτιδα. Η βία και οι τραμπούκικες συμπεριφορές υπήρχαν ανέκαθεν στο σχολικό και δη στο εξωσχολικό περιβάλλον. Εκείνο που αλλάζει είναι η εποχή και τα παρελκόμενα αυτής. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και έκφρασης, το “χάσιμο” που προσφέρει το διαδίκτυο, η ισοπέδωση αξιών και η έλλειψη οραμάτων, η προσπάθεια να αμβλυνθούν γωνίες σε κρίσιμους τομείς όπως είναι η παιδεία, η αδυναμία των εκπροσώπων των θρησκειών να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες προκλήσεις και η απουσία φωτισμένων ηγετών είναι ορισμένες από τις αιτίες που συμβάλλουν στη δημιουργία κοινωνικών ανισοτήτων. Εκεί βρίσκεται και ο πυρήνας της έξαρσης της βίας και της εγκληματικότητας. Ο κοινωνιολόγος Emille Durkheim, σημειώνει πως «το έγκλημα θεωρείται ότι είναι ένα αναπόφευκτο αν και λυπηρό φαινόμενο, που οφείλεται στην αδιόρθωτη κακία του ανθρώπου· σημαίνει, δηλαδή, ότι αποτελεί έναν παράγοντα δημόσιας υγείας, ένα αναπόσπαστο μέρος όλων των κοινωνιών» (Α. Γιωτοπούλου – Μαραγκοπούλου, 1984). Η ανεπάρκεια που πολλές φορές παρουσιάζει η οικογένεια να καλύψει συναισθηματικά και ψυχολογικά τα παιδιά ή η αδυναμία να ανταποκριθεί στις ανάγκες τους πετώντας το μπαλάκι στη “δύσκολη εφηβεία” είναι μια ακόμη αιτία καλλιέργειας της νεανικής έντασης αφού τα παιδιά με την έκφραση της βίας κάποιες φορές βρίσκουν διέξοδο στη βία.
Στις βασικές αιτίες δημιουργίας θερμοκοιτίδων βίας είναι επίσης η ανέχεια, η υπερπροβολή ανάλογων περιστατικών βίας από τα ΜΜΕ αλλά και ορισμένα είδη μουσικής. Ως εδώ καλά… Και πως αντιμετωπίζουμε το φαινόμενο; . Η καταστολή είναι ένα μέρος της λύσης αλλά δυστυχώς ούτε επουλώνει την πληγή και κυρίως δεν προλαμβάνει. Ωστόσο οι νέες αλλαγές που δρομολογούνται στους Ποινικούς Κώδικες έχουν στη φιλοσοφία τους και τον παιδαγωγικό χαρακτήρα. Υπάρχουν όμως και άλλα βήματα που μπορούν να αποδώσουν καρπούς. Ένα από αυτά είναι η προσέγγιση του ζητήματος μέσα από τις τοπικές κοινωνίες όπως το παράδειγμα της Ολλανδίας. Επισημαίνει ο Χ. Δημόπουλος: «Ο νεοέλληνας νομοθέτης δεν κατάφερε ν’ αντιληφθεί πως η κοινότητα δεν ήταν μόνο διοικητική περιφέρεια, αλλά κυρίως εστία εφαρμογής πολιτιστικής, κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής. Εκεί που, κάποτε, οι κοινότητες ήταν φορείς κοινωνικού ελέγχου, κατευθύνοντας κι ελέγχοντας την ατομική κι ομαδική συμπεριφορά των μελών τους, κατέληξαν σήμερα τυπικοί διοικητικοί μηχανισμοί. Μόνο τελευταία, με τις πρόσφατες θεσμικές μεταρρυθμίσεις βελτιώθηκε η διοικητική – και μόνον – θέση της κοινότητας, ως πρώτου βαθμού τοπικής αυτοδιοίκησης» ( Δημόπουλος, Χ. (1998). Η κρίση του θεσμού της φυλακής και οι μη φυλακτικές κυρώσεις. Αθήνα-Κομοτηνή: Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, σελ. 247.) Μάλιστα ο Λ. Μπαμπαλιούτας, πάει ένα βήμα πιο μπροστά υπογραμμίζοντας ότι θα μπορούσε η βασική επιδίωξη των τοπικών συμβουλίων να είναι η ενίσχυση των δεσμών της γειτονιάς με στόχο την προστασία της τοπικής κοινωνίας μέσα από εγκληματοπροληπτικές δράσεις τοπικού χαρακτήρα. Η συμβολή της τοπικής αυτοδιοίκησης, μέσω των Τοπικών Συμβουλίων Πρόληψης της Παραβατικότητας (ΤοΣΠΠα) πρέπει να είναι ουσιαστική, άμεση και αποτελεσματική και αυτό που προέχει είναι η οργάνωση των υπηρεσιών και ο συντονισμός των φορέων που δραστηριοποιούνται σε θέματα της ευρύτερης κοινωνικής αλλά και ειδικότερα της αντεγκληματικής πολιτικής
«Ο θεσμικός ρόλος των Τοπικών Συμβουλίων Πρόληψης της Παραβατικότητας στη σύγχρονη τοπική αυτοδιοίκηση». Έγκλημα και Τιμωρία, Ενημερωτικό Δελτίο της Ελληνικής Εταιρείας Εγκληματολογίας. Αφιέρωμα: Συμμετοχικές Μορφές Πρόληψης του Εγκλήματος και Τοπικά Συμβούλια Πρόληψης της Εγκληματικότητας / Παραβατικότητας, Τεύχος 12, Σεπτέμβριος 2022, σελ. 64-78 [www.hscriminology.gr/wp-content/uploads/2022/09/crimeand-punishment-12.pdf].
Τι ωραία που ακούγονται όλα αυτά …
Μα όταν επανέρχεσαι στη πεζή πραγματικότητα νοιώθεις να κοιμήθηκες ξεσκέπαστος.
Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ!
Αντώνης Ι. Αντωνόπουλος
aantonopoulos10@gmail.com
