Του Χρήστου Παναγιωτόπουλου*
Οι κοινές αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις που προώθησαν τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια τα αστικά κόμματα της καθεστωτικής πολιτικής σε αρμονία με την Ε. Ένωση, οδήγησαν μέσα από τα σχέδια Καποδίστριας, Καλλικράτης, Κλεισθένης, η σημερινή διοικητική διαίρεση της Ελλάδας που ισχύει από την 1η Σεπτεμβρίου 2019, να αποτελείται από επτά αποκεντρωμένες διοικήσεις, δεκατρείς περιφέρειες και 332 δήμους, οι οποίοι με τη σειρά τους απαρτίζονται από δ. διαμερίσματα.
Από 5.500 κοινότητες και 359 δήμοι που υπήρχαν, με νόμο που ψήφισε η Βουλή των Ελλήνων το 1997 « Καποδίστριας» να γίνουν 900 δήμοι και 133 κοινότητες.
Το 2006, με άλλο νόμο που ψήφισε η ελληνική Βουλή, οι δήμοι της χώρας μας έγιναν 914 και οι κοινότητες 120. Με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» το 2011 δημιουργήθηκαν 325 δήμοι. Και σήμερα φτάσαμε η Ελλάδα αποτελείται από 332 Δήμους που έχουν θεσπιστεί με βάση τον «Κλεισθένη» ο ΦΕΚ 133Α /19-7-2018.
Τα σχέδια αυτά παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων κυρίως σε δήμους και κοινότητες της περιφέρειας, είχαν ως αποτέλεσμα την υπερσυγκέτρωση και όχι αποκέντρωση λειτουργειών και αποφάσεων, απομακρύνεται η άμεση συμμετοχή των πολιτών, αποξενώνεται η σχέση πολίτη -τοπικών περιφερειακών και δημοτικών αρχών.
Τα όποια λαϊκά χαρακτηριστικά είχαν οι δήμοι και οι πάλαι ποτέ των «Ελλήνων οι κοινότητες» εξανεμίζονται.
Οι εκλεγμένες δημοτικές αρχές και με το αντιδημοκρατικό καλπονοθεύτηκο σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής που επανάφερε η νεοφιλελεύθερη δεξιά Ν.Δ, -των δυο εκλογικών γύρων, εάν δεν έχεις συγκέντρωση το 43% – εξελίσσονται σε τοπική διοίκηση, μακρύ χέρι εφαρμογής των κυβερνητικών πολιτικών και των κατευθύνσεων της Ε.Ε μέσω των διαφόρων προγραμμάτων που αποφασίζονται στις Βρυξέλες και όχι στα δημοτικά συμβούλια και τις τοπικές κοινωνίες.
Δεν υπάρχει ουσιαστικά πλέον τοπική αυτοδιοίκηση (Δήμος) που αποτελεί πρωτοβάθμιος ΟΤΑ και λειτουργεί ως αυτοδιοικητική οντότητα, όπως αναφέρεται στο άρθρο 102 του Συντάγματος «Oι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια. Oι αρχές τους εκλέγονται με καθολική και μυστική ψηφοφορία, όπως νόμος ορίζει. Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού. Υπέρ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκμήριο αρμοδιότητας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων. Το Κράτος λαμβάνει τα νομοθετικά, κανονιστικά και δημοσιονομικά μέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας και των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής και την άσκηση των αρμοδιοτήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης με ταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας κατά τη διαχείριση των πόρων αυτών. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την απόδοση και κατανομή, μεταξύ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, των φόρων ή τελών που καθορίζονται υπέρ αυτών και εισπράττονται από το Κράτος. Κάθε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του Κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση συνεπάγεται και τη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων.» αλλά και του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (νόμος 3463/2006) « Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, αποτελεί θεμελιώδη θεσμό του δημόσιου βίου των Ελλήνων, όπως αυτός κατοχυρώνεται από τις διατάξεις του άρθρου 102 του Συντάγματος και του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας που κυρώθηκε με το Ν. 1850/1989 (ΦΕΚ 144 Α΄).
Με τις αντιδραστικές νομοθετικές μεταβολές που έχουν επέλθει στην αυτοδιοίκηση και στα χρόνια των μνημονίων, και με τις νέες νομοθετικές παρεμβάσεις της Ν.Δ., δεν πρόκειται πλέον για λαϊκό θεσμό που μελετά, συνεργάζεται- αφουγκράζεται τις κοινωνικές ανάγκες των πολλών στην τοπική κοινωνία και προσπαθεί να λύνει προβλήματα, να βελτιώνει διαρκώς την καθημερινή ζωή των πολιτών. Που αναζητά τη συμμετοχή των πολιτών, μέσα από διαφορές συμμετοχικές διαδικασίες τοπικά, αποφασιστικά δημοψηφίσματα κ.λπ.
Για αυτό με διάφορες νομοθετικές παρεμβάσεις υποβαθμίζεται διαρκώς ο δήμος ως αυτοδιοικητική οντότητα και ο ρόλος των δημοτικών συμβουλίων και επιδιώκουν οι βασικές αποφάσεις που αφορούν τη λειτουργία του δήμου και τη ζωή των πολιτών να παίρνονται από ολιγομελή όργανα- επιτροπές, όπως οικονομική και «ποιότητας» ζωής.
Οι δήμοι λειτουργούν ως τοπική διοίκηση μακρύ χέρι της κεντρικής εξουσίας επιβάλλοντας στις τοπικές κοινωνίες αντιλαϊκές, αντεργατικές, αντιδημοκρατικές πολιτικές και κατευθύνσεις. Δυστυχώς δεν υπάρχουν πουθενά δήμοι ολόκληρου του πολιτικού φάσματος που να συγκρούστηκαν με αυτή την πολιτική και να μην την εφάρμοσαν, ακόμη και όταν την καταγγέλλουν.
Ο δήμος από δημόσιος κοινωνικός θεσμός που δημιουργήθηκε για να εξυπηρετεί τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, στηριζόμενος οικονομικά από το κράτος μέσω της φορολόγησης των πολιτών, εξελίσσεται στη λειτουργία του ως επιχείρηση, με όρους αγοράς. Συρρικνώνεται συνεχώς ο κοινωνικός του ρόλος. Λειτουργεί τις περισσότερες φορές με όρους αγοράς- κόστους, οφέλους- αντιμετωπίζει τους πολίτες χρήστες των παρεχόμενων υπηρεσιών του, ως πελάτες που καλούνται να βάλουν διαρκώς το χέρι στην τσέπη. Ακόμη και για βασικές κοινωνικές ανάγκες πχ καθαριότητα (δημοτικά τέλη) Παιδικοί σταθμοί (τροφεία) πολιτισμός, αθλητισμός, κολυμβητήριο (εισιτήριο, μηνιαία συνδρομή). Όλα εντάσσονται στην λογική της ανταποδοτικότητας, της οικονομικής στήριξης των εσόδων του δήμου από τους πολίτες. Και αυτό είτε γιατί η κρατική χρηματοδότηση των δήμων από το κεντρικό κράτος μειώνεται διαρκώς είτε γιατί τα διαφορά χρηματοδοτούμενα προγράμματα όπως ΕΣΠΑ είναι «κλειστού τύπου» προαποφασισμένα και συγκεκριμένης κατεύθυνσης. Δεν έχουν ελεύθερη επιλογή τα δημοτικά συμβούλια να επιλέξουν αυτά τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και να χρηματοδοτηθούν.
Ο δημόσιος, δημοτικός κοινόχρηστος χώρος παραχωρείται για χρήση σε επαγγελματίες με όρους καταχρηστικούς σε βάρος των πεζών.
Το πράσινο ενώ όλοι αναγνωρίζουν ότι είναι πηγή ζωής για τη ζωή των πολιτών δεν αναπτύσσεται, δεν επεκτείνεται. Πάρκα στην πόλη όπως της Ανάληψης, Αγ. Τριάδας ή χώροι όπως το οικόπεδο στη Νεράιδα, 23 χρόνια δεν κατάφεραν να το διαμορφώσουν σε πλατεία, ενώ τα χρήματα υπήρχαν για την αγορά του.
Ας μην μιλήσουμε για τον εγκαταλελειμμένο Κουταλά (διασχίζοντας την Κατεχάκη) που άλλοτε ήταν όαση για μικρούς και μεγάλους ή την έκταση επί της οδού Νικηφορίδη (σχολάζουσα κληρονομιά). Για το 4Ο δημοτικό (Χαραλαμπόπουλου), για τη δημοτική συγκοινωνία, που αντί να συνδεθεί με το ΜΕΤΡΟ και την Πανεπιστημιούπολη την υποβάθμισαν, για να έρθει το ΜΕΤΡΟ και στον Βύρωνα , που κανένας μιλά και δεν ενδιαφέρεται. Για τις ιδιωτικοποιήσεις και αναθέσεις σε ιδιώτες, για τις εργασιακές σχέσεις κλπ
Αυτές είναι μερικές σκέψεις μπροστά στις δημοτικές εκλογές που απασχολούν και ζητούν απαντήσεις.
*Πρώην πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων δήμου Βύρωνα
