Του Διονύση Μαλαπέτσα
Η πανδημία που μαστίζει πλέον τον πλανήτη και στης οποίας την κορύφωση ακόμη δεν έχουμε φτάσει, σαρώνει οτιδήποτε βρεθεί στο διάβα της, ανθρώπινες ζωές, συστήματα υγείας, καθημερινές συνήθειες, οικονομίες χωρών αλλά και απλών νοικοκυριών και ότι άλλο έστεκε ως τα χθες μετά δυσκολίας ορθό, πάνω στο σαθρό έδαφος της καπιταλιστικής αμμουδιάς. Είναι πλέον αυτονόητο για τον καθένα μας πως η καθημερινότητα, η όποια κανονικότητα, η ζωή μας γενικότερα έχει αλλάξει αστραπιαία και ότι ως τώρα θεωρούσαμε δεδομένο, πλέον αποτελεί τον απαγορευμένο καρπό μιας μελλοντικής Εδέμ που βρίσκεται στο απροσδιόριστο αύριο της πανδημίας. Ένα αύριο που ελάχιστα θα θυμίζει το θαμπό πια στις μνήμες μας χθες της πανδημίας. Μπορεί τη δεδομένη στιγμή στο επίκεντρο της προσοχής να βρίσκεται η παγκόσμια δημόσια υγεία, ωστόσο στο μάτι του κυκλώνα δεν είναι μόνη της. Μαζί της κλυδωνίζεται, όπως πάντα άλλωστε και η οικονομία, η οποία έχει δεχθεί ήδη και θα συνεχίσει να δέχεται ένα πλήγμα που θα τη βυθίσει σε ύφεση ανάλογη ενός παγκοσμίου πολέμου και μεγαλύτερη από αυτές των πρόσφατων οικονομικών κρίσεων. Όταν οι προβολείς πάψουν να φωτίζουν γιατρούς και λαοδαμαστές, τότε θα στραφούν στους οικονομολόγους, οι οποίοι θα έχουν το βαρύ έργο να μας πουν τι απέμεινε όρθιο από το πέρασμα του κορωνοκυκλώνα.
Ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, ο πλανήτης Γη συνεχίζει να περιστρέφεται ανέμελος στο βουβό γαλαξιακό του βαλς, αγνοώντας και αδιαφορώντας για τα τεκταινόμενα που λαμβάνουν χώρα στην επιφάνειά του. Ένας άλλος πλανήτης όμως, ο πλανήτης Αγορά είχε μια μετωπική σύγκρουση με τον γιγάντιο κομήτη Κορώνα, η οποία ήταν τόσο σφοδρή που κατακερμάτισε την Αγορά και πλέον προσπαθεί με νύχια και με δόντια, να περισυλλέξει εκ νέου τα κομμάτια της, έλκοντάς τα πίσω με όση βαρυτική δύναμη έχει απομείνει στον εξασθενημένο της πυρήνα. Και για να αφήσουμε την αστρονομία και να πιάσουμε την οικονομία, η πανδημία του κορωνοϊού θα επιφέρει κοσμοϊστορικές αλλαγές στην οικονομία όπως τη γνωρίζαμε ως τώρα. Οι πρώτες αναφορές κάνουν λόγο για εκατομμύρια απολύσεις, για κλείσιμο χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, για πολυετή ύφεση των εθνικών οικονομιών, για εκτίναξη της ανεργίας, για νέες περικοπές μισθών και συντάξεων, για πίεση επιτοκίων, για νέο κύμα κόκκινων δανείων και όλα τα συναφή που λαμβάνουν χώρα στα πλαίσια μιας οικονομικής κρίσης. Μαθημένα τα βουνά απ’ τα χιόνια θα λέγαμε, δεδομένου
πως για μας η οικονομική κρίση ήταν η χθεσινή μας πραγματικότητα.
Ωστόσο, το αγεφύρωτο χάσμα που θα αφήσει πίσω της η πανδημία δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να μικρύνει με αυτά τα καπιταλιστικά τερτίπια που βρίσκονται στο τσαντάκι παροχής πρώτων βοηθειών ή καλύτερα στις εργαλειοθήκες τύπου ΟΟΣΑ, ΔΝΤ και ESM. Εδώ πλέον μιλάμε για ένα ταυτόχρονο, καθολικό και παγκόσμιο lock-down το οποίο θα διαρκέσει μήνες ολόκληρους. Ο μοναδικός τρόπος για να μπορέσει να κουνηθεί ξανά ο σκουριασμένος τροχός της αγοράς την επόμενη μέρα (όπου μέρα βάλτε μήνα, τρίμηνο, εξάμηνο ή έτος) είναι να τον γρασάρουν με ειδικό λιπαντικό, το οποίο λέγεται νέο χρήμα. Αυτό σημαίνει πως αν δεν κοπεί νέο χρήμα, πλασματικού αντικρίσματος, το οποίο θα πέσει στην αγορά και στις τσέπες των καταναλωτών για να τους παρέχει τη χαμένη αγοραστική τους δύναμη, τότε η πεθαμένη αγορά δεν πρόκειται να ανανήψει σε όσα βολτ κι αν ρυθμίσουν τους απινιδωτές τους οι σοφοί των αγορών.
Και εδώ τίθεται το καίριο ζήτημα. Ποιος έχει τη δυνατότητα να κόψει χρήμα; Με άλλα λόγια ποια χώρα και τράπεζα διατηρεί το εκδοτικό προνόμιο; Στις ΗΠΑ για παράδειγμα o πρόεδρος Τραμπ μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να ζητήσει από την FED να κόψει δολάριο με το οποίο κατόπιν θα πλημμυρίσει την πραγματική αγορά, πληθωρίζοντας μεν το νόμισμα, αγοράζοντας όμως χρόνο για τη μείωση αυτού του πληθωρισμού όσο η αγορά θα συναλλάσσεται και η οικονομία θα συνεχίσει κουτσά-στραβά να αναπτύσσεται. Το ίδιο ακριβώς μπορεί να κάνει και ο Τζόνσον μέσω της Τράπεζας της Αγγλίας, ή ακόμη και ο Ερντογάν μέσω της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας. Τι γίνεται όμως στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ευρωζώνη; Μπορεί άραγε ο κύριος Μητσοτάκης να ζητήσει από τη διακοσμητική Τράπεζα Ελλάδος να κόψει ευρώ; Σαφώς και όχι! Μπορεί ο Κόντε να ζητήσει από τη διακοσμητική Banca d’ Italia να κόψει ευρώ; Επίσης όχι! Μπορεί ο Σάντσεθ να ζητήσει από τη διακοσμητική Banco de Espana να κόψει ευρώ; Και πάλι όχι. Νομίζω ότι καταλαβαίνεται το νόημα. Κανένα κράτος μέλος της Ευρωζώνης δεν έχει δικαίωμα να κόψει
χρήμα, καθώς το εκδοτικό του προνόμιο το έχει παραχωρήσει στην ΕΚΤ.
Και κάπου εδώ πλησιάζουμε στο τέλος. Όχι μόνο στο τέλος του άρθρου, αλλά κατά κύριο λόγο στο τέλος του ευρώ και της Ευρωζώνης. Κι αυτό διότι ήδη έχει αρχίσει να παίρνει φωτιά η συζήτηση για την επόμενη μέρα της ευρωπαϊκής οικονομίας, με τα γνωστά στρατόπεδα να συσπειρώνονται. Οι αδύναμες και πλέον εξαθλιωμένες χώρες που ήταν τα θύματα και της περασμένης οικονομικής κρίσης ζητούν ένα ευρώ-ομόλογο το οποίο θα διατεθεί στη δευτερογενή αγορά και θα τους προσφέρει την πολυπόθητη ρευστότητα ως ημίμετρο απέναντι στο τεράστιο πλήγμα που δέχθηκαν ξανά οι εύθραυστες εθνικές οικονομίες τους. Από την άλλη τα κράτη του πλέον ισχυρού βορρά, με κυρίαρχη πάντα τη Γερμανία, η οποία σε τελική ανάλυση αν επιθυμεί μπορεί να ανοίξει τις δικές της βρύσες και να ποτίσει τα ξεραμένα εδάφη της μετά την πανδημία, χωρίς καν να χρειαστεί να κόψει νέο χρήμα, δεν θέλουν ούτε να ακούν τα περί έκδοσης ευρώ-ομολόγου και παραθέτουν ως λύση το δανεισμό των μελών από το μηχανισμό στήριξης ESM, που με άλλα λόγια σημαίνει νέα μνημόνια και κρατικά χρέη. Και οι δύο λύσεις είναι αποπνικτικές (δεδομένου πως η ευρωζώνη θα χρειαστεί το λιγότερο 1,5 τρις ευρώ για να ανακάμψει) και οδηγούν μαθηματικά σε πρόβλημα ρευστότητας, αδυναμία παροχής δανείων από τις τράπεζες, οι οποίες οδηγούνται με ακρίβεια σε χρεοκοπία και απαιτείται πάλι από την αρχή το γνωστό μας παιχνίδι των ανακεφαλαιοποιήσεων των τραπεζών, κουρέματα ομολόγων και καταθέσεων, capital controls και βέβαια λιτότητα, λιτότητα, λιτότητα.
Σε κάθε περίπτωση τα γεγονότα αυτά που μας πλησιάζουν θα φέρουν τεράστιες πολιτικές αναταραχές, οι οποίες θα εντείνουν τη διαμάχη μεταξύ ευρωλάγνων και ευρωσκεπτικιστών. Ένα κλασσικό παράδειγμα αποτελεί ο Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία που δήλωσε πάλι χθες πως η μόνη λύση για την οικονομία της Ιταλίας είναι η έξοδός της από το ευρώ και η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα. Το ζήτημα όμως παραμένει, αν δεν κοπεί νέο χρήμα λύση δεν πρόκειται να υπάρξει και ο τροχός της αγοράς ολοένα και θα χορταριάζει από την ακινησία. Το σενάριο του να κοπεί πλασματικό ευρώ από την ΕΚΤ είναι προφανές πως είναι αδύνατο, καθώς μιλάμε για 19 εντελώς διαφορετικές οικονομίες. Πόσο χρήμα θα κοπεί και πως θα μοιραστεί σε κάθε χώρα, με τι αναλογία και τι αντίκρισμα και σε τελική ανάλυση δε γίνεται να πληθωρίσεις ένα κοινό νόμισμα κατά περίπτωση. Άρα αυτό το σενάριο είναι ξεγραμμένο.
Το μόνο βιώσιμο εναλλακτικό σενάριο είναι η διάλυση της ευρωζώνης και η επιστροφή σε εθνικά νομίσματα, η οποία για να γίνει ομαλά θα πρέπει για ένα διάστημα το ευρώ να χρησιμοποιείται για διασυνοριακές συναλλαγές σε μορφή συναλλάγματος και για όλες τις εγχώριες συναλλαγές να κοπεί άμεσα εθνικό χρήμα που θα κινήσει τις κατά τόπους αγορές. Ή όπως έλεγε και ο Λαφαζάνης σε ένα γελοίο παλιό προεκλογικό του σποτ “επόμενη στάση Νομισματοκοπείο.
Κλείνοντας να ξεκαθαρίσουμε το εξής. Όλα αυτά που περιγράφονται παραπάνω είναι όσα έρχονται κατά πάνω μας και θα λάβουν χώρα την επόμενη μέρα της πανδημίας, ένα αύριο για το πολλοί ανυπομονούν, πολλοί το ονειρεύονται, ένα αύριο τοποθετημένο σε έναν ομιχλώδη χρονικό ορίζοντα, το οποίο φέρνει μαζί του νέα δεινά. Ο λόγος είναι απλός. Το πρόβλημα δεν είναι ούτε ο Κορωνοϊός, ούτε η Ευρωζώνη, ούτε η δραχμή. Το πρόβλημα είναι ο καπιταλισμός και η μόνη πραγματική λύση για να νικηθεί αυτό το καρκίνωμα είναι μία. Ο Σοσιαλισμός. Μέχρι αυτή η απλή συνειδητοποίηση να γίνει βίωμα των λαών, τα δεινά θα συνεχίσουν να έρχονται κατά πάνω μας σαν αλλεπάλληλα κύματα, που κάποια στιγμή θα μας πνίξουν. Ας τον τσακίσουμε όσο είναι καιρός. ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΝΩΘΕΙΤΕ!
Υγιαίνετε! Πηγή: imerodromos
