Ένα χρόνο μετά την τελευταία μεγάλη πυρκαγιά & και με αφορμή το νέο σχέδιο “προστασίας”
Κυβερνήσεις , δήμαρχοι και ιδιωτικά συμφέροντα ροκανίζουν τον Υμηττό, καταστρέφουν τη ζωή μας
Ο Υμηττός έχει την ατυχία να βρίσκεται στο κέντρο του αστικού ιστού του λεκανοπεδίου. Η αδυναμία του κράτους να τον προστατεύσει σκόπιμη, αφού οι προτεραιότητες επικεντρώνονταν διαχρονικά στην εξυπηρέτηση μικρό- και μεγαλοσυμφερόντων και όχι στην εξυπηρέτηση των βασικών αναγκών των πολιτών για υγεία, παιδεία, κατοικία και αναψυχή. Αυτό τον έκανε εύκολη λεία σε επιδιώξεις κάθε σκοπού. Δεν χρειαζόταν να πληρώσει κάποιος για να καταλάβει ένα κομμάτι, οι εκτάσεις του ανήκαν σε όποιον προλάβαινε πρώτος.
Κάπως έτσι καταπατήθηκαν χιλιάδες στρέμματα. Οι πρόποδες του βουνού άλλαξαν μορφή γεμίζοντας κατοικίες, πολυτελείς βίλες, στρατόπεδα, νεκροταφεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα (ιδιωτικά και δημόσια), αθλητικές εγκαταστάσεις, χωματερές, σκουπιδότοπους και γενικά ό,τι βόλευε να εγκατασταθεί εκεί είτε από έλλειψη χρημάτων είτε επειδή αλλού ενοχλούσε. Και έρχονταν αναπόδραστα και οι πυρκαγιές να αποτελειώσουν την καταστροφή.
Παρ’ όλα αυτά ο Υμηττός ακόμη αντέχει. Ο ρόλος του στην ποιότητα της ατμόσφαιρας και του κλίματος της Αττικής είναι αναμφισβήτητος. Έχει ακόμα πλούσια βιοποικιλότητα και ποικιλία οικοτόπων. Έχουμε υποχρέωση να διατηρήσουμε και να επαυξήσουμε αυτά τα χαρακτηριστικά του, αν θέλουμε να έχουμε υψηλή ποιότητα διαβίωσης. Κι αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς κόπο και προσπάθεια. Ο Υμηττός δεν είναι το πάρκο της γειτονιάς μας. Είναι ένα οικοσύστημα πολύτιμο με πολυδιάστατα περιβαλλοντικά οφέλη για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου. Οφείλουμε να τον αφήσουμε στην ησυχία του για να μπορέσει να συνέλθει από τις πυρκαγιές και να τον προστατέψουμε από κάθε πίεση.
Το παρελθόν
Η πρώτη απόπειρα ολοκληρωμένου καθεστώτος προστασίας του βουνού έγινε το 1978, με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος που θέσπιζε έκταση 76.000 στρεμμάτων ως Α’ ζώνη προστασίας, άφηνε όμως παραθυράκια με τα οποία χτίστηκαν σ αυτήν περίπου 7.000 αυθαίρετα.
Το 2003 δόθηκε στην κυκλοφορία η περιφερειακή Υμηττού, ως κλάδος της Αττικής Οδού. Την ίδια χρονιά θεσπίστηκαν οι περιοχές ΝΑΤURA στην Ελλάδα, και ως τέτοια ορίστηκε και ο Υμηττός.
Το 2011 εκδόθηκε νέο Π.Δ. το οποίο θεσμοθέτησε 5 ζώνες προστασίας: Τη ζώνη Α’ απόλυτης προστασίας στην οποία επιτρεπόταν μόνο εργασίες απαραίτητες για την προστασία και η χάραξη μονοπατιών και ποδηλατικών διαδρομών. Τη ζώνη Β’, περιφερειακή της Α’, που ορίστηκε ως περιοχή γεωργικής χρήσης, εκπαίδευσης, αναψυχής, αθλητισμού και πολιτισμού. Τη ζώνη Γ’ που περιλάμβανε περιοχές αρχαιολογικής προστασίας. Τη ζώνη Δ’ με τις περιοχές των μητροπολιτικών πάρκων Γουδή και Ιλισίων ως σύνδεση του ορεινού οικοσυστήματος με την πόλη και τέλος τη ζώνη Ε’ που περιλάμβανε τα υπάρχοντα νεκροταφεία.
Η έκδοση του διατάγματος προκάλεσε την αντίδραση 7 όμορων στον Υμηττό Δήμων (ο Δήμος Βύρωνα δεν ήταν ανάμεσά τους) επειδή η αυστηρότητα των όρων του εμπόδιζε τις βλέψεις τους για επέκτασή τους στο βουνό. Με το νομικό πρόσχημα πως δεν είχε εκπονηθεί η προβλεπόμενη από τον νόμο στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), προσέφυγαν στο ΣΤΕ.
Το 2013 με νόμο τα αυθαίρετα της περιοχής προστασίας του Υμηττού εξαιρέθηκαν από την κατεδάφιση για 10 χρόνια (!), δηλαδή μέχρι το 2023.
Το 2014 εγκρίνεται το ρυθμιστικό σχέδιο της Αθήνας, το οποίο δίνει τη χαριστική βολή: Χαρακτηρίζει τον ορεινό όγκο του Υμηττού ως “περιφερειακό πάρκο που επεκτείνεται προς νότο μέχρι τη θάλασσα και διαμορφώνεται ως ένα ενιαίο πάρκο κυρίως αναψυχής, θέας και πεζοπορίας”. Πάρκο λοιπόν, επειδή δεν έχουμε άλλους ελεύθερους χώρους. Οι ελεύθεροι χώροι του λεκανοπεδίου που θα μπορούσαν να παίξουν αυτόν τον ρόλο προορίζονται να χαριστούν στους επενδυτές.
Τον Ιούλιο του 2015 ξέσπασε πυρκαγιά, η οποία ξεκίνησε από τον Βύρωνα και έφτασε μέχρι τη Γλυφάδα, που προκλήθηκε από μελισσοκόμους που κάπνιζαν τα μελίσσια τους.
Το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ύστερα από σχετικό ερώτημα του ΣΤΕ αποφάνθηκε πως πριν τη θεσμοθέτηση του επίμαχου διατάγματος του 2011 έπρεπε να είχε γίνει στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση.
Η τύχη του διατάγματος ήταν προδιαγεγραμμένη. Για να προλάβει την ακύρωσή του το Υπουργείο Ενέργειας έπρεπε να είχε δρομολογήσει την εκπόνηση της απαιτούμενης Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, πράγμα που δεν έκανε ενώ υπήρχε χρόνος. Έτσι το 2017 εκδόθηκαν οι αποφάσεις του Συμβουλίου Της Επικρατείας που δικαίωναν τους δήμους που είχαν προσφύγει σε αυτό και συνακόλουθα ακύρωναν το Π.Δ. του 2011.
Τον περασμένο Αύγουστο ξέσπασε πυρκαγιά που ξεκίνησε από την Παιανία και έφτασε μέχρι την κορυφή του Υμηττού.
Το παρόν
Τον Οκτώβριο λήγει η αναστολή έκδοσης αδειών δόμησης και οικοδομικών εργασιών στον Υμηττό Το μέτρο, που είχε εφαρμοστεί προσωρινά πριν από δυόμισι χρόνια με το σκεπτικό να προλάβει να εκδοθεί το νέο διάταγμα προστασίας, δεν επιτρέπεται να παραταθεί πέραν της 31ης Σεπτεμβρίου 2020
Τον περασμένο Μάιο ο υπουργός περιβάλλοντος και ενέργειας κ. Χατζηδάκης ανακοίνωσε την υπογραφή με τον ΣΠΑΥ (τον σύνδεσμο των 11 όμορων στον Υμηττό δήμων), το Πολυτεχνείο και ιδιώτες – θα τους επέλεξε ο υπουργός ως άριστους, χωρίς κανένα διαγωνισμό, από την ιδιωτική οικονομία – του Μνημονίου Συνεργασίας για τα μονοπάτια του Υμηττού. Θα σχεδιαστούν μονοπάτια και ποδηλατόδρομοι μήκους 90 χιλιομέτρων, λες και δεν υπάρχουν δασικοί δρόμοι στον Υμηττό και μονοπάτια από χρόνια χαραγμένα. Χρειάστηκε να δώσει τα φώτα της συγκεκριμένη εταιρεία, που εκτός των άλλων εισάγει και ηλεκτρικά ποδήλατα…
Τον Ιούνιο ξέσπασε πάλι πυρκαγιά στο ύψος της Άνω Γλυφάδας, πάλι εξαιτίας μελισσοκομικών δραστηριοτήτων που ευτυχώς δεν πρόλαβε να πάρει μεγάλες διαστάσεις.
Τέλος, στις 16 Ιουλίου τέθηκε με τυμπανοκρουσίες σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο του νέου προεδρικού διατάγματος με βάση τη ΣΜΠΕ που επιτέλους εκπονήθηκε.
Η μελέτη, με βάση και τις κατευθύνσεις του Ρυθμιστικού σχεδίου, δεν θεωρεί το βουνό ως ένα πολύτιμο οικοσύστημα που πρέπει με κάθε τρόπο να προστατευτεί. Αντίθετα και με το πρόσχημα της άρσης των κοινωνικών επιπτώσεων νομιμοποιεί από το παράθυρο όλες τις μέχρι τώρα αυθαιρεσίες. Όλοι αυτοί που με παράνομες και πραξικοπηματικές παρεμβάσεις κατέλαβαν δημόσιο χώρο και δημιούργησαν τετελεσμένα, τώρα δικαιώνονται. Επόμενο είναι να τους ανοίξει ακόμα περισσότερο η όρεξη.
Ο Υπουργός ισχυρίστηκε πως η πρότασή του…
…“εξασφαλίζει περισσότερο πράσινο για τους Αθηναίους σε σχέση με το προηγούμενο Προεδρικό Διάταγμα, ξεκαθαρίζει το τοπίο των επιτρεπόμενων χρήσεων γης, κλείνει κάθε παραθυράκι αυθαιρεσίας ακυρώνοντας κάθε δυνατότητα για ελαστικές ερμηνείες και επεκτάσεις και δίνει τη δυνατότητα για αναζωογόνηση εγκαταλελειμμένων αγροτικών εκτάσεων“
Η ζώνη Α’ του διατάγματος που ακυρώθηκε χαρακτηριζόταν ως ζώνη απόλυτης προστασίας. Τώρα χαρακτηρίζεται ως ζώνη υψηλής προστασίας (όρος που δεν υπάρχει στη νομοθεσία) και χωρίζεται στις περιοχές Α1 όπου επιτρέπονται και μελισσοκομικές δραστηριότητες (μην ξεχνάμε τις πυρκαγιές) και στις περιοχές Α2 όπου επιτρέπονται επιπλέον και γεωργικές χρήσεις, με το πρόσχημα της αναζωογόνησης παραδοσιακών χρήσεων στην περιοχή, λες και υπάρχει έλλειψη γεωργικής γης στα Μεσόγεια. Έχουμε την πικρή πείρα από τα παλιότερα χρόνια όπου εκχερσώθηκαν δασικές εκτάσεις για να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για καλλιέργειες και κατάντησαν οικόπεδα.
Αστείος είναι και ο ισχυρισμός πως αυξάνεται η έκταση της ζώνης Α’ και της ζώνης του πυρήνα του Μητροπολιτικού πάρκου. Οι εκτάσεις που μεταφέρονται από τη ζώνη Β στην Α είναι δασικές που έτσι κι αλλιώς δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά και εκείνες που μεταφέρονται από τη ζώνη Δ2 στη Δ1 είναι κυρίως οι αδόμητες εκτάσεις της Πολυτεχνειούπολης και της Πανεπιστημιούπολης. Το κτίριο του Μπάντμιντον όμως παραμένει ακλόνητο στη θέση του με την μόνιμη προσωρινότητά του: μια κηλίδα περιφερειακής(!) ζώνης Δ2 καταμεσής του πυρήνα Δ1 του μητροπολιτικού πάρκου. Η συνολική έκταση προστασίας του Υμηττού αυξάνεται τελικά, σύμφωνα με τη μελέτη, κατά ολόκληρα! 93 στρέμματα (εντυπωσιακή αύξηση για μια συνολική έκταση 91.500 στρεμμάτων!)
Το διάταγμα του 2011 όριζε πως έπρεπε να γίνει καταγραφή όλων των αυθαιρέτων κατασκευών. Μέχρι σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία τέτοια ενέργεια και, δεδομένης της σημερινής αποδιάρθρωσης των αρμόδιων υπηρεσιών και την απροθυμία των αρμόδιων Δήμων, ούτε και πρόκειται.
Έτσι τα διάφορα σύνολα αυθαιρέτων ονομάζονται ζώνες Στ’ και θα ενταχθούν σε ειδικά πολεοδομικά σχέδια, που δεν ξέρουμε πως και με ποιους όρους θα καταρτιστούν. Αυτή είναι η κατάργηση κάθε δυνατότητας για ελαστικές ερμηνείες που ευαγγελίζεται ο κύριος υπουργός.
Οι εκπαιδευτικές και αθλητικές εγκαταστάσεις και τα νεκροταφεία είναι τετελεσμένα γεγονότα και χαρακτηρίζονται ως ειδικές ζώνες Ε’. Ζώνη Β’ δεν υπάρχει πια στη δυτική πλευρά του Υμηττού. Οι κάτοικοι αυτής της πλευράς θα έχουν την ευκαιρία να οργανώνουν παράλληλα με τις φυσιολατρικές εξορμήσεις τους και επισκέψεις γνωριμίας της αλυσίδας των νεκροταφείων που είναι αραδιασμένα στη σειρά.
Αλλά η μελέτη δεν αρκείται στην τακτοποίηση των υπαρχόντων. Προτείνει και την εγκατάσταση νέου διαδημοτικού νεκροταφείου Ηλιούπολης – Αλίμου στο χώρο του ΚΥΤ (κέντρου υπερυψηλής τάσης) που βρίσκεται στην Α’ ζώνη (νοτιότερα της συνοικίας “Αστυνομικά”) και τώρα εξαιρείται από αυτή και αποτελεί μόνο του τη ζώνη Ε4, προφανώς για να χρυσώσει το χάπι της νομιμοποίησης και αναβάθμισης του ΚΥΤ για το οποίο τόσες αντιδράσεις έχουν εκδηλωθεί από τους Ηλιουπολίτες.
Για το εν λόγω ΚΥΤ, η επέκταση και αναβάθμιση του οποίου συνδέονται με την επένδυση του Ελληνικού αλλά δεν έχουν καταφέρει ακόμη να την περάσουν από τον σκόπελο του ΣΤΕ, ο λαλίστατος Υπουργός τήρησε σιγήν ιχθύος.
Αφήσαμε τελευταία τη χωροθέτηση των σταθμών μεταφόρτωσης απορριμμάτων (ΣΜΑ), που εγκαθίστανται σαν λεκέδες (ζώνες Ε5) πάνω στο τραπεζομάντηλο της ζώνης Α’. Τι πιο εύκολο για τους γύρω δήμους (και τον Δήμο Βύρωνα) να γλυτώσουν χωρίς αντιδράσεις από τον πονοκέφαλο της διαχείρισης αποβλήτων. Όλοι τους συμφωνούν: “και που αλλού να τα πάμε;” Έχουμε άλλα να φροντίσουμε. Τα σκουπίδια που εμείς παράγουμε δεν τα θέλουμε στην αυλή μας. Ο κύριος υπουργός λοιπόν, έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού του την καύση των απορριμμάτων – είναι πολλά τα λεφτά στα σκουπίδια – θεσμοθέτησε σταθμούς μεταφόρτωσης σε συγκεκριμένες θέσεις με τον πρόσφατο νόμο για την “προστασία” του περιβάλλοντος χωρίς να περιμένει τη μελέτη προστασίας του Υμηττού. Έβαλε και για τα μάτια τον περιορισμό πως αυτοί οι χώροι θα πρέπει να καταργηθούν μετά από μια τριετία, και όλα καλά. Σαν να μην ξέρουμε πως δεν πρόκειται τουλάχιστον στον ορίζονται αυτής της τριετίας να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις και πως η λειτουργία των ΣΜΑ θα παρατείνεται με διαδοχικές αποφάσεις κατά την πάγια τακτική όλων των κυβερνήσεων.
Το μέλλον;
Και ύστερα θα περιμένουμε να ανακάμψει ο Υμηττός, να ξαναφυτρώσουν δέντρα στα καμένα, να συγκρατούνται τα νερά της βροχής και να μην πλημμυρίζουν τους δρόμους, να κάνουμε βόλτα στο δάσος και να ερχόμαστε σε επαφή με τη φύση, να φυσάει δροσερό αεράκι τα καλοκαιρινά βράδια και να μην κλεινόμαστε στο αιρκοντίσιον…
Το όνειρο δεν θα γίνει πραγματικότητα αν δεν δράσουμε. Μόνο η ανεξάρτητη δράση των πολιτών μπορεί να προστατεύσει τον Υμηττό και το περιβάλλον. Η σωτηρία του βουνού είναι μόνο στα χέρια μας!
Υποσημείωση:
Η Διαδημοτική Επιτροπή για την προστασία του Υμηττού διατύπωσε τις απόψεις της και τις κατέθεσε στο ΥΠΕΝ, στα πλαίσια της διαβούλευσης (εδώ: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1187301538311338&id=388970298144470&__tn__=K-R )
Αξίζει κανείς να τις διαβάσει και να μη φοβηθεί τις 9 σελίδες τους. Θα πάρει μια ακόμη καλύτερη ιδέα ως προς το τι σχεδιάζεται από την κυβέρνηση για το πολύπαθο βουνό μας.
Ριζοσπαστική Ενωτική Κίνηση Βύρωνα
