Στήριγμα στους λίγους και… υποσχέσεις στους πολλούς!
Εισαγωγή
Ο Κρατικός Προϋπολογισμός συνοψίζει κάθε χρόνο τα αποτελέσματα της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης και προσδιορίζει τις επιλογές της στον επόμενο χρόνο. Βέβαια οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα έχουν «εμπειρία» των αποτελεσμάτων της, η οποία είναι σε μεγάλη απόσταση από την εξωραϊσμένη εικόνα που δίνει η Εισηγητική Έκθεση. Στην τελευταία σημειώνεται με έμφαση, η «καλή πορεία της ελληνικής οικονομίας» (υπερδιπλάσιο ρυθμό ανάπτυξης από την ευρωζώνη, άνοδος εξαγωγών, αύξηση διαθέσιμου εισοδήματος μισθωτών, αποκλιμάκωση πληθωρισμού, άμβλυνση κοινωνικών ανισοτήτων, κ.ά.) και φυσικά εμμένει στη συνέχιση της ίδιας πολιτικής ως εγγύηση για θετική πορεία στο μέλλον.!!
Η προσεκτική ανάλυση…
Ωστόσο η προσεκτικότερη ανάλυση των οικονομικών δεικτών, αποκαλύπτει ότι η ελληνική οικονομία και κοινωνία, αντιμετωπίζει σοβαρά δομικά προβλήματα, με πρώτο το υψηλό ποσοστό ανεργίας (άνω του 10%), υψηλό πληθωρισμό και ακρίβεια, ιδιαίτερα στα τρόφιμα, ηλεκτρικό, στέγαση, κ.ά., οριακές αυξήσεις σε μισθούς που μόνιμα υστερούν του ΔΤΚ (Δείκτη Τιμών Καταναλωτή), οι συντάξεις διαχρονικά είναι «παγωμένες», μεγάλο έλλειμμα στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών που μειώνεται χάρις στο τουριστικό συνάλλαγμα, κλπ. Η επίκληση αύξησης του ΑΕΠ 2,2%, σε σχέση με 0,8% στην Ευρωζώνη, ως απόδειξη της καλής πορείας, δεν δίνει «πιστοποιητικό υγείας» στην ελληνική οικονομία, διότι η Ευρωζώνη είναι …«άρρωστη», δεδομένου ότι η αύξηση του ΑΕΠ σε διεθνές επίπεδο, κινείται κατά μέσο όρο 3,2%.!!! Συνοπτικά η ελληνική οικονομία βραδυπορεί και το βιοτικό επίπεδο του ελληνικού λαού υποβαθμίζεται (πάνω από το 70% των εργαζόμενων έχει πρόβλημα αξιοπρεπούς διαβίωσης). Ο νέος Προϋπολογισμός, μέσω των εσόδων και των δαπανών, εντείνει την ανισοκατανομή εισοδήματος, σε βάρος μισθωτών και συνταξιούχων και ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων, επιτείνοντας τη φτωχοποίηση τους.!!
Διαιώνιση του αντιλαϊκού φορολογικού συστήματος
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εισηγητικής Έκθεσης (σελ.102), τα συνολικά φορολογικά έσοδα το 2025, θα ανέλθουν σε 69,2 δις €, σε σχέση με 66,7 δις € το 2024 (αύξηση 3,7% σε σχέση με 2,8% του προβλεπόμενου ΔΤΚ. Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης θα προέλθει από την έμμεση φορολογία (από 36,4 δις σε 38,1 δις ή 4,7%) η οποία ως γνωστόν επιβαρύνει τα λαϊκά στρώματα. Ειδικότερα τα έσοδα από ΦΠΑ θα αυξηθούν από 25,3 δις, σε 26,6 δις € ή 5,1%!! Από την άλλη, οι φόροι εισοδήματος αυξάνονται από 24,2 δις σε 25,2 δις. Κι εδώ το μεγαλύτερο μέρος καλύπτεται από φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων (από 14,3 δις σε 15,2 δις ή αύξηση 6,3%) που κατά κύριο λόγο προέρχονται από μισθωτούς και συνταξιούχους. Αντίθετα οι φόροι εισοδήματος «νομικών προσώπων» που αφορούν κυρίως τη φορολογία κερδών (ΑΕ, ΕΠΕ, κλπ) αυξάνονται οριακά (από 7,8 δις σε 7,9 δις ή 1%). Όσο για το μεγάλο θέμα της φοροδιαφυγής, που αφορά τους «έχοντες και κατέχοντες» και κυρίως τις μεγάλες εταιρίες και πολυεθνικές, που με πρακτικές υπέρ/υπό-τιμολογήσεων, την απόκρυψη κερδών και εισοδημάτων σε «φορολογικούς παραδείσους» μέσω off-shore εταιριών και άλλες πρακτικές φοροδιαφυγής (λαθρεμπόριο καυσίμων, κ.ά.), δεν προβλέπεται κανένα ουσιαστικό μέτρο ελέγχου, πέρα από δημαγωγικές δηλώσεις για «πάταξη» φοροδιαφυγής και δίωξη μικρομεσαίων-επιχειρήσεων και …φορολόγηση των «μπουρμπουάρ» στην εστίαση.! Επί πλέον έχουμε τη «νόμιμη» φοροαποφυγή των μεγάλων εταιριών με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές κερδών και διάφορα «αναπτυξιακά κίνητρα», καθώς και τις σκανδαλώδεις φοροαπαλλαγές του εφοπλιστικού κεφαλαίου. Όλα τα παραπάνω σηματοδοτούν την αντιλαϊκή δομή του φορολογικού συστήματος, που διατηρείται με το νέο Προϋπολογισμό.
Οι κοινωνικές δαπάνες στην «κλίνη του Προκρούστη»
Οι συνολικές δαπάνες στο νέο Κρατικό Προϋπολογισμό (τακτικές και επενδύσεων) υπολογίζονται το 2025 σε 80,5 δις σε σχέση με 76,5 δις το 2024, αύξηση 5,2%. Ωστόσο οι δαπάνες κοινωνικού χαρακτήρα και μισθοδοσίας εργαζόμενων βρίσκονται στο στόχαστρο της «εξοικονόμησης πόρων»! Ειδικότερα οι συνολικές δαπάνες προς εργαζόμενους από 14.939 εκατ. το 2024, θα ανέλθουν σε 14.889 εκατ. το 2025 (-0,3%).! Επίσης οι τακτικές δαπάνες του Υπ. Παιδείας αυξάνονται οριακά, από 5.583 εκατ. σε 5.594 εκατ., του Υπ. Υγείας από 6.051 σε 6.608 εκατ., του Υπ. Πολιτισμού από 324 εκατ. σε 257 εκατ., του Υπ. Κοινωνικών Ασφαλίσεων από 18.047 σε 18.215 εκατ., του Υπ. Ανάπτυξης από 126 σε 123 εκατ., του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης από 389 σε 222 εκατ., του Υπ. Εσωτερικών από 3.511 εκατ. σε 3.449 εκατ. κλπ. Όσο για τις αναπτυξιακές δαπάνες (δημοσίων επενδύσεων και Ταμείου Συνοχής), μετά το 2020 κινούνται γύρω στο 4,7%-5,7% του ΑΕΠ. Ειδικότερα το 2025, προϋπολογίζονται σε 14,1 δις σε σχέση με 13,1 δις το 2024. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των συγκεκριμένων δαπανών, είναι ότι σε μεγάλο βαθμό έχουν μορφή επιχορηγήσεων και κινήτρων, κυρίως προς μεγάλες επιχειρήσεις. Για παράδειγμα η αξιοποίηση των πόρων του «Ταμείου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας» (ΤΑΑ), με την ένταξη 814 έργων συνολικού ύψους 35,95 δις €, τα 18,22 δις αφορούν επιχορηγήσεις και τα 15,73 δις € είναι σε δάνεια.! Όσο για τις επιχορηγήσεις προς στους ΟΤΑ, τους λεγόμενους «Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους» (ΚΑΠ), η αύξηση τους είναι οριακή (από 3.303 εκατ. σε 3.330 εκατ. €). Ειδικότερα στους ΟΤΑ α’ βαθμού, από 2.35 εκατ. το 2024 σε 2.557 εκατ. το 2025 και στους ΟΤΑ β’ βαθμού από 768 εκατ. σε 773 εκατ.!!
Σημαντικό μέρος των δαπανών θα πάει για πληρωμή τοκοχρεολυσίων του δημόσιου χρέους και δημιουργίας «αιματηρών» πλεονασμάτων, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις των Μνημονίων (από 4,4 δις ή 1,9% του ΑΕΠ το 2024, σε 3,5 δις ή 1,4% του ΑΕΠ το 2025). Οι συνολικές πληρωμές τοκοχρεολυσίων το 2024 εκτιμώνται σε 20,45 δις (13,4 δις χρεολύσια και 7,1 δις τόκοι). Το συνολικό δημόσιο χρέος το 2024 ανήλθε σε 365 δις ή 154% του ΑΕΠ, ενώ το 2025 εκτιμάται και πάλι σε 365 δις ή 147,5% του ΑΕΠ, το οποίο από 236,9 δις το 2024 προβλέπεται να ανέλθει σε 247,5 δις€ το 2025. Η τεράστια ετήσια «αιμορραγία» πόρων, εκτός από την επιβολή διαχρονικής λιτότητας σε βάρος εργαζόμενων, συνταξιούχων και λαϊκών στρωμάτων, έχει «θύμα» και τη δημόσια περιουσία μέσω της συνεχιζόμενης πολιτικής ιδιωτικοποιήσεων. Τα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις από 4,8 δις το 2024 προβλέπονται σε 1,9 δις το 2025. Το δημόσιο όλο και περισσότερο απογυμνώνεται από κερδοφόρους τομείς και τομείς προσφοράς κοινωνικών υπηρεσιών (συγκοινωνίες, υποδομές, επικοινωνίες, ύδρευσης, ενέργειας, κλπ), με αρνητικές κοινωνικές και αναπτυξιακές συνέπειες.
Η ανάγκη εναλλακτικής πολιτικής, ζωτικά αναγκαία
Η κυβέρνηση του Κ.Μητσοτάκη προσπαθεί με κάθε τρόπο να εξωραΐσει τις αντιλαϊκές επιλογές του νέου Προϋπολογισμού, καταφεύγοντας στο μοίρασμα προσωρινών μικρο-επιδομάτων εν όψει εορτών, δίνοντας παράλληλα πολλές υποσχέσεις για μείωση φόρων, αύξηση μισθών και συντάξεων… το 2027!! Πρόκειται για άκρως ανάλγητη πολιτική συμπεριφορά!
Αυτό που χρειάζεται άμεσα είναι, δραστική μείωση έμμεσων φόρων και μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης. Αύξηση αφορολόγητου και μείωση συντελεστών άμεσης φορολογίας σε μισθούς και συντάξεις. Άμεση αύξηση μισθών και συντάξεων στο ύψος του πληθωρισμού για την ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης και την τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Αύξηση φορολογίας μεγάλων εισοδημάτων και κερδών, κατάργηση φορολογικών προνομίων εφοπλιστών και μεγάλων επιχειρήσεων, ουσιαστική καταπολέμηση φοροδιαφυγής «εχόντων και κατεχόντων». Έλεγχος της ακρίβειας στα τρόφιμα και στο ηλεκτρικό ρεύμα, αύξηση δαπανών για την υγεία, παιδεία, πρόνοια, πολιτισμό, μείωση αντιπαραγωγικών δαπανών και δη στρατιωτικών που εξυπηρετούν σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ, κ.ά. Βασική προϋπόθεση για την προώθηση των παραπάνω, είναι η ενεργητική διεκδίκηση τους, από τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα, καθώς και η γενικότερη αλλαγή του συσχετισμού πολιτικών δυνάμεων για το άνοιγμα του δρόμου προς μια γενικότερη ριζοσπαστική στροφή στις ασκούμενες πολιτικές.
Γιάννης Τόλιος
Διδάκτωρ Οικονομικών,
ερευνητής-συγγραφέας
