«Τη ζωή τη βιώνουμε ατενίζοντας προς τα μπρός αλλά την κατανοούμε κοιτάζοντας προς τα πίσω» (ποίημα του Απ. Κοκόλια)
Του Δηµήτρη Σάρολα
Πολύ λίγα από τα ιστορικά κτήρια του προσφυγικού συνοικισμού του Βύρωνα έχουν διασωθεί. Είναι το 1ο Δημοτικό Σχολείο της Αγίας Τριάδας και το 4ο Δημοτικό του «Χαραλαμπόπουλου», η Παλιά Αγορά του Βύρωνα, το Ταπητουργείο, το παλιό Δημαρχείο και το «Ντάνκαν». Τα υπόλοιπα έχουν, δυστυχώς, εξαφανιστεί στο βωμό του εργολαβικού κέρδους και της ολιγωρίας διοικήσεων του Δήμου.
Ας αναφέρουμε εν συντομία τι ισχύει σήμερα για καθένα από αυτά.
1. Το 1ο Δημοτικό Σχολείο της Αγίας Τριάδας «γλίτωσε» την κατεδάφιση που είχε προταθεί από προηγούμενη Δημοτική Αρχή, μετά από αντίδραση των κατοίκων και φορέων της περιοχής και σήμερα λειτουργεί κανονικά. Χρειάζεται όμως συντήρηση και αναβάθμιση ώστε να γίνει ένα σύγχρονο και ασφαλές σχολείο.
Το 4ο Δημοτικό Σχολείο του «Χαραλαμπόπουλου» αφέθηκε κτηριακά στην τύχη του, τόσο από την προηγούμενη όσο και από την σημερινή Διοίκηση του Δήμου. Χωρίς συντήρηση, χωρίς καμία μελέτη, χωρίς να σκεφτεί κανένας ότι μέσα σε αυτό στεγάζονταν και έκαναν μάθημα παιδιά.
Αποτέλεσμα ήταν το Μάρτιο του 2018 η Πολεοδομία να σφραγίσει το κτήριο, λόγω επικινδυνότητας. Το Δημοτικό Συμβούλιο μετά από αλλεπάλληλες συνεδριάσεις πήρε την απόφαση στη θέση του παλιού σχολείου να κατασκευασθεί νέο, σύγχρονο, λειτουργικό και ασφαλές στο οποίο θα παραμείνουν στοιχεία που θα καταδεικνύουν την ιστορικότητα του.
Έχουν περάσει ήδη δυόμιση χρόνια από τότε και δεν έχει ολοκληρωθεί τίποτα. Ούτε καν η μελέτη και τα παιδιά εξακολουθούν να φιλοξενούνται σε σχολείο του Καρέα (!) για να κάνουν μάθημα. Το Σχολείο ρημάζει, το κέντρο του Βύρωνα στερείται από ένα Δημοτικό Σχολείο, απαραίτητο για την περιοχή (πόσο μάλλον στις σημερινές συνθήκες).
Ας ελπίσουμε ότι η Δημοτική αρχή και δη η Τεχνική Υπηρεσία και ο Αρμόδιος Αντιδήμαρχος θα κινητοποιηθούν.
2. Η παλιά Αγορά του Βύρωνα μαζί με τα γύρω από αυτή μαγαζιά, αποτελούσε κάποτε το Εμπορικό κέντρο του Συνοικισμού. Κατά κάποιο τρόπο, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι ήταν η καρδιά και το σημείο αναφοράς της πόλης.
Περιμετρικά οριζότανε από τις οδούς Χρυσοστόμου Σμύρνης, Παναγή Τσαλδάρη, Ευαγγελικής Σχολής και Δωδεκανήσου (σήμερα Κωνσταντιλιέρη). Στο εξωτερικό της τμήμα, προς την πλευρά των γύρω δρόμων, υπήρχαν καταστήματα τροφίμων (φούρνος, χασάπικα, μπακάλικα, μανάβικο) και ακόμα ένα ψιλικατζίδικο και ένα μεγάλο καφενείο. Στο εσωτερικό της υπήρχε στοά με διάφορα μικρομάγαζα (περίπτερο, φαναρτζίδικο-υδραυλικά, κ.λπ.) καθώς και ένα ψαράδικο και μία ταβέρνα.
Σήμερα έχει απομείνει το μισό, περίπου, τμήμα της προς την Π. Τσαλδάρη, στο οποίο λειτουργούν φούρνος και μαγαζιά εστίασης και η μισή περίπου στοά η οποία έχει παντελώς εγκαταλειφθεί (μία παρέμβαση έγινε μόνο για τη στατικότητα της επί Δημαρχίας Ν. Ρογκάκου). Σήμερα χρησιμεύει ως χώρος ανάπτυξης τραπεζοκαθισμάτων των παρακείμενων καταστημάτων εστίασης.
Άραγε δεν αξίζει αυτή η μικρή στοά μιας αρχιτεκτονικής μελέτης και εξεύρεσης αναλόγων κονδυλίων ώστε να αναδειχθεί και να σηματοδοτηθεί ιστορικότητα της;
3. Το Ταπητουργείο Βύρωνα κατασκευάσθηκε το 1923-24 με την ίδρυση του Συνοικισμού (όπως και όλα τα προηγούμενα) από τις οικογένειες Μωράλογλου και Ελευθερίου. Σε αυτό βρήκαν δουλειά πολλές νεαρές κοπέλες της προσφυγιάς. Επί χούντας, σε ένα τμήμα του στεγάσθηκαν οι Αλκίμοι (φασιστική οργάνωση Νεολαίας). Στο Ταπητουργείο σήμερα ο δεύτερος όροφος ανήκει στο Δήμο Βύρωνα και στεγάζει το «Στέκι Νεολαίας» και το ισόγειο και ο πρώτος όροφος στους κληρονόμους των οικογενειών Μωράλογλου και Ελευθερίου (Πηγές: Μαριάννα Μαστροσταμάτη και το βιβλίο «90 χρόνια Βύρωνας» του Απ. Κοκκόλια). Το Ταπητουργείο σήμερα δεν λειτουργεί, εξ όσων γνωρίζω και το «Στέκι» υπολειτουργεί.
Πιστεύω ότι ήρθε ο καιρός να αγοραστεί το ισόγειο και ο πρώτος όροφος, να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες αποκατάστασης και να αποδοθεί στην τοπική κοινωνία.
4. Στο παλιό Δημαρχείο έχουν γίνει εργασίες ανακατασκευής του (υπάρχουν ενστάσεις ως προς τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν και την τελική του μορφή) από τη σημερινή Διοίκηση του Δήμου, εδώ και τέσσερα χρόνια και περιμένουμε όλοι να λειτουργήσει ως χώρος Μουσείου και Δημοτικής Βιβλιοθήκης.
5. Τέλος το «Ντάνκαν» είχε την «τύχη» να αποκατασταθεί εδώ και πολλά χρόνια επί Δημαρχίας Δ. Νικολαΐδη κατόπιν μελέτης και εθελοντικής συμμετοχής στις εργασίες του Αρχιτέκτονα Αλέξη Κατσαρού.
Από τότε λειτουργεί εκεί το «Κέντρο Μελέτης Χορού Ι. & Ρ. Ντάνκαν», που αποτελεί νομικό πρόσωπο του Δήμου Βύρωνα, με αξιόλογο έργο για τη νεολαία της πόλης μας και όχι μόνο.
Αυτά λοιπόν είναι τα εναπομείναντα ιστορικά κτήρια-μνημεία του Βύρωνα. Στη βούληση της σημερινής Διοίκησης του Δήμου και των μελλοντικών Διοικήσεων θα πρέπει να είναι να τα περισώσουν και να τα αναδείξουν. Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω πως για το ιστορικό κέντρο του Βύρωνα είναι πολύ σημαντικό να γίνει κάποια μελέτη ώστε – στο μέτρο του δυνατού – να γίνουν οι ανάλογες παρεμβάσεις που θα περισώσουν και θα αναδείξουν την κληρονομιά των προσφύγων πρώτων κατοίκων του.
